Хæмицати Цæрай Хакъиасси фурт райгурдæй 28 ноябри 1933 анзи Ирæфи райони Сурх-Дигори гъæуи хумæтæг зæнхкосæги хæдзари. 1941 анзи бацудæй Сурх-Дигори астæуккаг скъоламæ æма ’й каст фæцæй 1952 анзи. Уой фæсте æ ахур раидарддæр кодта Цæгат Иристони паддзахадон педагогон институти литературон факультети. Æнтæстгинæй æй каст фæцæй æма косун райдæдта уруссаг æвзаг æма литератури ахургæнæгæй æ райгурæн гъæуи астæуккаг скъолай.

1961 анзæй фæстæмæ ба берæ æнзти  дæргъи фæккуста Цæгат Иристони медицинон училищей ахургæнæгæй. Е ’хсæнадон æма педагогон æнаййеп фæллойни туххæй ин 1970 анзи лæвæрд æрцудæй нæ республики Сæйраг Совети Президиуми Кади грамотæ, 1983 анзи ба ин Уæрæсей рохсади Министрадæ исаккаг кодта «Адæмон рохсади отличник»-и кадгин ном. 1990 анзи Хæмицай-фуртæн Цæгат Иристони Сæйраг Совети Указмæ гæсгæ лæвæрд æрцудæй кадгин ном «Цæгат Иристони АССР-и адæмон ахуради æскъуæлхт косæг».

Хæмицати Цæрай исфæлдистадон куст кæнун райдæдта 60-аг æнзти радзурдтæ æма еуактон пьеситæй. Цæгат Иристони музыкалон-драмон театри сценæбæл æ драмон уадзимистæй фиццагидæр æ дууактон музыкалон комеди «Усхъуммæ уарзт». Е спектакли премьерæ адтæй 1964 анзи 28 ноябри – раст Цæрайæн æ райгурæн бони. Уæдæй фæстæмæ драматург 28 ноябрь ма нимадта æ исфæлдистадон райгурди бонбæл дæр.

 Берæ рæстæгути дæргъи нæ республики театрти сценитæбæл æнтæстгинæй æвдист цудæнцæ æ пьеситæмæ гæсгæ арæзт спектакльтæ. Зæрдæмæгъаргæ пьеситæй арæзт ка ’й, уæхæн радиоспектакльтæ: «Мади цæстисугтæ», «Авантюристкæ» æма æндæртæ.

Паддзахадон Дигорон драмон театр 1996 анзи ку байгон æй, уæдæй фæстæмæ сæмæ æ цæстæ дардта, кæддæриддæр син адтæй нифсдæттæг, адтæй сæ тæккæ искурдиадæгиндæр драматургтæй еу. Æ фæлмæн уодиконди фæрци æхе бауарзун кодта, уæд профессионалон театралон аййевади фиццаг къахдзæфтæ кæнун ка байдæдта, еци æригон артисттæн, иссæй син сæ исфæлдистадон хъазауати надбæл рæствæндаггæнæг.

Æвддæс анзей размæ киунугæуадзæн «Ир»-и мухурæй рацудæй Хæмицати Цæрайи пьесити æмбурдгонд «Уарзæнтти кадæнгæ», анзи фæсте ба иннæ киунугæ – «Арвæй æрвист лæг».

Аци киунугутæ киунугæкæсгути деси бафтудтонцæ уомæй, æма, еуемæй, ци уадзимистæ си бакæсæн адтæй, уонæми дзубанди цудæй нæ адæми цардарæзти тæккæ сагъæссагдæр фарстати фæдбæл, иннемæй ба – цæйбæрцæбæл рæстдзæвийнæ рауадæй драматурги цæстингас, уонæми сорæтти цъухи ци гъудитæ байвардта, етæ рауадæнцæ адæмæн сæхе сагъæсти æмзæлланг.

