…Уой размæ æхсæвæ  карз уарун адтæй. Уомæ гæсгæ ба Гиго санаторийæй рацудæй, куд фæндæ кодта, уомæй æртæ сахатти раздæр. Фал ин е дæр неци фæййагъаз æй. Терк хъæбæр райвулдæй æма хед фæлласта. Хедæн ма æ еу хай донмæ  æрзæболæ ’й æма ’й æ хъаурæгин уолæнтæ, æрра берæгъти хузæн, æвдирзтонцæ.

Гиго еу дзæвгарæ фæллæудтæй  дони билæбæл æма сагъæсгæнгæй игъуста Терки нæрунмæ.

– Идæрттæбæл фæццо æма дæ хæдзарæ иссерæ, – райгъуста Гиго æваст фæрсæрдигæй æ шофери гъæлæс.

– Уомæй хуæрздæр неци уайдæ нуртæккæ…

– Æма уæд горæтмæ кæд исхъæртдзинан?

– Дæс сахаттемæ  уоми уодзинан,- фæццурд æй, е. – Раздæр нæ…

Шофери фæстаг дзурдтæй зæрддзæф фæцæй Гиго. Æхе уæззау æруагъта еуварсæрдигæй ци  дор адтæй, уобæл: «Бабун кодтон бæстæ – спектакль мæн фудæй никъкъулумпитæ уодзæнæй…»

---

Людовик XIV къæлæтгини бадтæй театри директор æма цидæр æнахур тухст гъæлæсæй дзурдта:

– О, мæнæ бæлахи гъуддаг… Мадта нур ци ’ргъуди киндæ уа?..

Æ алливарс æнæ ести дзоргæй, мæтъæлхузæй лæудтæнцæ актертæ æма етæ дæр сагъæс кодтонцæ… Цидæриддæр амал адтæй, – фæстегæй си нецибал ниууагътонцæ: радзурдтонцæ Цъæймæ, бæлццони размæ рарвистонцæ хуæдтолгæ, æрæмбурд кодтонцæ актерти дæр æма нур æнгъæлмæ кастæнцæ, фал Гиго зиннæг ба нæййес.

Еу сахат ма рацудайдæ. Директорæн æ бон нæбал адтæй æма фæстагмæ, æ къох ракъуæргæй загъта:

– Раййеветæ афишæ!

Фал иннæ спектаклæн дæр æвдесæн нæ адтæй – артисттæй кадæртæ нæ фæззиндтæнцæ.

– Гъе нур лæг мæстæй куд нæ ратона! – фæгъгъæр кодта директор æма  мæстгунæй æ цæститæ рахаста, æ рази ка лæудтæй, еци актертæбæл. – Кæмæй баруагæс адтайдæ æма Гиго байрæги кæндзæнæй! Цæй, цийфæнди дæр уæд. Афишæ раййеветæ!

– Минкъий ма бангъæлмæ кæсæн?..  – райгъустæй фæсдуарæй кедæр  гъæлæс.

Директор æ бунатæй фестадæй æма  æ цæститæй райагурдта, æ дзурдбæл ин дууæ ка загъта, еци адæймаги.

– Æма уæд Бартолени роли ба ка рагъаздзæнæй? – мæстгунхузæй бадзурдта рохсдармæ. – Ду æви ка?

– Рохсдар фæкъкъæндзæстуг æй æма уайтæккæ цидæр æрбацæй. Актертæ ракуддæр æнцæ æма директормæ уайдзæфгæнæги каст бакодтонцæ. Уонæн сæ зæрдæмæ нæ фæццудæнцæ е ’нæрцæф дзурдтæ. Актертæй кадæртæ æнæзонгæ нæ адтæнцæ, рохсгæнæг сценæ ке уарзуй æма артис исунмæ  ке бæллуй, уой. Æма си кæд алке дæр хуарз зудта, актер исуни туххæй берæ ахур кæнун ке гъæуй уой, уæддæр рохсгæнæг биццеубæл уотæ гъæртæ кæнун не ’нгъизтæй. Цийфæнди фæрсаг куст кæнæд адæймаг, театрмæ цийфæнди æнæнгъæлти æрбахауæд, аййевадæмæ æгириддæр маци барæ дарæд, уæддæр адæймаг æй… Дæ масти фæдбæл цæмæн цæуис… А ба театр берæ уарзуй.

