ЦОРИОНТИ Барис æ косæн уати паддзахадон медицинон академий.

«Цæмæй ди нифс бацæуа, уой туххæй дæхуæдæг дæр ескæмæн нифсдæттæг уо!..» Аци фæдзæхст нæмæ нæ рагфидтæлтæй æрбахъæрттæй, æма ни  беретæ уой куд нæ фегъустайуонцæ. Фал фæдзæхстæн æ фегъосун еу æй, е ’нхæст кæнунбæл рæстуодæй байархайун ба кæмити сæйрагдæр æй. Æма еци лæгдзийнадæй фескъуæлхун кæд ескæмæн бантæстæй, уæд уонæн сæ фиццæгтæй еу адтæй ЦОРИОНТИ Ибрагими фурт Барис дæр. Алæмæти искурдиадæгин дохтир, медицинон наукити доктор, нæ медицинон уæлдæр ахургæнæндони дзæвгарæ рæстæгути дæргъи кафедри сæргълæууæг, медицинон косгути берæ фæлтæрти гъомбæлгæнæг, Устур Фидибæстон тугъди хъазауатон архайæг, паддзахадон бæрзонд хуæрзеугути хецау, зæрдхæлар æма адæмуарзон адæймаг… Берæ арфиаг менеугутæй нæ Исфæлдесæг фæххайгин кодта Цориони-фурти. Æма си æгириддæр неци бавгъау кодта нæ дзиллæн, рæстзæрдæй син лæггадæ кодта, æ агъаз ке багъæуидæ, уонæн. Хумæтæги ’й абони дæр ма, не ’хсæн кæд нæбал æй, уæддæр ма бозæй æримисунцæ, кадæриддæр æй зудта, етæ. Сæ имисуйнæгти сæйрагдæр гъуди ба фæууй: «Адæмæн уодæнцойнæ хаста, æма син уомæй сæ дуйне райдзастдæр кодта…»

Уæлдай зæрдиуагонæй ба ’й абони имисæн – хуæрзæрæги, 10 ноябри æ райгурдбæл исæнхæст æй сæдæ анзи (1923-1995).

Аци æрмæг кæддæр бацæттæ кодта Баликъоти Тотраз, гъулæггагæн, е дæр абони не ’хсæн нæбал æй, фал ин уæддæр мухур кæнæн æ финст уац, уомæн æма хуарз зонгæ адтæнцæ, уæдта Баликъой-фурт хъæбæр бæрзонд аргъ кодта Цориони-фуртæн. Æма ни æруагæс кæнуй, се ’носон дуйней дæр син нæ Исфæлдесæг исаккаг кодта тæккæ уодæнцойнæдæр рауæн.

Æ дзубанди ба  Баликъоти Тотраз райдæдта, Цорионти Барисæн е ’мгъæуккаг æма æ хуæрзæрдхуард Хъайирти Аслæнбег æ имисуйнæгти ци хабæрттæ æма цаути кой ракодта, уонæй.

*  *  *

Хъайири-фурт ба уотæ имиста:

– Куд æмгъæуккæгтæ, уотæ нæ кæрæдзей хуарз куд нæ зудтайанæ, адтæй нин хуарз рахастдзийнæдтæ, ахид фембæлианæ æма кæрæдземæ ахид бауайанæ. Еу хатт бабæй Барисæн сæхемæ куд цудан, уотемæй æй синхæнттæй кадæр тургъи цидæр гъуддаги фæдбæл рауорæдта, æз ба сæ фатермæ бацудтæн. Уоми æ кæстæр фурт Жорикки къохи рауидтон… Сурх Стъалуй орден. Хъæбæр ниддес дæн: кæцæй имæ æй, æ фиди ма уæд? Дес ба уомæ гæсгæ никкодтон æма хуарз гъуди кодтон, Барис Устур Фидибæстон тугъд фæууни фæсте уордигæй сæхемæ ку исæздахтæй, уæд имæ хуæрзеугутæй айдагъдæр Намуси III къæпхæни орден æма цалдæр майдани фæууидтон. Уой дæр ибæл æдеугурæй цæйбæрцæдæр фæцæнцæ, уæдта сæ исиста… Цæмæн, зæгъгæ ’й, ку бафарстон, уæд æ дзуапп адтæй:

– Мæ фиди æнсувæртæ тугъдæй не ’сæздахтæнцæ, æма æз ба сæ рази мæ хуæрзеугутæй сæнттадæ кæндзæнæн?