Драматургæй, уæлдайдæр ба искурдиадæгин ку уа, уæд нæ дзилли карнæ агоруй, цæмæй æ дзурд агъаз кæна не ’хсæнади медæгæ гъомбæладон куст ахедгæдæр кæнунæн, цæмæй адæми уодигъæдæ аййевадон мадзæлтти фæрци федауцæдæр, кæдзосдæр кæна. Хæмицати Цæрай куд адæмон ахуради æскъуæлхт косæг, уотæ бæлвурдæй зонуй уой, æма æнæ хуæрзæгъдау, арфиаг гъуддæгутæ аразунмæ разæнгард фæсевæдæй адæмæн ке нæййес амондгун исонибон. Уомæ гæсгæ æ исфæлдистадон хъиамæтти сæйрагдæр нисанеуæг адтæй  ирæзгæ фæлтæри рохс исонибон сæрбæлтау æновудæй архайун, æма æ еци бæлди æ тухæ, æ хъауритæбæл нæ аурста. Дуйней Исфæлдесæг Цæрайæн драматурги искурдиадæ цæстуарзонæй бахай кодта, æма еци ахсгиаг гъуддаги бæлвурд ке фескъуæлхтæй, уомæн æвдесæн æнцæ, адæми рæнгъæмæ ци уадзимистæ рахаста, етæ.

Психологон драмæ «Ка ’й фудгин?» (Ирон Паддзахадон театрæй уæлдай ма æвæрд æрцудæй Паддзахадон Дигорон драмон театри сценæбæл дæр, куд аци театри студий рауагъдонти дипломон спектакль. Режиссер – ниввæрæг Уæрæсей Федераций адæмон артисткæ Беккузарти Орзетæ. – Ред.) Дзубанди си цæуй, нæ фæсевæдæй фудгæнгути тæссаг надбæл ка ислæудтæй, уони уæззау ирисхъæбæл, уой хæццæ ба ниййергути бæрнондзийнадæбæл, сæ кæстæрти раст гъомбæл кæнун сæ сæйрагдæр ихæс ке æй, уобæл.

Уадзимиси ци бийнонти кой киндæуй, уони цардæн бундор исæвардтонцæ Габо æма Асиат. Лæг æма уосæ кæрæдзей æнæкæрон уарзтæй уарзтонцæ. Уотемæй фæццардæнцæ фондз анзи. Фал син цæуæт нæ рацудæй, æма уæд рæстуод силгоймаг æхецæн искодта карз тæрхон: цæмæй æ фудæй лæг æвæстаг ма фæцайдæ, уой туххæй си рацудæй. Уой фæсте цард æ кæнон кодта. Габо бацардæй Нифи хæццæ, райгурдæй син дууæ биццеуи. Асиат дæр игурæндонæй æхецæн биццеу райста – Зураби. Габо æ цæуæти гъæугæ уагæбæл нæ гъомбæл кодта, æ рæстæг сæбæл нæ исафта, æма уотемæй æ фурттæ сæхе гъæди куддæртæй райрæзтæнцæ. Кæстæр биццеу Вадим хæрандзийнади цъифдзасти – цъимарай æ хорхмæ ранигъулдæй æма ин «ма кæнæ» зæгъæг неке фæцæй. Сæумæй-изæрмæ кæми фæллекка кæнуй, ци куст фæккæнуй, уой зонун неке фæндадтæй, æма ’й цидæриддæр фæндуй, уой кæнуй, æнхæст кæнуй Зураб æма æндæр уой хузæн фудгæнгути сау фæндитæ. Æ фидæ Габо сæттуй æ рæдудбæл: «Ралæгтæ ’нцæ мæ фурттæ, æз ба сæ хузæнон дæр некæд фæууидтон». Æ мадæ Нифæ ба ’й айдагъдæр имонау дардта, куд кæстæр биццеу, уотæ. Вадим æнæнгъæлти æ мадизæнæги тоги æ къохтæ ку исæвдулдта, уæд ма æнæмæтæ фидæ бæргæ багъавта æ фурти тоги хъумæй исласунмæ, фал байрæги кодта гъомбæлгæнæг! Æндæр гъуддæгутæ ин ахсгиагдæр адтæнцæ æма æ дууæ фуртемæй фудæнгъæл фæцæй.