Æртæ анзей размæ уруссаг драмон театрмæ æрбацудæй е, е ’фсæддони цæфхатгин цулухътæй къупп-къупгæнгæ, уæззау ампъезтæй бараст æй комкоммæ директори косæнуатмæ.

– Куст уæмæ, зæгъун, кæд ес… – Æ хорсугъд къепгæ æ къохти æууæрдгæй загъта уæзбун гъæлæсæй.

– Махмæ куст нæййес, – загъта ин директор.

Фал адæймаг æнцонтæй кæмæй фæййервæза, биццеу уæхæн нæ разиндтæй: раст цума уоми косун райдæдта, уотæ алли бон дæр æрбацæуидæ, директори косæнуати рази ислæууидæ æма æ бунатæй цалдæргай сахæттæ змæлгæ дæр нæ фæккæнидæ.

– Гъома дæ æнæмæнгæ махмæ цæмæн фæндуй? Æндæр бунат некæмибал ес, æви? – æхе нæбал бауорæдта директор æма мæстгунхузæй искастæй хеваст лæхъуæнмæ.

– Мæн театри фæндуй косун, æндæр некæми.

– Æма раздæр ба кæми кустай?

– Ардигæй идард æй – Сахалини.

– А, уой зæгъæ мадта! – директор имæ цидæр æнæууæнкæ каст бакодта.

– Е æцæгæйдæр идарддзæфгомау æй!.. – Æма лæг е ’нгулдзитæй стъол æрхуаста, æхенимæр гъуди кодта, мадта æй ци рæуонæй фендæдуар киндæуа, зæгъгæ. Фал имæ иннердигæй ба дзæбæх лæхъуæн фæккастæй, цидæр си æ зæрдæмæ фæццудæй, æма æнæнгъæлти исарази æй.

– Хуарз мадта. Цæмæ арæхсис? Электрон гъуддæгутæн ести лæдæрис?

– Лæдæрун.

– Сценæ рохсгæнæгæй бал дæ исæвæрæн, гъæй? Арази дæ?

– Дæн, – исарази æй биццеу уайтæккæдæр.

Еци æхсæвæ режиссери агъазгæнæг биццеуæн бакастæй æнæгъæнæ лекци: «Сценæ æма рохс». Æма æхенимæр дес кодта, нæуæг косæг куд зæрдæргъæвд æй, аййевадæ куд æнахур хуарз лæдæруй, уобæл.

Фиццаг спектакли фæсте актертæ аразийæй байзадæнцæ биццеуæй. Е хъæбæр хуарз исарæхстæй æ зин ихæстæ æнхæст кæнунмæ.

Нæуæг косæг, сценæбæл цитæ цудæй, уони уотæ хуарз лæдæрдтæй æма ахсгиагдæр нивтæй, гъæугæдæр  фæззилдтитæй еу дæр некæд ниууагъта аууони. Мæнæ артист роли бацæугæй, устур маст  кæнуй  æнæдзоргæй. Нæуæг косæг рохс байаразуй æ тæккæ афони, артистти цæстити æрттивд, æ цæсгони алли нерв   дæр разиннуй адæммæ, æма сæ зæрдæмæ райсунцæ маст. Мæтъæл нивæн иссеруй тардæр рохс, игъæлдзæг нивæн – ирддæр.

Артисттæ сæ гъос дарун райдæдтонцæ еци бæрзонд, æфсæрмигæнагæ лæхъуæнмæ. Сæ зæрдæмæ бонæй-бонмæ хъæбæрдæр цудæй, æхе куд сабур дардта, æ куст куд æновудæй кодта, е. Алкæмæндæр æй  фæндæ адтæй хуарздзийнадæ ракæнун…

Фал аци биццеу, нæуæг рохсдар æвеппайди ести роли рагъаза, уой æнгъæл некæд адтæнцæ.

Æцæг Валоди æхуæдæг уотæ нæ гъуди кодта. Е рацудæй æма æргомæй загъта:

– Æма ци, цæмæннæ ба рагъаздзæнæн Бартолени роли!

Æнцон нæй уæхæн устур  загъд исфæразун, никки зиндæр ба æй адæймагæн е ’нгъæлдзау тухст гъудитæ уорамун. Фал нур дзорун бафæразта, æма æнгъæлмæ кастæй хецауи унаффæмæ.

