26 апреля 2024

ДЕПУТАТТÆН АДÆМИ ХÆЦЦÆ ÆНГОМ БАСТДЗИЙНАДÆЙ ХУÆЗДÆР НЕЦИ ЕС

14.04.2023 | 16:55

Хуарз гъуддагæй ку райарфæ кæнай, уæд е, еуемæй, æхцæуæн уодзæнæй æ исаразæгæн, иннемæй ба никки хуæздæрæй ма райрæздзæнæй.

– Адæм цæмæй цæрунцæ, цæбæл æй сæ тухст, абони цардарæзти фæдбæл циуавæр æнцæ сæ гъудитæ æма сæ сагъæстæ, уой базонуни фæдбæл æгайтима сæ хæццæ ке æмбæлетæ, ке сæмæ байгъосетæ, уой туххæй уин арфæ кæнун. Хецауадæ адæми хæццæ ку уа, æма се ’хсæн æнгом бастдзийнадæ ку уа, уæд уомæй хуæздæр неци ес…

Гъе уотæ загъта «Иристони Устур Нихæс»-и Рахесфарси Совети сæрдар Томайти Сергей, нæ республики Парламенти Совети иуонгтæн сæ кезуй æмбурд сæ райони ке исаразтонцæ, уой туххæй.

Раст зæгъгæй, уæхæн æмбурдтæ районти арæзт ке цæуй, е иссæй нæуæгдзийнадæ Парламенти нури архайди, уой дæр æ Сæрдар Тускъати Тайморази хъæппæресæй. Нерæнгæ бал Парламенти Совети уæхæн æмбурдтæ арæзт æрцудæй Мæздæги æма Горæтгæрони районти, æрæги ба – Рахесфарси райони дæр.

Æмбурд игон кæнгæй Тускъати Таймораз æ радзубандий фиццагидæр уой баханхæ кодта, æма нæ республики царди аци район цæйбæрцæбæл агъазиау бунат ахæссуй:

– Рахесфарси район равардта айдагъ Иристонæн нæ, фал æнæгъæнæ Советон Цæдесæн дæр æ рæстæги алæмæти æскъуæлхтдзийнæдтæй кадæ æма намус ка искодта, уæхæн адæймæгутæ. Фагæ ’й айдагъ уой зæгъун дæр, æма уонæй фараст иссæнцæ Советон Цæдеси Бæгъатæртæ, авдемæй ба Социалистон Фæллойни Бæгъатæртæ… Сæ нæмттæ алкæмæн дæр æнцæ зундгонд. Иннæ уæхæн – советон доги си ци цæмæдесаг адæмон-хæдзарадон арæзтæдтæ фæззиндтæй, етæ. Зæгъæн, Цæликки донхуаруггæнæн къанау. 1940 анзи е арæзт æрцудæй æхсæрдæс бонемæ. Æма е дессаг куд нæй!..

Райони социалон-экономикон ирæзти туххæй, евгъуд анзи дæргъи национ проекттæ куд æнхæстгонд цудæнцæ æма сæмæ федæнмæ циуавæр нисантæ ес, уой туххæй æмбурди радзубанди кодта Рахесфарси райони муниципалон исконди сæргълæууæг Фрайти Сослан. Куд загъта, уотемæй фæсарæйнаг санкцити фудæй евгъуд анз алкæмæн дæр адтæй уæззау, фал уæддæр, социалон-экономикон бæрæггæнæнтæмæ гæсгæ, район æ размæ æвæрд ихæстæ исæнхæст кодта. Райони бюджети хе æфтуйæггæгтæ, 2021 анзи хæццæ рабаргæй, фæффулдæр æнцæ 63 миллион сомемæй. Уомæй уæлдай ма куд баханхæ кодта, уотемæй Беслæни райрæзти социалон-экономикон генералон пълани ци нисантæ æвæрд ес, етæ æнтæстгинæй æнхæстгонд ке цæунцæ, уой.

Парламенти закъонæвæрунади, закъонадæ æма бунæттон хеунаффæйади комитети сæрдар Черчести Аслан ци дууæ федералон закъоней проекти туххæй дзурдта, уонæй сæ еу æй сæрмагонд æфсæддон операций еугур архайгутæн æма сæ бийнонтæн багъæуаги лæвар юридикон агъаз кæнуни, иннæ ба – паддзахадон сосæгдзийнадæ багъæуай кæнуни туххæй уæлæнхасæн закъонæвæрунадон мадзæлттæ исфедар кæнуни фæдбæл.  Фарста æй уæлдай ахсгиаг, нуртæккæ сæрмагонд æфсæддон операци ке цæуй, уой нимайгæй.

Цæгат Иристони транспорти хъалони туххæй Закъонмæ æййивддзийнæдтæ бахæссуни туххæй адтæй Парламенти бюджети хъалонти, есбонадæ æма кредитон организацити комитети сæрдар Хæдарцати Аслæнбеги дзубанди. Закъони проектмæ гæсгæ, хаст цæуй фæндæ, цæмæй, 150 бæхи хъауремæй фулдæр тухæ кæмæн ес, уæхæн хуæдтолгити хецæуттæ – сæрмагонд тугъдон операций архайгутæ – транспорти хъалон федунæй цæуонцæ уæгъдæгонд.

