ХОРÆФСЕС МУЗЫКÆ

МАХЪОТИ Ацæмæз, Цæгат Иристони композиторти Цæдеси сæрдар

Цорионти Хъаурбеги фурт Резван XX æноси ирон профессионалон музыки классик, рохсзæрдæ адæймаг, дæсни ахургæнæг, дессаги зæрдхæлар æмбал, кунæггаг  уæлтæмæнадæй хайгин музыкант æма композитор. Æ музыкæ æнæгъæнæй дæр æй хорæфсес, æ цубур цард еугурæй дæр равардта æ уарзон адæмæн æма æ аййевади сæрбæлтау.

Цорионти Резвани уарзтонцæ еугурæйдæр – е ’мкосгутæ, æ гъомбæлгæнуйнæгтæ, синхонтæ, хумæтæг адæм. Æхуæдæг дæр уарзта еугурей дæр æма æ еци уарзти нæ уидта соцъагæнгути, ка ‘й нæ уарзта, еци ефстаг адæймæгути.

Æ къохи берæ бафтудæй. Кæд æма ‘й цард берæ цæлхдорти, æ къурцдзæвæнти багæлдзидæ, уæддæр ин Хуцау ке равардта, еци уæлтæмæнадæ исæнхæст кодта. Æ финст музыкæ аккаг бунат байахæста нæ фидибæстон музыкалон историй.

Мæнæн Цорионти Резвани хæццæ уæлдай æнгомдæр бастдзийнæдтæ адтæй. Дардта мæмæ æхе фурти хузæн цæстингас. Агъаз мин кодта аллихузи дæр – царди дæр, исфæлдистади дæр.

Фæндуй мæ дууæ дæнци æрхæссун æма етæ фæййагъаз уодзæнæнцæ Резвани адæймагдзийнадæ æма искурдиадæ хæстæгдæр базонунæн.

Еревани Комитаси номбæл паддзахадон консерваторий музейи XIX-XX æности сомехаг композиторти ‘хсæн ес Резвани музыкалон уадзимис дæр. Сомехи æй куд уарзтонцæ æма ин ци кадæ кодтонцæ, уой туххæй дæр зæгъдзæнæн. 1981 анзи, Ленингради консерваторий фортепиани факультет каст фæууогæй мæ Резван фæххудта Еревани  консерваторимæ. Е, мæ мадæ æма æз бацудан ректормæ  æнгъæлмæкæсæн  уатмæ (ректори къæбинети цудæй ахургæндти совет). Секретарь телефонæй бадзурдта, мæнæ, дан, дæмæ Иристонæй Цорионтæй кадæр æнгъæлмæ кæсуй, зæгъгæ. Иннæ усми дуар байгон æй æма ректори къæбинетæй рахизтæнцæ ССР Цæдеси авд адæмон артисти, авд номдзуд композитори: Э. Мирзоян, Л. Сарьян, А. Арутюнян, Э. Оганесян, Г. Егиазарян, А. Тер-Татевосян, Э. Амирханян æма етæ хъæбæр зæрдтагонæй сæ уарзон ахургæнуйнаг Резвани хъуритæ кæнун райдæдтонцæ, фурцийнæй ма ин ци ракодтайуонцæ, уой нæбал зудтонцæ. Æ цуди сæр ку базудтонцæ, мæн ку фæууидтонцæ, уæд æмхузонæй загътонцæ, кæд Резвани уотæ фæндуй, кæд ибæл е æууæндуй, уæд мах уæлдай нецибал зæгъæн. Уотемæй æнæ фæлварæнтæ ратгæй мæ райстонцæ консерваторимæ æма си  ахур кæнун райдæдтон композиторти факультети. Еревани ахур кæнгæй, алкæддæр мæхебæл æвзурстон ахургæнгути ауодундзийнадæ, уæдта ма ми баруагæс æй, Резванæн ци устур аргъ кодтонцæ, е.

Аци анз Резванбæл исæнхæст адтайдæ фондз æма цуппаринсæй анзи. Мæ ихæс, Иристони дзилли ихæс дæр æй Цорионти Резвани рохс ном иссерун, цæмæй бабæй адæймаг нæуæгæй ранигъула æ хорæфсес музыки изæлти, цæмæй цæстити рази исиста е ‘нæферонхгæнгæ сорæт, е ’стур уарзæгой зæрдæ.