Аци пьесæмæ гæсгæ æвæрд спектакль Ирон драмон театри сценæбæл цалдæр анзей дæргъи ке цудæй, е уой æвдесæн æй, æма хъæбæр нæ гъардта театрдзаути зæрдитæмæ. Куд агъазиау æнтæстдзийнадæ, уотæ уой дæр банимайун æнгъезуй æма æнтæстгинæй цудæй сценæбæл, уобæл дзорæг æй е дæр, æма ин аци сценæбæл адтæй æ юбилейон – сæдæймаг!.. – равдист.

Медесгун æй Хæмицати Цæрайи дууæархайдон лирикон комеди «Бæсти федауцæ» дæр. Мулк ахид бакунæг кæнуй лæги рæсугъд бæлдитæ, нигъгъæла си уй адæймаг, цæстæй æмраст нæбал фæууинуй, комедий архайæг æлдар Дзегай хузæн фестуй лæгберæгъ – гъæддаг сирд.

Æлдар Дзегай менеугути нихмæ арæзт æй æ фурт Агубей фæлгонц. Лæхъуæн цæттæ ’й æ есбон, æ фиди фæллæнттæ, а дуйнебæл ин æ зæрдæн адгиндæр ка иссæй, еци мæгур лæги кизгæ Агунди рæсугъдæн иснивонд кæнунмæ. Æма кæд зиндзийнæдтæ берæ бавзурста, уæддæр лæгдухæй еугур къæхкъуæрæнти сæрти æдасæй бахизтæй æма исæнхæст кодта æ бæлдæ.

Уарзондзийнадæй идарддæр ма пьеси ес уæхæн, еугур рæстæгути дæр ахсгиаг фарста – адæмти хелæдæрундзийнадæ. Пьеси архайæг инæлар Асахъболи зундирахаст æй рæсугъд æма бæлдтаг. XIX æноси Уæрæсей æфсади инæлар уогæй, æ ирон тог, ирондзийнадæ сор дзурдтæй нæ – гъуддæгутæй уарзуй. Æ сæйраг мæтæ ’й æ райгурæн Иристони карнæ, æ рæсугъд бæлдитæ дæр уой фæдбæл æнцæ.

Евгъуд æности адæймаги амондгун цардæн къæхкъуæрæнтау лæудтæнцæ адæми ’хсæн социалон дехдзийнæдтæ. Мæгур лæги фурт Хетæг гъæздуг адтæй рæсугъд фæндитæй (драмæ «Уарзти кадæнгæ»). Фæйнæгфарс бæгъатæр биццеу, цийфæнди зиндзийнæдтæ дæр нецæмæ даргæй, æ реуи ’мбæрцæ размæ æмпурста, агурдта над, цæмæй æ фиди тог райстайдæ æлдар Тасолæй. Фал тогесæги меддуйней исæвзурдæй уæхæн зундирахаст, мæлæтдзаг тох ка исамадта æ гъудити нихмæ: бауарзта æ тоггини кизги æма ин æнæ уомæй цард нæбал адæ кæнуй. Æгæрон уарзти нихмæ æ бон тох кæнун нæ бацæй Хетæгæн. Æлдари кизгæ Сафирæт дæр уæхæн тухгин уарзтæй бауарзта биццеуи, фал зонуй, æ зудæгæнагæ æма хецмæрез фидæ æй ке некæд исаккаг кæндзæнæй мæгур биццеу Хетæгæн. Æма æ амондбæл истох кодта æхуæдæг, æндæр агъазмæ кæмæ фæдздзора, уæхæн неке ес. Хетæги хæццæ син сæ содзгæ уарзт равардта æнæкæрон тухæ æма æхсарæ еугур къæхкъуæрæнти сæрти бахезунæн, æма байеу кодтонцæ сæ хъисмæт. Фал æрмæст сæ амонд берæ нæ рахаста, рамардтонцæ сæ, уодигъæдæй цъамар æма нецæййаг ка адтæй, етæ. Рамæлуй Тасол æхуæдæг дæр. Мадта æндæр хузи куд гъæуама адтайдæ?! «Адæмæй еуетæ баргин ку фæуунцæ, иннетæ ба – æнæбарæ, уæд сæ еугурдæр æнамонд æнцæ», – зæгъуй драми архайæг Гози.

