Хуæнхаг гъæу Стур Дигорæ æрæнцадæй Дигори коми Ирæфи рæбун уæлтегъæ. Аци алæмæти дзенетифтуд бæстихаййи 1998 анзи Гобети Артеми хæдзари исæнтæстæй Серго. Сауæнгæ ма, минкъий лæги бундзæфхади кари уогæй дæр, æ тоги ниххизтæй хестæртæн æгъдау дæттуни фæткæ. Æнзтæ сæ цуди кой кодтонцæ, биццеу бацудæй гъæуи астæуккаг скъолай фиццаг къласмæ. Æ бон куд адтæй, æ зонундзийнæдтæ куд амудтонцæ, уотæ нецæмæй аурста æхебæл ахури, фал уæлдай æвзугъддæр ба адтæй æ хестæртæн лæггадæ кæнунмæ.

Серго ма хуæрзæригон адтæй, уотемæй æ фидæ Артем уæззау незæй æруатон æй. Бийнонти сæрбонсæн ци нæ хузи хуастæ мадзал кодтонцæ, æвæдзи, уæхæнæй неци байзадæй, фал уæддæр адзал тухгиндæр разиндтæй æма рандæй, фæццæуæн кумæ ес, раздæхæн ба кæцæй нæбал ес, еци æносон дуйнемæ. Серго æма æ хестæртæ Спартак æма Светæ сæргубурæй райзадæнцæ се ’мгæртти ’хсæн.

Сергой лæгигъæдгун менеугутæ раги рабæрæг æнцæ. Кæстæреуæг ракæнунмæ, идзагдар фæллæуунмæ, гъæубæл хонæг кенæ гъæргæнæг рахæтунмæ ин æ раз æндæр лæги фурт нæ байахæстайдæ, уотæ æнæзийнадæ æма цæрдæг æзмалдæй. Сауæнгæ ма син скъолай нæуæг анзи бонмæ «Метин Дада»-йæй лæварæн ци адгийнæгтæ раттиуонцæ, уони дæр сæ хæдзарæмæ некæд æрхаста, гъæунги сæ сувæллæнттæн байуаридæ, кæд æхуæдæг нерæнги ма цъигъин адтæй, уæддæр уотæ ракæнидæ:

– Кæд уин сувæллон нæ дæн!..

Серго уæлдай æхцулдæр адтæй æ фиди мадæбæл: «Мæ нана»,  зæгъгæ, æ хъури буни бабуридæ. Уогæ æ фиди мадæ – Æфсæнон Асиат дæр æ бæдоли бæдоли, куд фæззæгъунцæ, уæлдай гъолондæр уарзтæй уарзта…

Серго астæуккаг скъола каст ку фæцæй, уæд косун райдæдта «Арви къæсæр», зæгъгæ, ка хуннуй, еци уолæфæндони.

Царди хуæрзтæ адæймагбæл сæрæй бунмæ куд æрхаунцæ, бунæй сæрмæ дæр ибæл, хатгай, уотæ исзелунцæ.

Сергомæ 2021 анзи фæдздзурдтонцæ Уæрæсей æфсади рæнгъитæмæ, æ райгурæн бæсти рази æ ихæс бафедунмæ. Æрвист ба æрцудæй сахар Хабаровскмæ. Куд гъæуи иннæ бæлццæнтти, уотæ Сергой дæр Стур Дигори гъæуи цæргутæ рафæндараст кодтонцæ æртæ къерей исковгæй. «Цирти рохси дзиуари» ковæндони  ’й нæ Исфæлдесæгбæл бафæдзахстонцæ. Æфсади дæр Серго æхе равдиста лæгигъæдгунæй. Службæ кодта уæлдæфон-десантон хæйттæй еуеми. Бийнонтæ, гъæубæстæ хъæбæр æнгъæлмæ кастæнцæ сæ бæлццони исæздæхтмæ. 2022 анзи æ фиди мадæ Асиати гъæбеси хуæрзæнгорæггаг кадæр февардта Сергой æфсæддон ходæ:

– Дæ бæлццон уæ хæдзарæбæл дзæбæхæй исæмбалдæй!..

Бийнонтæ, гъæубæстæгтæ зæрдæй бацийнæ кодтонцæ лæхъуæни исæздæхтбæл.

Сугъзæрийнæ зæрдæ æма къохти хецау, Гобей-фуртæн царди хабæртти амонун уоййасæбæл неци гъудæй, ацъагъуæгин адтæй, алцæмæдæр хуарз арæхстæй æхуæдæг, æхе уодиконд æма зундирахастмæ гæсгæ. Нæуæгæй бабæй косун райдæдта æ фиццаг кусти. Нæ коми алли къотæр, алли къахнад дæр ин зундгонд адтæнцæ æма ци бæлццæнтти къуар фæххонидæ æрдзи дессæгтæ фæууинунмæ, етæ си алкæддæр арфиагæй байзайиуонцæ.