ЦÆРДЗÆНÆЙ МÆ ЗÆРДИ

НАСОНОВ Игорь, Цæгат Иристони аййевæдти æскъуæлхт архайæг

Цорионти Резвани хæццæ базонгæ дæн 1971 анзи. Уæд цудæй патриотон зари республикон конкурс. Резван ба адтæй жюрий сæрдар. Мæ зар «Ветерантæ» Гуржибегти Ирини дзурдтæбæл конкурси байахæста æртиккаг бунат. Мæ къох мин райста, дессаги зæрдæлхæнæн дзурдтæ мин загъта, ци адтæй, дæс уойбæрци ба ма бафтудта мæ зари туххæй æма уæдæй фæстæмæ бонгай, мæйгай, анзгай нæ хæлардзийнадæ федардæр кодта, куд фæззæгъунцæ, сугъзæрийнæ базуртæ ирæзтæй.

Ахид æмбалдан æма мæ сабургай музыкæ финсуни ‘рдæмæ æздахта, амудта мин æ сосæгдзийнæдтæ. Уæд æз каст фæдтæн медицинон институт, кустон дохтир-кардиологæй, федарæй æууæндтæн уобæл, æма мæ царди мæ над иссирдтон æма ибæл кæрæй-кæронмæ цæудзæнæн.

Фал мин цубур рæстæгмæ Резван мæ фæндитæ иннердæмæ низзилдта. Уой фæндонмæ гæсгæ бацудтæн Гергити Валерийи номбæл музыкалон училищемæ. Уой каст ку фæдтæн, уæдта мин æндæр фæндæ искодта æма Ростови Рахманови номбæл консерваторий ахур кæнун райдæдтон. Сувæллони хузæн цийнæ кодта мæ музыкалон уадзимистæбæл, уæлдай хъæбæрдæр ба æ зæрдæмæ цудæй композици. Дзæуæгигъæуи аййевæдти училищей косун ку райдæдтон, уæд разамунд лæвардтон композиций къласæн. Уæхæн къуар байгон кодтон Дзæуæгигъæуи Чайковскийи номбæл фиццаг музыкалон училищей дæр, æ директор Къаргиати Фатими фæрци.

Зæгъун мæ фæндуй еу гъуддаги туххæй дæр. Консерватори каст ку фæдтæн, уæд мæ Резван исразæнгард кодта аспирантурæмæ бацæунмæ, цæмæй композиций сосæгдзийнæдтæ хуæздæр базонон, уобæл æхе гъардта.

Æз мæхе нимайун Резвани ахургæнуйнагбæл. Æма е мæнæн мæ царди куд агъаз кодта, уотæ æз дæр абони агъаз кæнун мæ кæстæртæн. Зæгъæн, мæ ахургæнуйнаг Коцти Иринæ. Фарæ республики композиций туххæй ци конкурс адтæй, уоми нæ гъомбæлкæнуйнæгтæ Гæлуати Алинæ, Юля Цисс æма Мамитти Кристинæ байахæстонцæ æртæ раззаг бунати, мæ иннæ ахургæнуйнаг Берозти Таймуразмæ Хонсар Федералон зилди конкурси æрхаудтæй 3-аг бунат. Еузагъдæй, Резван мæ цæбæл ахур кодта, ци зонундзийнæдтæ си райстон, уони амонун нæ иннæ фæлтæрæн, кæстæртæн.

Резван мæ исахур кодта рæстзæрдæ унбæл, адæммæ хæлар цæстингас дарунбæл, мæ финст уадзимистæмæ критикон цæстингас дарун. Цалинмæ цæрон, уæдмæ ин æ рохс сорæт хæсдзæнæн мæ зæрди.

ИСКУРДИАДÆ ÆМА ЛÆГДЗИЙНАДÆ

Павел ПАНАСЯН, (1935-2019) дирижер, Цæгат Иристони аййевæдти æскъуæлхт архайæг

Цорионти Резвани хæццæ æз базонгæ дæн евгъуд æноси 50-аг æнзти. Абони хузæн ма ’й гъуди кæнун, Орджоникидзей (уæд нæ республики сæйраг сахар уотæ хундтæй. – Ред.) музыкалон училищемæ Лескени гъæуæй æригон биццеу куд иссудæй ахур кæнунмæ, уой. Иннетæй игъаугидæр, Резванмæ нæ адтæй уæддæр еуцæйбæрцæдæр музыкалон цæттæдзийнадæ, æма зундгонд композитор ку иссæй, уæд гиризгæнгæй æхуæдæг уотæ зæгъидæ: «Мæ дуйнебæл пианино фиццаг хатт фæууидтон, æстдæс анзи мæбæл ку цудæй, уæд».

Музыкалон æгъдауæй Резван æрдзæй искурдиадæ рахаста. Æма ин е устур агъаз кодта æ ахури рæстæги. Училищей фæсте æнтæстгинæй каст фæцæй Еревани консерваторий композиций хайадæ.

