АХУРГӔНӔГИ ДЗУБАНДИ Ӕ МЕДГЪӔЛӔСИ ХӔЦЦӔ

Истухстæй зæронд ахургæнæг. Нур инсæй анземæй фулдæр ци пиджак даруй, уой арæхстгай раласта æма ‘й шифанери исауигъта. Мæтъæлæй æрбадтæй æ зæронд диванбæл æма арф гъудити рандæй. Æ сæйрагдæр мæтæ ба уобæл æй, æма ‘й аци бон дууæ рауæнемæ зиантæмæ цæун ке гъæуй, æма имæ æхца ба ке нæййес. Уобæл æй хъæбæрдæр æ катай æма ин æ медгъудити хæццæ байеудагъ æй дзубанди:

– Нур, мадта, уотемæй куд цардæуа? – дзоруй мæстгунæй.

– Æма дин ке фуд æй? Уæд дæ ахургæнæгбæл ахур кæнун нæ гъудæй… – æ хъури фæббадтæй æ медгъæлæс.

– Æма ахургæнæг раздæр кадгин ке адтæй, е ди феронх æй? Сæ ходтæ дæр ма ин истонцæ…

– Е раздæр адтæй. Гъо, уæд ин кæстæртæ сæ ходтæ истонцæ, нур ба ахургæнгутæн сæхе ходтæ дæр скъæфгæ кæнунцæ… Нæбал æй гъуди кæнис, айразмæ дин фудуаг биццеутæ дæ сæрæй дæ фиди бухайраг ходæ куд фелвастонцæ, уой?..

– Кайфæнди цийфæнди кæнæд, уæддæр æз царди медæгæ лæгъузæй некæмæн неци ракодтон.

– Гъо, ду берети исаразтай ахури надбæл.

– Æма е лæгъуз æй?

– Бафæрсæ син сæхе… Дæ фæрци беретæ иссæнцæ профессортæ, устур ахургæндтæ, фал сæ царди уавæртæ ба абони гæвзуккæй-гæвзукмæдæр цæунцæ…

Тухсуй, катаййи бацудæй зæронд ахургæнæг. Никки зиндæр ба ин е æй, æма æ медгъæлæси фæрститæн æ бон дзуапп раттун ке нæй. Уæдмæ изæр кæнун дæр райдæдта. Зæронд ахургæнæг æ къела
къæразгæмæ фæххæстæгдæр кодта. Кæсуй, æма дин æ рази еу фæсарæйнаг машинæ ку ’рлæууидæ. Рахизтæй си еу даст сæр, туппуртæарæзт лæппо-лæг. Е ахургæнæгмæ равдиста е ’вдесæндар, нур анзмæ хæстæг æхца газæн æма токæн ке нæ бафиста, уой туххæй ин ралух кодта æ рохси телтæ æма ин исæхгæдта æ гази хæтæл.

– Еу мæйи æмгъудмæ ма мин уæддæр рæстæг равардтаййайтæ, – æхе бахадта лæппо-лæгмæ зæронд ахургæнæг.

– Мæнæн дин мæ бон байагъаз кæнун нецæмæй æй. Уæлдæр хецауадæй барæ райсæ, æма – табуафси! Уæдта мин кæддæр «дууитæ» ку æвæрдтай, цалдæр хатти мæ дæу туххæй уæлдæр кълæстæмæ ке нæ исæййивтонцæ, е кæд дæуæй феронх æй, уæддæр мæнæй нæ феронх æй. Æма ци? Кæд дæу фудæй уæлдæр скъола каст нæ фæдтæн, уæддæр, мæнæ мæ куд уинис, уотемæй нæ фесафтæн. Неци гъæуагæ дæн. Æхца, дууæуæладзугон хæдзарæ, дачæ, фæсарæйнаг машинæ – еудзурдæй, неци гъæуагæ дæн, мæ раздæри зундамонæг.

Уоййадæбæл лæпполæг рабадтæй æ рæуæг хуæдтолги æма уайтæккæ сæ рæзти уоми уæлæмæ иссуффутт кодта.

Зæронд ахургæнæг мудадзин цирагъ иссугъта. Мæтъæлæй гъудити рандæй. Æ медгъæлæси хæццæ бабæй ин байеудагъ æй лæгæй-лæгмæ дзубанди. Фал бабæй аци хатт дæр зæронд ахургæнæгæн бæлвурд дзуæппитæ раттун не ’ссæй æ бон æ медгъæлæси берæ фæрститæн.