– Ду?!.

– Директор сабургай æрбадтæй къæлæтгини æма лæхъуæнмæ еу дзæвгарæ фæккастæй цидæр æнахур десгæнагæ цæститæй. Валоди æнцад лæудтæй æма æ урухтæ худ косæн дарæси, æ къохтæ сæрфта пъæстуйæй  æма, адæмæй æ цæститæ римæхсгæй, гъудитæ кодта, ци ин зæгъдзæнæнцæ,  уобæл.

Директор ракæсæ-бакæсæ кæнуй, æ алливарс ка лæудтæй, еци актертæмæ, æхенимæр æнгъæлæмæ кæсуй, мадта нуртæккæ еске ести исдзордзæнæй, зæгъгæ. Фал еугурæйдæр нигъгъос æнцæ, цума се ’взæгтæ ранихъуардтонцæ, раст уой хузæн. Æвеппайди, дин, дзуаппи бæсти, адвокат Патлени роли ка гъазта, еци актер æ ролæй цидæр исдзурдта. Валоди, цума раст уомæ æнгъæлмæ кастæй, уотæ ин цæсти фæнникъулдмæ дзуапп равардта. Актертæ æнцонæй исуолæфтæнцæ, сæ цæсгæнттæ фæррохс æнцæ, сæ медбилти бахудтæнцæ. Уæдæй нурмæ ци тухст уавæри адтæнцæ, е цидæр æрбацæй. Алке зæрдæмæ дæр фæццудæй аци драматикон фæлварæн.

– Репетици сценæмæ рахæссæн! – фæгъгъæр кодта цидæр нифсгунæй режиссер.

Директор æ фæндæ зæгъгæ дæр нæма кодта, уотæ еугурæйдæр дууердæмæ рацудæнцæ.

Артисттæй алке дæр æхенимæр гъуди кодта, мадта аци лæхъуæн айдагъ дзубандитæ æ зæрдæбæл  дарæд æма кæми куд фæззелун гъæуй, уони ести амæлттæй зонæд, уомæй уæлдай спекталь нæ фехæлдзæнæй. Фал мæнæ сорæт æнхæстæй равдеса, дзæбæх æй иснивæ кæна, е ба æ гъудий дæр некæмæн адтæй.  Æнæуой ба ма ин тагъд-тагъдæй цанæбæрæг банхус кодтайуонцæ. Артисттæ цийнæй мардæнцæ, спектакль ке нæ фехалдæй, æндæр хатмæ ’й ке нæ багъудæй раййевун  æма адæмæй æнæзæрдихудтæй ке байзадæнцæ, уобæл.

Æмбæрæзæн исесунмæ берæ нæбал байзадæй.  Валоди æ дарæс ку кодта, æхе ку хурста, уæдмæ зали еу уæгъдæ бунат дæр нæбал байзадæй. Тæккæ къурцдзæвæни ма рауадæй еу æнæнгъæлти гъуддаг: Валодий устур сæрбæл еу парик дæр нæ цудæй. Дæс ходемæй ибæл фулдæр рабарстонцæ, фал си еу дæр не ’сбæзтæй. Уæд Валодя рамæстгун æй, æма æ къох ракъуæрдта:

– Гъæйдæ, лопъо сæрæй ку рацæуа Бартолен, уæд ци уодзæнæй?!

Еци дзурдтæбæл ниххудтæнцæ, фал дууæ некебал загъта. Хелдасæг Валодий сæр лæгун даст ку ракодта, уæд æрбайгъустæй фиццаг дзæнгæрæг.

Гиго горæтмæ æрбафтудæй фæсæхсæвæрти. Театри рази æзмæлæг берæ нæбал адтæй, цирæгътæй ма айдагъдæр дууæ цæфстæй. Бацæуæни сæрмæ бакастæй ставд финст: «Адвокат Патлен».