Романтикон драмæ «Уарзти пеллон» æма комеди «Паддзахи кизгæ» ба финст æнцæ философон бундорбæл.

Æ сюжет ист æй рагон, аланти рæстæгæй, фал си дзубанди цæуй нæ нури, уæдта царди æносон ка ’й, уæхæн ахсгиаг моралон проблемитæбæл, адæймаги раст зунд æма уоди кæдзосдзийнадæбæл. Æ медес арæзт æй куд фæсевæдмæ, уотæ хестæр фæлтæрмæ дæр. Ес ин устур гъомбæладон ахедундзийнадæ, арф гъудитæбæл æфтауй киунугæкæсгути æма театрдзаути.

Национ драматургий бустæги нæуæг æй Ацæмæзи сорæт (драмæ «Арвæй æрвист лæг»). Æ адæми еузæрдиуон хъæболæ Ацæмæз тох кæнуй сæребарæ царди сæрбæлтау, дзиллити ’хсæн социалон дехдзийнади нихмæ. Фал æндагон знæгтæ ку ’рбалæбурдтонцæ Иристонмæ нæ адæми басæттунмæ, сæ есбон, сæ мулк байсунмæ, фидиуæзæг сæхе бакæнунмæ, уæд Аликкати Хазбийау сæ нихмæ еунæгæй тох нæ кæнуй. Æ уарзон Ацирохс æма е ’мбал Тузари хæццæ фæдесонау гъæр кæнунцæ еугур дзиллитæмæ, седунцæ еудзийнадæмæ, гъæздугæй, мæгурæй фæрсæй-фæрстæмæ лæуунцæ, еумæйаг тухтæй Иристони цифуддæр знаги ниддæрæн кæнунмæ.

---

ЗУНДГИН ЗАГЪД – АДÆЙМАГÆН РÆСТÆМБÆЛÆГ ÆМБÆЛЦЦОН!..

Хæмицати Цæрайи драмон уадзимисти архайгутæй берети зæгъдтитæ иссæнцæ зундамонæн фæдзæхстити хузæн. Дæнцæн си æримисдзинан цалдæрей.

* * *

Кæцæй нæмæ ’рцæудзæнæй нифс æма ’хсарæ, кæрæдзей нифсæй нифсгун ку нæ уæн, уæд?

* * *

Цума адæймагæн æрдзæ цæмæн равардта зунд? Кæрæдзей цæгъдуни фæрæзнитæ  иссерунæн æви зæнхæбæл дзенетон цард исаразунæн?

* * *

Цæмæй нæ хъауритæ кæддæриддæр æнæбасæтгæ уонцæ, уой туххæй нæ еудзийнадæ гъæуй.

* * *

Æ райгурæн бæстæ хъазар кæмæн æй, уомæн гъæуама хъазар уонцæ æ хъайтартæ дæр.