 

МАДИ ФӔДЗӔХСТ

 

Уалдзигон сæумæ. Хори фиццаг тунтæ мин цидæр æхцæуæндзийнадæ уадзунцæ ме ’уæнгти. Идардæй мæмæ думгæ скъæфуй нæуæгконд дзоли адгин тæф.

Мæ цæститæ рахастон нæ уорссæр æносон хуæнхтæбæл. Уæлæ айнæг къæдзæхи дæллаг фарсæй ци толдзæ бæласæ зиннуй, уомæ бабæй никки æдзинæгдæр кæсун. Уоми иронхуати байзадæй мæ царди рæсугъддæр уалдзæг.

Æхсæрдæсанздзудæй уордæмæ рафтудтæн. Нæ уæриккити си хизтон. Бон-сауизæрмæ си раледзæ-баледзæ кодтон цъæх кæрдæгбæл. Мæ зарунмæ мин æгомуг къæдзæхтæ фæрсаг кодтонцæ. Цæргæс фæссабур æй æ тахтæй, дон – æ цæунæй. Æригъуста мæмæ æрдзæ еугурæйдæр. Еухатт ба лискъæфдзауæн адтæн. Æрбадтæн, уæлæ думгæ æ рæсугъд къабæзтæ кæмæн змæлун кæнуй, еци бæласи буни. Уагътон мæ фæллад. Мæргъти гъæлæстæ мин мæ реуи игурун кодтонцæ циуавæрдæр æбæрæг бæллецтæ. Мæхуæдæг дæр æй нæ балæдæрдтæн, куд райгъустæй мæ цийни зар… Фал… Фал мæ зар фескъудæй æрдæгбæл. Цæститæ фæццæфстæнцæ, сауæдони билæбæл ци деденæг ирæзтæй, уобæл. Зарунмæ нæбал, фал дзорунмæ дæр нæбал исарæхстæн. Мæ реуи цирагъи хузæн иссугъдæнцæ æбæрæг бæллецтæ.

Уæд фиццаг хатт балæдæрдтæн рæсугъддзийнади тухæ, уарзондзийнади адæ. Уæдæй нурмæ мæ æлвасуй е æхемæ. Аци райдзаст бони дæр бабæй мæ цæститæбæл уайуй е ’ртæхдзаст цæсгон. Тæрсун, мæ зæрди уедæгтæбæл ци æрхун цирæгътæ содзунцæ, уонæн рахуссунæй. Мæ зæрдæ дзоруй мæ мадæмæ дæр. Æзинæй ардæмæ имæ синхи уоститæ бадгæ кæнунцæ, тухст сæйгæ ‘й. Фал мæмæ уæддæр еци рæсугъд деденæги цæститæ седунцæ сæхемæ.

Гъо, æма бабæй гъæуама аци бон сæумæраги фæццæуон æ размæ.

… Байгон кодтон, мæ мадæ ци авари хустæй, еци дуар. Бацудтæн арæхстгай æ размæ. Æ росбæл ци арф нос ес, уобæл цæстисуги æртæх æруадæй æма бази уорс цъарæбæл рафæд кодта. Фарсбæл ауигъд зæронд сахатти цъæхснаг æстуф ихалуй авари сабурдзийнадæ. Уотæ мæмæ кæсуй, цума сахаттæн æ алли цъинк дæр мади зæрди цæф æй. Нæ бафеппайдта ниййерæг, æ разæй куд рацудтæн, уой. Нæ фæууидта, æ гъæццоли сæрбæл куд æрхаудтæнцæ мæ цæстисугтæ, уой дæр. Нæуæгæй бабæй февзурстæй мæ цæстити рази еци деденæги рохс цæсгон. Ехх, цæйбæрцæ тухæ дæмæ ес, мадта, рæсугъддзийнадæ?! Адæймагæн æ мæтæ, æ сагъæстæ фæссорис. Æрцæрун кæнис лæги зæрди арви цъæх. Мæнæ исхъæрдтæн, минкъий думгæй дæр кæмæн тарстæн, еци деденæгмæ. Нæбал имæ æфсæдун кæсунæй. Хатгай искæсун хуæнхти ’рдæмæ æма гъæрæй исдзорун: «Ехх, хуæнхтæ, куд фæразетæ уотæ æгуппæгæй кæсун аци деденæги рæсугъддзийнадæмæ? Куд нæ базмæлун кæнетæ уæ фæтæн усхъитæ, куд нæ ракафетæ æ алливарс, Нарти гуппурсарти хузæн, сæрустур æма медбилтиходгæй?»