Мæ зæрдæбæл еци дзубанди æрбалæудтæй, æма ин æ бийнойнаг Тамари фæрсун, кæцæй æй аци орден. Е байгон кодта скъапп æма мæмæ æрбалæвардта цалдæр минкъий къоппи. Ку сæ байгон кодтон, уæлдай деси ба уæд бафтудтæн. Уонæми адтæй… Фидибæстон тугъди дууæ ордени, Сурх Стъалуй дууæ ордени (æртиккаг ба Жорикки къохи), берæ аллихузон майдантæ, сæ еу – «Æхсардзийнади туххæй». Уæдмæ фæззиндтæй Барис æхуæдæг дæр, æма ’й аци хуæрзеугути туххæй ку фарстон, уæд гириз кодта, гъома, кæмидæр сæ иссирдтон, кæмæйдæр сæ радавтон, базари сæ балхæдтон…

Æнцад æй ку нæбал уагътон, уæдта мин се ’цæг хабар ракодта: тугъди фæсте цалдæр анзей дæргъи ибæл фæд-фæди исæмбалдæнцæ.

– Зудтон æй, цалдæр хатти мæ ке бавдистонцæ хуæрзеугутæ раттунмæ, уой… Фал мæбæл æмбæлгæ ба не ’скодтонцæ. Тугъди куд фæууй – абони ами дæ, исон ба æндæр рауæни, æндæр æфсæддон хаййи равзурдзæнæ… Еудадзуги æмæнтъери… Гъе уой фудæй, æвæдзи, фæдздзæгъæлтæ ан мæ хуæрзеугути хæццæ. Еци хабæрттæ æз иронх дæр ма бадæн, тугъди цитæ ба не ’рцæуй… Æма дин уæдмæ ба, финддæс-инсæй анзей дæргъи ба мæбæл æнай-æнойти «æгъзæлун» байдæдтонцæ.

Æз ин уайдзæфтæ кæнун байдæдтон, дæхебæл сæ цæмæннæ бакæнис, зæгъгæ, уæддæр 9 Майи.

Гъе уæддæр сæ некæд никкодта. Уогæ ин сæ еу хатт ба уæддæр никкæнун кодтон. Цæветтонгæ, кæцидæр анзи нæ республики юбилейи фæдбæл арæзт цитгин мадзалмæ Бариси дæр байагурдтонцæ. Æз имæ сæхемæ бацудтæн, цæмæй еумæ бацудайанæ уордæмæ. Æхе ку рæвдзæ кодта, уæд æ цардæмбал Тамари хæццæ имæ ниллæудтан, дæ хуæрзеугутæ дæр бакæнæ, зæгъгæ. Е уотæ ниффæрскъæ ’й, æма ин дууæ сахаттей дæргъи ци нæ фæккодтан, уæддæр нæ арази кодта. Æма æрæгиау æз дæр еци мæстгунæй фестадтæн æма ин загътон: «Кæд уотæ ’й, уæд мæ къах дæ хæдзари нæбал нифсæрдзæнæй!.. Мæ цардæй дæ раханхæ кæндзæнæн!..» Æма еци тæргайæй фендæунмæ бæргæ гъавтон, фал Тамарæ мæ размæ дуаргæрон æрлæудтæй, кæугæ дæр ма искодта.

Барис ма ци кодтайдæ – исарази æй. Раст зæгъгæй, надбæл нæ банцадæй æ хъур-хъурæй: «Мæ зæруайи ма мæ хуæрзеугутæй дзæгъ-дзæгъ кæнун ке байдæдтон, хе ’стаугæ биццеуи хузæн…» Æмбурд кæми адтайдæ, уордæмæ ку бацудан, уæд, уоми ка адтæй, уонæй æй ка зудта, етæ ибæл уайтæккæ æрбамбурд æнцæ æма етæ дæр дестæ кæнгæй кастæнцæ, æ берæ хуæрзеугутæмæ. – Уой размæ ибæл сæ некæд фæууидтонцæ, æма ’й фарстонцæ, куд некæд сæ никкодта, зæгъгæ. Нæкæси, мæнæ ордентæн ма ци бæрæггæнæнтæ ес (колодкитæ), уони дæр нæ дардта.

ЦОРИОНТИ Барис Германий зæнхæбæл тугъдтити рæстæг. Къарæбæл финститæ дæр æнцæ æхе къохæй финст.