Уæрæсе сæрмагонд æфсæддон операци ку райдæдта, уæд Серго дæр барвæндонæй рандæ ’й Украинæмæ. Цидæр адтæй, уæддæр хеуæнттæ дæр ма ци загътайуонцæ… Æ уодиконд ин зудтонцæ, гъома, ести гъуддаг исаразун исфæндæ кодта, уæд æй æнæмæнгæ исæнхæст кæндзæнæй, уомæн æма ибæл рагацау бундоронæй расагъæс кæнидæ, æма ’й растбæл ку банимайидæ, уæд унаффæ еу уидæ: ихæсгин дæн… Æма хеуæнттæ дæр, гъæубæстæ дæр фарæ фæззæги рафæндараст кодтонцæ Сергой е ’фсæддон балций…

Хуарз æй ка зудта, етæ абони куд имисунцæ, уотемæй, еске æй ку фæрсидæ, хабар куд æй, зæгъгæ, уæд син Серго зæгъидæ:

– Дзæбæх!..

Некæд неке зæрдæ бамæгур кодта æригон лæхъуæн, некæд неке батухсун кодта æ сагъæстæ æма æ райаразуйнаг хабæрттæй.

Серго æнхæст кодта е ’фсæддон ихæстæ, хеуæнттæн ба радаргъ æнцæ сæ бæлццони фæззиндмæ æнгъæлмæ кæсуни бæнттæ. Бæргæ бахицæ кæнидæ Сергой мадæ Аллæ, æ бæлццон деденгути басти хæццæ сæрæгасæй æма æнæнезæй кæмæ æрæздæхидæ, еци ниййергутæмæ… Бæлдтæй, мæхе фурт дæр мæмæ рæхги гъе уотемæй фæззиндзæнæй… Фал… Гъулæггагæн, æностæмæ хицæгæнгæй байзадæй… Нæбал имæ фæззиндтæй æ цæрæццаг бæдолæ.

Стур Дигорæбæл æнæнгъæлти исæмбалдæй сау хабар: «Сæрмагонд æфсæддон операций архайгæй æма е ’фсæддон ихæс æхсаргинæй æнхæст кæнгæй, Украини  фæммард æй Иристони исуйнаг лæхъуæн Гобети Артеми фурт Серго…»

Серго айдагъ Иристонæн нæ, фал æнæгъæнæ Уæрæсейæн дæр æй сæ бæгъатæр. Рохсаг уæд… Мæрдти сугъзæрийнæ талатæ исуадзæд…

 

ÆРИГОН БÆГЪАТÆР

 

Стур-Дигорæ – нæхе гъæу,

Кадгинæй зонунцæ дæу.

Дæ бæдæлттæ – сахъигурд,

Не ’ййафуй сæ лæги фурт.

 

Серго дæр си ирæзтæй,

Лæгдзийнадæй æнхæстæй.

Стур-Дигорæ уарзта,

Æ цард кадгинæй хаста.

 

Тухгин ке æй Уæрæсе,

Уомæн нæ гъæуй неке.

Ке нæ ин ес басæттæн, –

Хуарунцæ ’й уомæн сæтæй.

 

Гобетæн сæ кæстæр фурт

Нæ бахезгæй еске дзурд,

Рандæй тугъдмæ хебарæй,

Раздзуд уогæй æ хъаурæй.

 

Æнæнгъæлти знаги фат,

Бахизтæй æ зæрди уæд.

Æверхъауæй фæцæй мард,

Æ Дигоргомæй идард.

 

Æстъæлфтæй мадæ  фунæй,

Хуарзаг фун, дан, мин ку нæй.

Хуæнхтæй расхъиудтæй къæдзæх,

Æрæнсанста лæг æд бæх.

 

Ци уодзæнæй е мадта,

Некæмæн æй радзурдта.

Фæтътъæпп уидæ кæд сау фун,

Æнæхаири сау рун.

 

Æвеппайди сау халон –

Сау хабари фæдесон, –

Гобетæмæ бауаста,

Мади зæрдæ никкарста.

 

Гобети минкъий бундор,

Исæргъавта арви дор.

Мадæ кæмæ фæббæлдтæй.

Е сау кири исхъæрдтæй.

 

Нæ ирддзæстæ сахъ Серго,

Дзенети хай нур фæууо.

Æности дæ имисдзиан,

Дæ кадæнгæ кæндзинан…

 

ХАЙМАНТИ Антонинæ