– «Адвокат Патлен!» – ниддес кодта лæг æхенимæр æма си нæ баруагæс æй. Кæд мæ мæ цæститæ сайунцæ, зæгъгæ, сæ æ къохæй расæрфта æма бабæй нæуæгæй искастæй финстмæ. Нæ, нæ фæррæдудæй. Гиго къехæй райзадæй. «Бартолени ба ка гъазуй? – рафарста æхе, æ зæрди цидæр маст куд æвзуруй еци æнæзонгæ актермæ, уой лæдæргæй. – Æхецæй уæлдай æндæр ку некæбæл æууæндтæнцæ еци зин роль! Æнæуой ба æй æндæр ка рагъаздзæнæй махмæ?! – Гиго æнæнвæрсон адтæй, билæскъелтæ кодта актертæбæл. Нæ, неке, – æма уой туххæй еу æма дууæ хатти дзурд нæ цудæй театри. Фал кæсай, Хуцауи туххæй…»

Гиго машинæй рахизтæй, дуар багупп кодта æма медæмæ фæннæхстдæр æй. Дуаргæс силгоймæгтæ æй уайтæккæ нæ базудтонцæ.

– С-сс, сабур! – фездахтæнцæ имæ аллирдигæй.

Ку ’й базудтонцæ, уæдта, Гигомæ куд фæккастæй, уотемæй сæхемедæгæ цидæр æнахур худт бакодтонцæ.

Гиго æ къахифийтæбæл бараст æй медæмæ æма æрдæгталингæ партери фæстаг рæнгъи уæгъдæ бунат иссирдта. Къелай хъинцмæ имæ кадæртæ уайдзæфгæнæги каст ракодтонцæ сæ усхъити сæрти, фал сæ Гиго гъуди дæр не ’ркодта, уомæн æ каст еугурæй дæр адтæй Бартоленмæ.

Æ къæхтæ æ фæдбæл ласта, уотемæй сценæбæл зелæнтæ кодта еу цидæр нæлгоймаг. Æ цæстити хийнæ ферттевæ-ферттевæмæ  адæймаги бауæр ниддиз-диз кодта. Бакæсгæй зиндтæй, мæнæ къохæй дæсни Коненков  е ’взонги бонти бæласи уедæгтæй ци гъунгун гъæддаг лæгтæ арæзта, уони хузæн. Еци дукъахуг, гъæладзæф  цæрæгой сцени къумти зилдæй æма цидæр æрра гъæртæ кодта.

Гиго нуртæккæ сценæбæл ци Бартолени уидта, е æхе Бартолени хузæн мордæр нецæмæй адтæй. Æ цудтитæ, æ къохти райст, фезмæлд, е ’сдзурд, æ бахудт, е ’схуфт, – еугурæйдæр адтæнцæ, артист ке гъазта, уомæн æхе кондмæ, æхе зундирахастмæ гæсгæ. Гиго æ размæ уидта дессаги дæсни арæзт сорæт – æрдæгдзæф, гурумухъ, зудæ æма кæрæф, хеуарзон æма фудлæги. Еци зин роль уотæ дæсни рагъазун, сорæт уотæ зæрдæмæдзæугæ, уотæ æнахур дзæбæх исаразун æ бон адтæй, æнæмæнгæ, айдагъдæр устур искурдиадæгин актерæн.

Гиго æ цæстæ Бартоленæй нæ иста, гъæуай ин кодта æ алли фæззилд, æ алли  стуф дæр. Æнæзонгæ артист сорæт хуæздæр иснивæ кæнуни туххæй цидæриддæр нæуæг хуарæн, нæуæг фезмæлд, гъæлæси рахасти нæуæг фæззелæн ирдта, уонæй си еу дæр нæ райервазтæй. Еци хецæн дзæбæх аййевадон амæлттæ уотæ берæ  кодтонцæ, æма Гиго фæстагмæ хицæ кæнун райдæдта артистмæ. Еуæй-еу хатт имæ уотæ фæккæсидæ, цума еу кенæ иннæ дзурд куд гъудæй, уæхæн гъæлæси уагæй не ’скодта, еу кенæ иннæ рауæн уотæ нæ фæззилдæй, гъазт æгæр  фæццæхгун кодта. Уæдта бабæй æхецæн басастæй, фурхицæй имæ уотæ ке фæккастæй, уобæл. Артист сценæбæл æхе дардта хъæбæр дзæбæх, раст цума айдæнæмæ кастæй æма æхе æнæгъæуаги уæлдай фæззилдтитæй гъæуай кодта, уотæ. Уотæ нифсгун, хебæл æууæндгæ гъазт фæккæнунцæ,  сценæбæл хуарз ка исахур уй, ка исфæлтæрдгин уй, еци артисттæ.