Цорионти Барис цæйбæрцæбæл ездон, хуæрзæгъдау, зæрдихаттæй раст æма кæдзос адтæй, уой фæдбæл Хъайирти Аслæнбег æ имисуйнæгти ма ракодта мæнæ ауæхæн цауи кой.

– Кæддæр Барисмæ æ кустмæ бауадтæн. Ци уати бадидæ, уордæмæ ку бацудтæн, уæд си баййафтон еу рæстæмбес кари лæг. Нæ зонун, уой размæ сæ дзубанди цæй фæдбæл адтæй, фал æй балæдæрдтæн, Барис æ «иуазæгæн» еци зустæй ку загъта:

– Адæми æстъегъгутæ, гæртанесгутæ, кърахабортæ æндæр рауæн агорæ!.. Гъенур ба дин æй зæгъун: дæ фуртæн дин, æхсгæ мæ ку кæнонцæ, уæддæр операци нæбал искæндзæнæн!..

Æма уотемæй, еци тингунæй æ «иуазæги»  фендæдуар кодта…

Баруагæс уи уæд, Барис уæхæн адæймаг нæ адтæй, æма, æ агъаз ке багъудайдæ, уомæн нæ фæййагъаз кодтайдæ – хъæбæр бæрзонд æвæрд имæ адтæй, куд дохтир, уотæ æ ихæстæ æнæмæнгæ æнхæст кæнуни фæдбæл бæрнондзийнадæ. Æма федарæй нæ бон æй зæгъун: уоййасæбæл кæмæ истингун æй, еци лæги фуртæн операци æнæискæнгæ нæ фæцайдæ, уомæн æма сæйгитæн кæмæдæр æма цæмæдæр гæсгæ фудæнæнтæ некæд æма неци хузи ракодтайдæ, уæхæн уодиконд ин нæ адтæй. Æцæг, еци лæхъуæни фиди хæццæ ба ин, баруагæс уи уæд, уой фæсте еумæйагæй æгириддæр нецибал адтæй – æ уодесæг адтæнцæ æдзæсгон адæймæгутæ.

Аци æма никкидæр ма берæ æндæр хабæрттæмæ гæсгæ нæ бон æй уотæ зæгъун, æма Цорионти Барис уоййасæбæл номдзуд лæг уогæй дæр алæмæти хуæдæфсармæ æма адæмуарзон, хуæрзæгъдау æма рæстуод  адæймаг ке адтæй. Æ рохс æма зæрдтаг уодигъæдæ Барисæн е ’рдзон искондæй адтæнцæ, æ ниййергутæй.

Барис райгурдæй 10 ноябри 1923 анзи Лескени гъæуи. Дууадæс сувæллонемæй адтæй дуккаг. Ниййергутæн уæди доги æнцон кæми адтæй уал бæдоли гъомбæл кæнун, фал кустуарзон Ибрагим æма Зулехани цæуæт куд ирæзтæнцæ, уотæ сæхе хузæн кустуарзон разиндтæнцæ. Алкедæр хаста æ агъази хай æма еумæйаг хъауритæй аразтонцæ сæ цардиуагæ.

Ибрагим æхуæдæг раги бавзурста уаргъ. Дæс анзи ибæл цудæй, уотемæй ралигъдæнцæ 1898 анзи Донифарсæй Лескенмæ. Цуппар анзи исахур кодта Елхотти пусулмон скъолай (медресей). 1914 анзи ба æ карæмæ гæсгæ имæ фæдздзурдтонцæ паддзахи æфсади рæнгъитæмæ. Бахаудтæй Фиццаг дуйнеуон тугъди гулфæнти, дууæ анзей бæрцæ адтæй арæзтадон полкки æфсæддон, кодтонцæ цæугæдæнтти сæрти хедтæ. Бахъæрттæй сауæнгæ Румыний уæнгæ. Хуцауи агъази фæрци изæздахтæй æ хæдзарæмæ æма фæллойнæ кодта зæнхкосæгæй.

Уæдмæ Уæрæсей æрцудæй зингæ æййивддзийнæдтæ, æма Дигори дæр Советон хецаудзийнадæ куд федардæр кодта, уотæ адæми цардиуаги дæр уавæртæ æндæрхузон кодтонцæ. Ибрагим 1930 анзи каст фæцæй сæрмагонд къурситæ æма иссæй фиццаг механизатор айдагъ Лескени нæ, фал еугур Ирæфи райони дæр. Уæдæй фæстæмæ уæхæн гъæууонхæдзарадон техникæ нæбал адтæй, кæцимæ нæ арæхстæй Цориони-фурт. Гъæубæсти ба ин адтæй устур кадæ.