---

Уасгергий ном нæ адæми хæццæ æнгон баст ке æй, рæстæгæй-рæстæгмæ сæ хæццæ дæр ке цардæй, Нарти Дзерассæй дæр ин цæуæт ке рацудæй, уой æвдесæнтæ ’нцæ рагон фольклорон уадзимистæ – Нарти кадæнгитæ. Хæмицати Цæрай арæхстгинæй испайда кодта цъухæй дзоргæ исфæлдистади дæнцæгтæй. Драматурги дæлгъуди æргом æй, гъома, адæми сæрбæлтау æ цард æвгъау ка нæ кæнуй, адæмæн æ сæр нивондæн ка хæссуй, е зæнхон нæй – арвæй æрвист лæг æй. Драмæ «Арвæй æрвист лæг»-и автор сæйраг архайæг Ацæмæзи Уасгергий хузи ке равдиста, уомæй бæлвурд фæгъгъæздугдæр æй сценикон уадзимиси идейон-аййевадон рахастдзийнадæ, сюжетон исконд, национ драматургийæн дæр æй нæуæгдзийнадæ, нæуæг сорæт.

Нæ адæми рагфидтæлтæ федарæй гъæуай кодтонцæ национ этикæ, æгъдау æма æвзаги хæзнадонæ. Уонæй абони беретæ райдард æнцæ æма сæхемæ хæстæгдæр райстонцæ, уодигъæдæн æцæгæлон ка ’й, ирæзгæ фæлтæртæн ба – зианхæссæг, еци менеугутæ. Еци темæбæл финст æй Цæрайи комеди «Дууæ уосгори». (Паддзахадон Дигорон драмон театри сценæбæл цалдæр анзи æнтæстгинæй цудæй. Режиссер-ниввæрæг нæ республики зундгонд артист, Хетæгкати Къостай номбæл Паддзахадон премий лауреат Сæбанти Тамерлан. – Ред.). Искурдиадæгин æригон поэт Асæбе ниуæзтæбæл бафтудæй æма си феронх æнцæ сауæнгæ е ’сфæлдистадон куст нæ, фал ма царди еугур ихæстæ дæр. Исæфти надбæл æрлæудтæй. Æма уæд е ’мбал Мухтар тох исамадта, цæмæй Асæбе фæййервазтайдæ еци устур фидбилизтæй.

Драматургæн æ алли драмон уадзимис дæр æнхæст æй оптимистон рахастдзийнæдтæй, логикон æгъдауæй рæстдзийнадæй æнхæст арф философон гъудитæй. Уотæ ба уомæ гæсгæ ’й, æма авторæн æхецæн æ уодиконд гъæздуг æй бæрзонд культурæй, арæхсуй исфæлдистадон аййевадон мадзæлттæй æнтæстгинæй пайда кæнунмæ.

Æ драмон уадзимистæ бæлвурд ке фæгъгъæздугдæр кодтонцæ национ драматургий хæзнадонæ æма аккаг бунат ке байахæстонцæ, уоми дæр æма нæ национ театралон аййевади анзфинсти дæр, е дузæрдуггаг нæй.

 ХЕКЪИЛАТИ Маринæ

 

Хæмицати Цæрай драмон уадзимистæй уæлдай ма финста радзурдтæ дæр. Уонæй еу мухур кæнæн абони.

АНАЗБИЙИ  РÆДУД

Гъæуи медæг еу уæхæн хист, еу уæхæн киндзæхсæвæр нæ адтæй, Аназбий кæми нæ фæррасуг адтайдæ. Æ цардæй хъæбæр арази адтæй. Айдагъдæр косун нæ уарзта, æма ин уой туххæй ка бауайдзæф кæнидæ, уонæй æ уод иста. Æхецæй тухст сæйгæ искæнидæ: уæд æ сæр ристæй, уæд – æ ахсæн, уæд ба æ уæргути индис ниллæууидæ.

– Киндзæхсæвæртæбæл зелунмæ сæйгæ нæ фæууис, фал косунмæ сæйгæ дæ! – хилæ имæ кæнидæ æ фидæ.

Хъæбæр исгъигæ уидæ еци дзубандитæй Аназбий! Æ зæрдæмæ нæ фæццудæй, æ хестæр æнсувæр Хъайирбег ке байурста æма бийнонтæй ке рахецæн æй æ уоси хæццæ, е дæр.