Гиго игъуста актермæ, æма имæ æ гъæлæс цидæр æнахур зонгæ  кастæй. Æ меднимæр сагъæс кодта, мадта ка уа, кæми фегъуста еци гъæлæс, зæгъгæ, фал уæддæр æ бон нæ адтæй е ’ргъуди кæнун. Бартолени роли гъазæг сæ театри актертæй ке неке æй, е ин секкаг æгириддæр нæ адтæй. Фал уæддæр ка ’й, ци Хуцау æй æрбахаста ардæмæ, уæдта кæцæй?.. Уой дæр тæккæ къурцдзæвæни, тæккæ фæстагдæр сахæтти!..

Уогæ уой базонунæн цанæбæрæг гъудæй –  исистæ, сцени фæскъилдуммæ бацо æма бафæрсæ. Фал Гиго, цума, æхецæн фудæнæн кодта, уотæ ниффæрскъæ ’й: «Бафæрсинæ, фал ке?.. Цалинмæ ’й мæхуæдæг базонон, уæдмæ ’й нæ ниууадздзæнæн!..»

Актер цума царди  ба ци хузæн æй, уобæл гъудитæ кæнгæй, Гиго нур Бартоленмæ кæсун райдæдта æндæр цæстæй. Æ меднимæр архайдта, æнæ гримæй æ цæсгони æвæрд циуавæр гъæуама уа, уой фæууинун æма балæдæрунбæл. Æ цæститæ рахгæдта æма ин игъуста айдагъдæр æ дзорунмæ, уотемæй ин кæд æргъуди кæнидæ æ бакаст, æ конд, æ цæсгони æвæрд, зæгъгæ. Фал неци!.. Æ сæр нæ ахæста, æ цæститæбæл нæ рагъазта еци æнæзонгæ актер. Уæлдайдæр ба уомæ гæсгæ, æма сценæбæл ци Бартолен архайдта, е æнæгъæнæйдæр ниййауон кодта, æ фæсте бакодта, æ сорæт ин ка исфæлдиста, еци лæги, раст цума æцæг Бартолен кæцæйдæр ирон сценæмæ æрбахъæрдтæй æма æхуæдæг цардæгасæй æрлæудтæй зали бадæг адæми размæ, уотæ!..

Гигойæн æ бон нæбал адтæй еци гъудитæй, исистадæй æма æндæмæ рараст æй. Дуаргæс силгоймæгтæ тæккæ рацæуæни ислæудтæнцæ æма десгæнгæй кастæнцæ сценæмæ. Гиго сæ рази ку æрлæудтæй, уæд ин хъур-хъургæнгæй æнæбари над æндæмæ равардтонцæ. Еци хъур-хъурмæ ба лæгæн æ зæрдæ нирристæй, мæтъæл гъудитæй райдзаг æй æ сæр.

Æхе нæбал бауорæдта æма рафарста силгоймæгти:

– Бартолени ба ка гъазуй?

Мадæ хъаз æ бæдæлтти гъæуайгæнгæй куд иссуф-суф кæнуй, уотæ бабæй ибæл, сс-с-с.., зæгъгæ, исбоститæ кодтонцæ уоститæ.

Æнæзгулийæй, æнæзингæй еугай-дугайæй цудæнцæ дуари размæ кустæй уæгъдæ актертæ æма кæрæдзей сæрти кастæнцæ сценæмæ. Еугурæйдæр уотæ ниссабур æнцæ, æма сæ уолæфт дæр нæбал игъустæй. Алке дæр си лæдæрдтæй, сæ цæстити рази ке игуруй аййевадон æцæг уадзимис, ке уинунцæ, ахид ке нæ фæууиндзæнæ, уæхæн æнахур гъуддаг.

Æма нуртæккæ актертæ дæр сæ цæстæ уомæн æрæвардтонцæ Бартоленбæл. Дессаг куд нæ адтæй, еци роли гъазæг артист нæуæгдзийнадæй, æхе менеугутæй цæйбæрцæ хаста фæлгонц иснивæ кæнуни гъуддагмæ, уомæ кæсун!  Ка нæ  бахицæ кодтайдæ, хъайтарæн æ менеугутæ, æ зæрди конд æма уагæ æнхæстдæрæй равдесуни туххæй еци æнæзонгæ актер алли хуæрз минкъий гæнæнтæй дæр куд дæсни пайда кодта, уомæ!