Зулехан дæр куд мадæ, уотæ лæмбунæг цæстингас дардта æ кæстæртæмæ, лæги хъиамæтæй раст пайда кодта. Æнтæсгæ дæр ин куд кодта алци, е дессаг адтæй.

Уæди рæстæгутæ уæззауæй-уæззаудæр адтæнцæ. Куд иннæ гъæуккæгтæ, уотæ Цорионти бийнонтæ дæр, æстонг ци æй, уой дæр бавзурстонцæ. Фал цардиуагæ хуæздæрæрдæмæ æййивта, адæми нифс федар кодта анзæй-анзмæ.

Барис ахурмæ тулаваст адтæй æма скъолай алли гъуддаги дæр цудæй раззагдæрти хæццæ. 1938 анзи иссæй фæскомцæдесон, еу рæстæги фæсте ба ’й исæвзурстонцæ скъолай фæскомцæдесонти раздзæуæгæй.

ЦОРИОНТИ Бариси зæгъуйнæгтæ алкæддæр цæмæдесаг уиуонцæ аллихузон наукон мадзæлтти архайгутæн еугуремæн дæр.

Устур Фидибæстон тугъд райдæдта, зæгъгæ, еци уæззау хабар Барис фегъуста, Дзæуæгигъæуи сæ исфæлдистадон къуар концерт ку лæвардта, уотемæй. Æма 1941 анзи августи мæйи æвддæсанздзуд лескейнаг лæхъуæн  барвæндонæй рандæй фронтмæ. Уæдæй сауæнгæ Цитгин Уæлахези бони уæнгæ радаргъ æнцæ æ тугъдон нæдтæ. Ци зинтæ æма гъезæмæрттæ си бавзурста, уой ба, æвæдзи, æхецæй хуæздæр неке зудта, фал уой туххæй хабæрттæ кæнунмæ тулаваст нæ адтæй, некæд си некæмæн кодта сæ кой. Уотемæй ба, ци радзурдтайдæ, уæхæн хабæрттæ ба имæ минкъий нæ разиндтайдæ. Æ тугъдон лæгдзийнæдти туххæй æвдесæн æнцæ æ хуæрзеугутæ – Сурх Стъалуй дууæ ордени, Фидибæсти тугъди I æма II къæпхæнти ордентæ, Намуси III къæпхæни орден, æхсæрдæс майдани æма берæ арфи гæгъæдитæ. Фал æгириддæр нæ уарзта тугъдон хабæрттæ кæнун, æвæдзи, æгæр зин ин адтæй уони имисун, уæлдайдæр ба, æ уарзон æмгæрттæй си беретæ ке бастъалдæнцæ, уомæ гæсгæ.

Тугъди исконд уотæ ’й, æма æ гарнай ка бахауй, е æй бæлвурдæй нæ фæззонуй, цæйбæрцæ ма ин ес цардæгас унæн равгæ… Фал уæддæр æууæндгæ ба фæккæнуй хуæздæрбæл… Æма тугъдтити ’хсæн еуцæйбæрцæдæр сабур рæстæг ку фæззиннидæ, уæд тугъдонтæй алкедæр куд нæ расагъæс кæнидæ, æ исонибон куд уодзæнæй, уобæл. Уæхæн сагъæстæ куд нæ фæззинниуонцæ Цорионти лæхъуæнмæ дæр. Ка ’й зонуй,  уæд исфæндæ кодта: «Дохтир исун лæгъуз бæргæ нæ уидæ…»