– Зæронд мадæ æма мин фиди мæ рагъмæ багæлстай, – бауайдзæф кодта Аназбий е ’нсувæрæн.

– Ду дæ кари лæг дæ нур, дæ дустæ бахатæ æма косæ,– дзуапп ин равардта е ’нсувæр.

Уæдæр бабæй «косæ!» Гъо, еци «косæ» æма «косæ!» Нæбал æй ниууадздзæнæй еу рауæн! Фал неци кæнуй! Аназбий си æхе бахездзæнæй, алкæддæр иссердзæнæй: æ хестæр æнсувæри рахецæни фæсте ибæл хæдзари куститæй ци æрæнцадæй, уони уæзæ байвардта æ кæстæр æнсувæр Солтани рагъи.

Хæдзари куститæ кæнунбæл бæргæ архайдта, æхебæл нæ ауæрдгæй, сæ зæронд фидæ Сафарби дæр, фал ин æ æнзтæ бонæй-бонмæ æ хъаурæ састонцæ, æма ин цæйбæрцæ æнтæстæй?

Еухатт бабæй гъæуи адтæй киндзæхсæвæр. Аназбиййæн дæр бабæй æ гъолæ сах рабадтæй. Æхе хуарз куд нæ фæууидтайдæ æ хуæздæр лимæн – арахъæй! Уайтæкки бабæй си дуйне гириз кæнун байдæдта: уæд арв фæббунæй уидæ, уæд – зæнхæ. Цæстифæнникъулдмæ ’й зæнхæ æ къæхтæбæл æрсадзидæ, уæдта бабæй æй аллирдæмæ ратегъæ кæнидæ æма бабæй биццеу цуппарæрдæмæ еугай апмъезтæ рабаридæ.

Адтæй изæрмæ хæстæг. Игъæлдзæг гъазти гъæр басабур æй: киндзæхсæвæр кæмæ адтæй, уонæн сæ синхæгти зæронд лæг рамардæй. Æма биццеу куддæр «Сафарби æваст рамардæй», зæгъгæ, райгъуста, уотæ искудтæй æма гъæунги дæлæмæ фæрраст æй еунæгæй. Уæд еуæрдæмæ фæккеуидæ, уæд иннердæмæ.

Сæ хæдзарæ кæми адтæй, уой нæбал лæдæрдтæй Аназбий, фал адæм тæфирфæс кæнунмæ кумæ цудæнцæ, еци хæдзарæмæ бараст æй е дæр. Тургъæмæ ку бахъæрттæй, уæд æ дзиппæй исиста къохмæрзæн æма ’й «фурзæрдристæй» æ цæститæбæл райвардта, уотемæй богъбогъгæнгæ бацудæй тургъæмæ. Хæдзари фарсмæ гъæунги ’рдигæй адтæй æнæфарс мæнгæ азгъунст – æвæдзи, хуæрæндонæ. Зиндтæй си айдагъдæр пец. Аназбиййбæл зæнхæ ракъолæ ’й пеци ’рдæмæ æма æ уæлгъос ислæудтæй, богъ кæнуй:

– Ци ма кæндзæнæн, ци æваст мард ракодтай!

Адæм еугурдæр сæ каст искодтонцæ Аназбиймæ, десæй мардæнцæ. Уæдта имæ æ кари еу лæг бахæстæг æй æма имæ дзоруй:

– Ами нæй мард, мæ хор, уартæ медæмæ бацо.

Аназбий æ къохмæрзæн æ цæститæй æриста, æ размæ ’ркастæй æма си пецæй æндæр ку неци рауидта, уæд кеугæ бараст æй хæдзарæмæ. Ами дæр бабæй ин дуар иссерунмæ фæййагъаз кодтонцæ кадæртæ.