Зали сибиртт дæр не ’гъустæй. Адæм æнæ неци дзоргæй бадтæнцæ, цума син еци актер хинттæ искодта, уой хузæн.

Рагæй нæбал цудæй аци сипектакль уотæ æнтæстгинæй, рагæй некæдбал неке бон бацæй актертæй адæми æхемæ уотæ æркæсун кæнун.

Гигойæн æ сæрæй нæ цох кодта еци-еу гъуди: ка гъазуй мадта Бартолени роль? Æ бон ку нæ иссæй æнæзонгæ актери æргъуди кæнун, уæд исфæндæ кодта фæссценæмæ бацæун æма уоми еске бафæрсун. Фойей цалдæр ампъези ракодта, уотæ фæрсæрдигæй дуар фегон æй æма си рахизтæй æ зонгæ актер уруссаг драмон театрæй. Гигой ку рауидта, уæд æ цæститæ ферттивтонцæ æма имæ æрбауадæй:

– Фæууидтай Валодий?

– Циуавæр Валодий? – нæ ’й балæдæрдтæй Гиго.

– Куд циуавæр? Нæхе Балой. Рохсдари!

– Неци дин лæдæрун, мæ мард фæууинæ… Ке кой кæнис? – Гиго æ къохтæ фæйнердæмæ ракодта гъудитæгæнгæ.

– Мæнæ дессаг… Сценæрохсгæнæги Валодий нæ зонис?

– Е ба куд?! – фæгъгъæр ласта Гиго…

– Гъе уотæ, мæ хори минкъий! – рафæнзта æй актер æма залмæ фендæй.

Æхенимæр гъудитæгæнгæй Гиго сабургай рараст æй, рахесæрдигæй ци æнгъæлмæкæсæн уат адтæй, уордæмæ.

Уат адтæй ревæд æма æрдæгталингæ. Кæсæн залмæ бацæуæн дуæрттæ – æнгом æхгæд. Устур къæрæзгитæй бæлæсти къалеути æма æмбæрзæнти æхсæнти гъæунгæй медæмæ калдæй электрон цирæгъти рохс.

Гиго цалдæр зилди æркодта  фойей къумти. Æ зæрдæ ин тухсун кодтонцæ циуавæрдæр мæтъæл, унгæг гъудитæ. Уотæ имæ кастæй, цума ’й еске æфхуæргæ бакодта. Зæрдæ куддæр æхемæдæгæ исристæй… Кæцæй имæ æрцудæй еци гъуди, цæмæ хицæ кæнуй нæуæг адæймагмæ? Гæрр, уæхæн æдзæстуарзон æй? Уæхæнæй æхе ку некæд зудта?..

Гиго æхе хæццæ хилæ кодта, æхе æлгъиста, фал уæддæр зæрди медæгæ кæмидæр арф рауæн тæлфтæй нецæййаг гъуди: лæг лæдæрдтæй зин ин ке ’й цийфæндийæй дæр аци æригон лæхъуæни æнтæстдзийнадæ. Хъæбæрдæр ба имæ уомæн мæстгун кодта æма биццеуи ном нуриуæнгæ некæцæй игъустæй. Сцени рохсдар æма рохсдар… Нур ба имæ бакæсæ, дæ хуарзæнхæй!.. Æнæуой æхе куд уорæдта нури уæнгæ, куд хебæлхуæцгæ разиндтæй?!.

Залæй райгъустæй къохæрдзæф. Гиго дузæрдуг нæ кодта,  адæм Валодий дæсни гъазтбæл ке цийнæ кæнунцæ, уобæл. Арæхсгай  æхе байста дуари размæ æма зихъирæй медæмæ бакастæй. Гъай-гъай, уомæн, Бартолени роль гъазæгæн, æрдзæф кæнунцæ еугурæйдæр. Цума тæрсгæ фæккодта, еске ’й ку фæууина уомæй, уоййау еуварс рагæпп ласта дуари разæй Гиго æма бабæй фойей къумти зелун райдæдта.