Уæхæн гъуди имæ, ка ’й зонуй, тугъди размæ уидæ. Цæмæ гæсгæ, уой ба, æвæдзи, æхуæдæг дæр нæ загътайдæ. Фæууй уотæ, æма адæймаг æригонæй иснет кæнуй кæцидæр дæсниадæбæл исахур кæнун, уомæн æма ин дæнцæ фæууй æ хеуæнттæй кадæр. Барисæн ба хеуæнттæй дохтир неке адтæй. Уогæ æ мадæ Зулеханмæ адæм ахид цудæнцæ æма син тагъд фелвасидæ сæ сæри рист. Ибрагими ба гъигæ дардтонцæ æ рæугутæ, зинтæй уолæфидæ æма æ ергъæвгæнæг адтæй гъæуи фельдшер Дзуццати Микъала. Адæм æй берæ уарзтонцæ, худтонцæ ’й изæд. Уой уингæй, Ибрагими ахид фæндидæ æ фурт дæр дохтири дæсниадæ куд райстайдæ, е, æма ин хъæбæр æхцæуæн адтæй сæ лæхъуæнæн æхемæ дæр уæхæн фæндæ ес, зæгъгæ, хабар ку фегъуста, уæд. Уал хатти фæццæфтæ уогæй, дуккаг къæпхæни инвалид хуарз зудта, ресун ци ’й, уой, æма æхемæ райста уæззау уаргъ – сæйгæ адæми дзæбæх кæнун.

Фронти уогæй ба Барисæн дохтир исуни фæндæ бустæги ниффедар æй æ бæлдити. Уæлдайдæр ба, æвæдзи, уомæ гæсгæ, æма ’й уидта, цæйбæрцæбæл арфиаг æй дохтирти куст, кæцитæ ервæзун кæнунцæ цæф тугъдонти, берети си, зæгъун æнгъизтæй, мæлæти къохтæй байсиуонцæ. Уидта уой дæр, цæйбæрцæбæл зин æй сæ хъиамæт, фал уомæй цæйбæрцæбæл агъазиаудæр æй адæмæн ци хуарздзийнадæ хæссунцæ, е.

КИУНУГÆ – РОХС НÆМТТÆ ÆНОСОНГÆНÆГ

Цæгат Иристони паддзахадон медицинон академий социалон-политикон кафедри профессор Сергей ПЛАХТИЙ 2009 анзи рауагъта киунугæ Цорионти Бариси цардвæндаги туххæй. Алæмæти цæмæдесаг киунугæ рауадæй – бæлвурдæй си цæуй дзубанди Цориони-фурти карни аллихузон цаути фæдбæл, ес си номдзуд дохтир æма ахургонди ахурдзаути æма æмгустгæнгути имисуйнæгтæ, гъæздуг фæлгонцгонд къартæй. Адæми зæрдæмæ цæйбæрцæбæл хъæбæр фæццудæй, уомæн ба æвдесæн æй е дæр, æма ’й абони кæд хецæн адæймæгути хæдзæртти кенæ ефстаг киунугæдæнтти иссерай, æндæр ибæл фæххуæст уæн нæбал ес. Уомæ гæсгæ ба нæмæ уотæ дæр кæсуй, æма ’й нæуæгæй рауадзун бæргæ хуарз уидæ.

Цорионти Бариси туххæй абони ци уац мухур кæнæн, уой цæттæ кæнгæй дæр испайда кодтан Сергей Плахтийи киунуги æрмæгутæй.

Тугъдон дохтирти хъиамæтти хуарздзийнадæ Цориони-фурт æхебæл дæр бавзурста. Æ тугъдон карни тæккæ райдайæни, сахар Ростови рæбун тугъдтити фæццæф æй фиццаг хатт. Гъе уæд æй дохтиртæ уотæ «барæвдзитæ» кодтонцæ æма æ бон иссæй идарддæр лæгдухæй немуцаг-фашистон æрбалæборгути нихмæ тох кæнун. Нæ си иронх кодта, Харькови алфамбулай уæззау цæф ку фæцæй, уæд æй тохи будурæй рахæссун куд бафæразта æригон, фудхузтæарæзт медицинон хуæрæ Таня. Авд бони æхе нæ лæдæрдтæй, – гъе уоййасæбæл лæгъуз уавæри адтæй. Уæддæр бабæй дохтиртæ æма сæ агъазгæнгути фæрци æ къæхтæбæл федар æрлæудтæй, идарддæр цудæй æ тугъдон нæдтæбæл.

Дохтир исуни фæндæ нæ раййивта, æма тугъдæй исæздæхгæй, 1946 анзи иссæй нæхе медицинон институти студент. Еци рæстæг Барис кæд берæ аллихузон нæхъæртондзийнæдтæ æвзурста, уæддæр син фæразта æма хъæбæр разæнгарæй бавналдта ахурмæ. Æма æ хъиамæттæ фæррæстмæ  ’нцæ – æнтæстгинæй медицинон институт каст фæууогæй, косун райдæдта Малгобеки. Дохтиртæ си уæд нæ фагæ кодта æма Цориони-фурт цалдæр кусти æнхæст кодта.  Кæд зин адтæй, уæддæр си пайда ба фулдæр адтæй – уой фæрци æ дæсниадæ никки бæрзонддæр фæцæй.