Социалон нисанеуæг кæмæн ес, къуар уæхæн федералон закъоней проекттæ Совети иуонгтæн сæ размæ рахаста Реуазти Ларисæ дæр. Закъонæвæрунадон хъæппæрестæ баст адтæнцæ: тугъдон цаути ветерантæн, уой хæццæ ба сæрмагонд æфсæддон операций архайгутæн коммуналон лæггæдтæ федунæй (компенсаций 50 процентемæй) фæййагъаз кæнуни, сæ хæдзардарæг фæдздзурдмæ гæсгæ кæмæн рандæй, уотемæй минкъий сувæллæнттæ кæмæн ес, еци æфсæддони бийнонтæн фæййагъаз кæнуни, седзæрæй æма æнæ ниййергути евгед байзайæг сувæллæнттæн социалон агъаз уæлæнхасæн мадзæлттæ æма æндæр фарстати хæццæ.

Уомæй уæлдай ма федералон æма республикон закъонти проектти фæдбæл æмбурди радзубанди кодтонцæ: Парламенти Сæрдари хуæдæййевæг Дойати Светланæ, Парламенти комитетти разамонгутæ Качарати Олег, Еленæ Князева, Остъати Георги æма æмбурди иннæ архайгутæ.

Æмбурди кæронбæттæн рауадæй уæлдай æхцæуæн: Рахесфарси райони социалон-экономикон райрæзтмæ е ’нтæстгин æма æнæзæрдихудт фæллойнæй аккаг байвæрæн ка бахаста, царди алли къабæзти æнтæстгинæй ка архайуй, еци фæллойнæгæнгутæй къуаремæн Тускъати Таймораз, зæрдиаг арфитæ ракæнгæй, равардта Республикæ Цæгат Иристон-Аланий Парламенти Кади гæгъæдитæ æма Парламенти Сæрдари Арфи финстæгутæ.

Æмбурди фæсте Тускъати Таймораз, æ хæццæ Фрайти Сослан æма Рахесфарси райони бунæттон хеунаффæйади сæрдар Мирикати Хъазбег, уотемæй æрзилдæнцæ Беслæни райрæзти социалон-экономикон генералон пъланмæ гæсгæ сахари объекттæ арæзт кенæ бундоронæй цалцæггонд æрцудæнцæ, уонæбæл, уæдта, райони экономики гъомусмæ æ байвæрæн ахедгæ кæмæн æй, уæхæн кустуæттæбæл, се ’хсæн: уæлæнхасæн ахуради косæндонæ «Сувæллæнтти искурдиæдтæ ирæзуни центр «Альтаир», консервкустгæнæг æнæнхæст бæрнондзийнади æхсæнадæ «Карагро», нуриккондæр уавæрти хæццæ 13-аг æма 1-аг рæвдауæндæнттæ, нæуæгарæзт 2-аг астæуккаг скъола, дууæ мин спортуарзæгемæн бунат кæми уодзæнæй, Беслæни еци стадион «Пищевик», уæдта ма Брути гъæуи амбулатори.

Еци косæг балций рæстæг дзиллон хабархæссæг фæрæзнити минæвæртти фарстатæн дзуæппитæ дæтгæй, Парламенти Сæрдар куд загъта, уотемæй ци фæууидта, уомæй аразийæй байзадæй.

– Социалон-экономикон размæцуди сæйраг рахуæцæнтæ ’нцæ национ  проекттæ, æма сæ еугурейдæр фæууидтан, баруагæс ни æй, Рахесфарси райони етæ æнхæстгонд ке цæунцæ, е. Нæ бæсти Президент Владимир Путини æма республики Сæргълæууæг Сергей Меняйлой фембæлди фæсте Беслæни райрæзти туххæй ци генералон пълан æрцудæй федаргонд, уомæн  дæр æ нисантæ – уотæ. «Альтаир», зæгъгæ, ци Центр бабæрæг кодтан, уоми ирæзгæ фæлтæрæн ес, æ зæрдæмæ хæстæгдæр кæмæн ци æй, уомæ гæсгæ уæлæнхасæн ахурадæ райсуни еугур фадуæттæ дæр. Агрокомплекси идарддæри ирæзтæн дæр исбæлвурд кодтан гъæугæ мадзæлттæ, уомæн хуарз дæнцæ ’й – бизнес-проект «Карагро». Цæмæй нæ идарддæри нисантæ дæр къохи бафтуйуонцæ, уобæл архайдзинан. Е нин бантæсдзæнæй еугур æмвæзæдти депутаттæ æмзунд ку уонцæ æма нæмæ адæми хæццæ æнгомдзийнадæ ку уа, уæд, – загъта Тускъати Таймораз.