Гигой зæрдæбæл æрбалæудтæнцæ еуæй-еу хатт ин Валодий хæццæ ци цубур дзубандитæ рауайидæ, етæ. Фулдæр хæттити дзурдтонцæ цæугæ-цæугæй, тагъд-тагъдæй. Биццеу æнæнгъæлти ести æнахур дзурд искодтайдæ, мæнæ уотæ хуæздæр нæ уайдæ, кенæ мæнæ атæ, зæгъгæ. Естæмæй рафарстайдæ, уой дæр гъавгæй, цидæр æфсæрмхузæй. Гиго æвеппайди æхецæй нифсæрми æй, фæсмон имæ æрцудæй, биццеуи гъудидæр ке нæ кодта, сæрæй бунмæ имæ ке кастæй, уой туххæй. Валоди æнæгъæуаги  некæд дзурдта, æнæ рагъудигæнгæй си еу дзурддæр некæд  исхаудтæй. Аййевади туххæй еске ку дзоридæ, уæд имæ игъосунæй не ’фсастæй. Æхуæдæг дæр æхцæуæнæй бацæуидæ дзубандий æма уæд бæрæг адтæй, аййевадæ хъæбæр хуарз ке зонуй, е.

Гъуди ма кæнуй Гиго, еу хатт ин еу архайдæй иннæ архайди æхсæн уæгъдæ рæстæги Валоди арæхсгай куд загъта, уой:

– Аци ниви  дæ Бартолен  уой размæ нивæй сæрæндæр адтæй…

– Ци? – æ цæститæ низзелгæй имæ, æ усхъи сæрти ракастæй е.

Валоди фæкъкъæндзæстуг æй, фиццаг æ дзурд æ хъури фæббадтæй, фал уæдта  фæннифсгун дæр  æй æма æ дзубанди фæцæй:

– Æз зæгъун… Цума аци ниви Бартолен  æндæрхузи гъæуама адтайдæ… Уæдта…

Гиго æй нæбал бауагъта дзорун:

– Уæлæ дæмæ сæрæй дзорунцæ… Цирæгътæ, дан, раййевун гъæуй…

Валоди къæндзæстугæй лæугæй куд райзадæй, уой ма  рауидта Гиго æма актертæй кедæр размæ бацудæй, гъазæн дзурдтæ кæнгæй…

Уæдæй фæстæмæ Валоди е ’мгæрон дæр некæдбал  æрлæудтæй. Гигойæн е æхцæуæн адтæй. Æхенимæр гъуди кодта: «Гъе уотæ хуæздæр уодзæнæй, гъе, мæ хъазар, уомæй уæлдай, ду дæр, еу   хаттæй иннæ хатмæ дæхе сæр дæр ресун кодтай, æз дæр ди нæбал фæразтон… Уогæ ба цæйбæрцæ ахургæнгутæ фæууй  лæгæн!..» Уой фæсте си лæхъуæн бустæгидæр феронх æй.

Æма  мæнæ нур, табуафси, æхуæдæг ин æхе æрлæуун кодта æ зæрдæбæл. Уæдта кутемæй? Æрсабур æй кодта, раст сабийи куд æрсабур кæнунцæ, уотæ. Еунæг изæрмæ. Гъе уотæ дæ гъæуй, гъе! Дæхецæй лæгдæр неке æнгъæл адтæ.

Гигой зæрдæбæл æрбалæудтæй, аци æрæдойнаг биццеуи хæццæ фиццаг хатт куд базонгæ ’й, е. Æхе хузæн е дæр хъæбæр берæ уарзта театр.  Фæллимæн æнцæ. Бæрзонддæр рауæн кæми æй, тæккæ тугури бунмæ, уоми еу къуммæ бабурдæнцæ æма сæ фур тæвдæй сæ хед калдæй, уотемæй цуппар цæстемæй кастæнцæ сценæмæ.

Сæ дууæ дæр бæлдтæнцæ артисттæ исунмæ. Гиго ма цалдæр хатти рагъазта хехъæппæресадон драмон къуари спектакльти дæр. Мадта Валоди дæр æвзурста æ хъауритæ, фал ин уæддæр æ барæ кодтонцæ айдагъдæр цидæр фæрсаг рольтæ.

(Уодзæнæй ма)