Институти ахури рæстæг Барис фæццалх æй наукон кустбæл дæр, дуккаг къурси райдæдта наукон-æртасæн куст кæнун. 1949 анзи архайдта студентти Еугурцæдесон наукон конференций Мæскуй. Лæвæрд ин æрцудæй Кади гæгъæди æма фиццаг къæпхæни диплом.

Цориони-фуртæн æ наукон куститæ берæ ’нцæ. Хъæбæр хуарз «скъола» рацудæй академик, е ’мном Петровскиймæ Мæскуй. Уой разамундæй багъæуай кодта медицинон наукити кандидати диссертаци, 1971 анзи ба доктори диссертаци. Уой дæр, раст цума барæй рауадæй, уотæ – 22 июни. Тугъдон лæг, дæсни хирург Цорионти Бариси наукон кустæн хъæбæр устур аргъ кодтонцæ медицинон науки тæккæ зундгонддæр ахургæндтæ. Уомæн æма Цорионти Бариси бундорон наукон архайди фæрци фидибæстон хирургий фæззиндтæй берæ ахсгиаг нæуæгдзийнæдтæ, кæцитæн сæ ахсгиагдзийнадæ абони дæр ма бæрзонд æй.

Куд дæсни специалист, уотæ Барис 1960-1992 æнзти адтæй Цæгат Иристони хирургти æхсæнади Правлений сæргълæууæг, фондз æма инсæй анзей дæргъи разамунд лæвардта медицинон институти факультетон хирургий кафедрæн.

Берæ хуарз гъуддæгутæ бантæстæй Барисæн æ царди, фал, уæддæр ин алцæмæйдæр сæйрагдæр ба адтæнцæ æ бийнонтæ. Æ цардæмбал Тамарæ айдагъ хуарз дохтир нæ адтæй, фал дессаги бийнойнаг, зæрдхæлар, адæмуарзон æфсийнæ, æ цардæмбал Бариси хæццæ сугъзæрийнæ æртæ бæдоли исгъомбæл кодтонцæ – Алан, Геуæрги æма Зæлини. Аланæн æ бæлдæ æ къохи бафтудæй – уæлдæфон тæхæги дæсниадæ райста Мæскуй авиацион институти æма «Боинг»-бæл ласта бæлццæнтти алли паддзахæдтæмæ. Нуртæккæ æй пенсий, цæруй Мæскуй. Геуæрги куста барадæгъæуайгæнæг оргæнти, нуртæккæ е дæр æй пенсий. Зæлинæ ба райста æ ниййергути дæсниадæ – каст фæцæй нæхе медицинон институт æма косуй Швейцарий.

Царди нивæ æма ирисхъæ нæ райеуварс кодтонцæ Цорионтæбæл. Фал æгæр минкъий рацардæй адæмуарзон, хуæрзæгъдау адæймаг, хуарз æмгарæ æма лимæн, сæйгити ервæзунгæнæг хирург Цорионти Барис. Ци ’нцæ дууадæс æма æртинсæй анзи нури доги, бустæги ба дохтирæн. Фал… Тугъдон цæфтæ дæр сæ æгъатир кæнуйнæгтæ куд нæ кодтайуонцæ,  мадта хирурги уæззау куст дæр куд нæ фæббæрæг адтайдæ. Зæрдæ дорæй конд ку нæй… Нæбал исхъаурæ кодта хъиамæтгун лæг Цорионти Ибрагими фурт Бариси рист зæрдæ дæр е ’нæнцойнæ карни хабæртти уæзæ идарддæр хæссунæн. Æма 1995 анзи 25 феврали банцадæй æ æвæллайгæ кустæй….

… Аст æма инсæй анзей размæ бацудæй Цорионти Барис е ’носон дуйнемæ. Е минкъий рæстæг нæй, уал анземæ дзиллæй берæ цидæртæ райронх унцæ. Фал уой рохс ном ба берæ адæм нерæнгæ дæр ма сæ зæрдæбæл дарунцæ, имисунцæ ’й бозæй æма зæрдхъурмæй.

БАЛИКЪОТИ Тотраз (1953-2022),  историон наукити доктор, профессор