Тæккæ фиццаг Резвани хæццæ ку базонгæ дæн, уæд мæ деси бафтудта æ кустуарзондзийнадæ, ести нæуæгдзийнæдтæмæ тундзундзийнадæ. Музыкалон аййевади къабæзти кæми нæ баскъуæлхтæй – оперæ æма балетæй райдайæ æма сувæллæнттæн инструменталон пьеситæ финсуни уæнгæ. Берæ æнзти дæргъи фæццардан хæларæй æма мæ бон зæгъун æй, Резван æ цæргæ-цæрæнбонти æ ахур кæнун некæд ниууагъта æма еудадзугдæр деси æфтудта е ’мкосгути æ нæуæгдзийнæдтæй.

Е ‘сфæлдистади сæйрагдæр менеугутæй, мæнмæ гæсгæ, еу адтæй е, æма Резван «ахургонд», «къæбинети композитор» некæд адтæй. Еудадзугдæр куста цæгъдгути, музыкалон коллективти хæццæ. Уомæй ба куста еци æмхузон куд профессионалон, уотæ хуæдахур къуæртти хæццæ дæр. Кæддæриддæр батухсидæ уони ахсгиаг фарстатæ лух кæнунбæл, архайдта æ бон ци адтæй, уомæй. Ахид цудæй, ку багъæуидæ, уæд хецаудзийнади бæрзонд бунæтти бадæг лæгтæмæ дæр, курдта, домдта, агурдта.

Резван хъæбæр хуарз зудта ирон национ музыкæ. Хуарз зудта ирон адæмон зартæ, уарзта сæ. Исаразта адæмон зартæгæнгути къуар «Чепена», æхе бæдоли хузæн ибæл ауодудта, æ размæ ци берæ цæлхдортæ исæвзуридæ, уони æнсæндгæй.

Куд композитор æма музыкалон-æхсæнадон архайæг, уотæ федар баст адтæй адæми хæццæ. Аци дзубандитæ æз дзурди рæсугъдæн нæ кæнун. Мæн ахид багъæуидæ Резвани хæццæ республики районтæмæ цæун, композиторти Цæдеси ма ку куста, уæд, æма мæ кæддæриддæр деси æфтудта еу гъуддаг. Кæцифæнди гъæумæ ку бацæуианæ, уæддæр ибæл еугурæйдæр æмбалдæнцæ  хеуони хузæн зæрдиагæй. Æ ном ин ка ну зудта, уæхæнттæ ефстæгтæ адтæй. Уæдта сæ æхуæдæг дæр зудта. Æ радзубандимæ ин кæддæриддæр игъустонцæ лæмбунæг, аргъ ин кодтонцæ.

Резван музыкалон театри ци цуппар уадзимиси ниввардта, уонæн еугуремæн дæр æз адтæн дирижер. Евгъуд æноси 70-аг æнзти æмбеси еунæг анзмæ Резвани уадзимистæй театри  сценæбæл æвæрд æрцудæй æртæ: музыкалон драмæ «Прерванная песня», мюзикл «Трасса юности» æма опереттæ «Проделки Дзенокка». Етæ нæ республики сæйраг сахари, уæдта иннæ сахарти дæр æма гъæути дæр хъæбæр цудæнцæ адæми зæрдæмæ. Фал æ сæйрагдæр музыкалон-театралон премьерæ ба адтæй æ рамæлæтмæ хæстæг. Музыкалон театр исæвардта Резвани оперæ-балет «Уарзæнтти фæзæ» Хæмицати Цæрайи либреттомæ гæсгæ.

Нерæнгæ дæр ма е еци жанри, уæдта ирон музыкалон аййевади еунæг æма фиццаг æй.

Уæхæн адæймаг исуй айдагъ еугур бийнонти нæ, айдагъ муггаги нæ, фал адæми еузæрдиуон фурт дæр. Æма кæддæр Лескени сæрмæ арвбæл ци ирд стъалу иссугъдæй, уой рохс æрттевуй идардмæ, дзиллитæ æ рохсмæ сæхе тавунцæ, е ’сфæлдистади цæхæртæ сæ хонунцæ хуæздæр исонибонмæ, аййевадæ æ уоди бæрцæ ка уарзуй, еци фæсевæд ин ахур кæнунцæ æ музыкалон уадзимистæ, фæндагамонæг æма син ахургæнæг æй.

ЦОРИОНТИ Резван (рахесæрдигæй) музыкалон фестивали рæстæг. Микрофони рази – зундгонд советон композитор Никитæ БОГОСЛОВСКИЙ