– Кæми æй мæ мæгур фидæ, мæ баба?! – зæрдиагæй никкудтæй Аназбий æма фæккиудтæй марди ’рдæмæ.

Адæм балæдæрдтæнцæ Аназбийй рæдуд. Кæрæдзей басхуайиуонцæ, сæ ходун туххæй уорæдтонцæ. Сауæнгæ ма мардæн æхе бийнонтæ дæр фæгъгъос æнцæ сæ кæунæй æма биццеумæ кастæнцæ.

Минкъий фæстæдæр Аназбий рахизтæй тургъæмæ. Ами никки хъæбæрдæр исхъурмæ ’й æ зæрдæ. Æ уæраг уæлæмæ исесидæ, æрцæвидæ ’й æма бабæй кæуй:

– О, уæу-уæй, ба-ба, куд рамардтæ!

Уæдмæ ин æ цонгбæл кадæр рахуæстæй, рацо ацирдæмæ, банцайæ, зæгъгæ. Аназбий ракастæй фæстæмæ, æ хестæр æнсувæр Хъайирбеги рауидта æма никки гъæрдæрæй никкудтæй:

– Ду мæмæ мабал… мабал дзорæ! Ду æй ниууагътай, фал мæнæн мæ уæлдай нæ адтæй мæ фидæ!

Хъайирбег уотæ æфсæрми кодта адæмæй, æма ци фæцайдæ, уой нæбал лæдæрдтæй. Аназбий бабæй æ кæунæй нæбал æнцадæй. Уæд ин Хъайирбег æ цонгбæл федар ниххуæстæй æма ’й сæхемæ рахонунбæл архайуй. Æ гъоси дæр ма ин бадзурдта:

– Мах Сафарби нæй, цæуæн нæхемæ.

Аназбий мæстгунæй æхе ратудта æма бабæй никкудтæй гъæрæй:

– Гъай-гъай, нæй дæу. Дæу ку уидæ, уæд æ … æ хæццæ цардайсæ, фал мæнæн м-мæхе адтæй!

Раст еци афонæ зиангинтæн тæфирфæс кæнунмæ ’рбацудæй кедæрти хæццæ Аназбийй фидæ Сафарби. Уони кæунмæ никки хъæбæрдæр никкудтæй Аназбий дæр, æ цæститæбæл бабæй къохмæрзæн райвардта, уотемæй:

– Ци ма кæндзæнæн, кутемæй мæ ниууагътай, баба!

– Фидæ æ фуртмæ бакастæй æма къехæй райзадæй. Еуцæйбæрцæдæр фенцадæй æ кæунæй, фал – æгъдау æгъдау æй – æхебæл фæххуæстæй æма кæугæй бацудæй хæдзарæмæ. Фæстæдæр фидæ æ цæстисугтæ сæрфгæй, е ’мбæлтти хæццæ рахизтæй тургъæмæ æма æ фуртмæ хæстæгдæр бацудæй.

– О, уæууæй, баба, дæ уод есгæй ма дæ уæддæр ку… ку фæууидтайнæ! – кæуй бабæй Аназбий.

– Гæрр, биццеу, дæ сæри бустæгидæр нецибал байзадæй æви? – бафарста ’й фидæ. – Сæнттæ цæгъдис?!

– Мадта ци кæнон, фидæ мин ку… ку нæбал ес, уæд?

– Гъæла дæ, ци кодтон?!

Аназбий æнæбаригомау ракастæй, уотæ ’й ка тухсун кодта, еци лæгмæ – æ фиди базудта æма фенцадæй æ кæунæй. Æвæдзи, балæдæрдтæй æ рæдуд.

– Ци кæнис?! – бафарста бабæй æй тузмæг гъæлæсиуагæй фидæ.

Цæйбæрцæдæр рæстæг Аназбий ци исдзурдтайдæ, уой нæ зудта, уæдта исдзурдта:

– Баба, дæуæн тæрсун, ду дæр уо-уо-уотæ æваст ку рамæлай.