Нæбал кæсуй зæрдæ мæ коммæ. Æрæвналдтон зир-зиргæнгæ къохтæй æрдзи хъæболæмæ. Æртудтон, бон мæбæл анз ке туххæй кодта, еци цардæфсес деденæги. Æрхастон æй дарий къохмæрзæни тухтæй нæхемæ. Равардтон æй мади фæлмæн
къохтæмæ. Амондгун худтон мæхе. Фал ибæл нæ бацийнæ кодта ниййерæг, нæ фæррохс æй фæлорс цæсгон дæр. Æрхаудтæй деденæг æ къохтæй.

Цидæр æнахур рист искодта мæ зæрдæ. Уалдзигон бон мæмæ фæккастæй уазал фæззигон мæтъæл бони хузæн. Арв цума еугурæй дæр сау мегъти буни фæцæй, æма хори тунтæн сæ бон нæбал æй ракæсун. Уатæй мæмæ райгъустæй мади исуст гъæлæс: «Биццеу, рацо мæ размæ, игъосис мæ!..» Еци дзурдтæ мин никкидæр мæ зæрдæ базмæлун кодтонцæ. Нийнæфтæн къæхти бунæй сæрмæ. Мæ кæундзæг исхъæрттæй мæ хъурмæ. Фæндæ мæ адтæй никкæун. Фал мæ цæститæбæл рауадæнцæ мæ фиди фæстаг дзурдтæ, тугъдмæ рандæ уни размæ. Е мин фæдзахста: «Биццеу, макæд сорæ дæ маст цæстисугæй!» Мæхе фæффедар кодтон. Бацудтæн уæззау къахдзæфтæй мади размæ. Разилдта æ фæлорс цæститæ ме ’рдæмæ. Асуст
гъæлæсæй райдæдта дзорун: «Биццеу, ду кастæ деденæгæн æ рæсугъддзийнадæмæ, фал имæ раздæр басмотун гъудæй». Никкидæр ма мин цидæр фæдзæхсунмæ гъавта, фал сæ æ бон нæбал бацæй зæгъун. Нæбал райгъустæй æ асуст уолæфт дæр. Æ листæг къох ауигъдæй райзадæй хуссæнæй пъоли астæу. Нæбал балæдæрдтæн куд мæ исистонцæ синхи уоститæ мади уазал хъурæй. Рахудтонцæ мæ тургъæмæ. Лæуун, нæ тургъи астæу ци устур æнгозæ бæласæ ес, уой буни. Листæг сæлфунæг кæнуй. Кæуй уалдзигон арв. Ставд цæстисугтæ калуй, ци бæласи буни лæуун, е дæр.

Тургъæ адæмæй байдзаг æй. Цæунцæ адæм. Лæгтæ, уоститæ, зонгитæ. Фæйнердæмæ тонуй нæ тургъæ.

Рохсаг уæд… Мæ зæрди иннердæмæ рахизтæнцæ содзгæ дууæ дзурди. Мæ
гъостæбæл уадæнцæ ниййерæги фæстаг дзурдтæ: «Биццеу, ду кастæ деденæгæн æ рæсугъддзийнадæмæ, фал имæ раздæр басмотун гъудæй!..»

Æз кудтæн æгомугæй. Феронх ми æй еци сахат мæ фиди фæдзæхст дæр. Æз кудтæн мæ рæдудбæл. Биццеуи фиццаг рæдудбæл.

 

ЦӔХГУН САЙД

 

Додæбе цæргæ-цæрæнбонти æвудæй некæд неке бафхуардта. Косуй æнцад-æнцойнæй æхецæн. Æ куст ба ахсгиаг æма бæрнон æй. Нур дæс анземæй фулдæр косуй къахидарæс хуйæн фабрики хестæр контролерæй. Æ гъос алкæддæр даруй, конвейербæл цæттæ худæй ци къахидарæс рацæуй, уони хуæрзгъæдæдзийнадæмæ.

Кусти медæгæ федар æгъдаубæл хуæст æй Додæбе. Нæ уарзуй æрæги æма цохтæ кæнун. Уобæл ахур кæнуй æ дæлбарæ косæги, нурма сæмæ хуæрзæрæги ка æрбацудæй, еци æригон лæхъуæн Мурикки дæр. Раст зæгъгæй, нецæмæй си гъаст кæнуй. Æй æнæзийнадæ æма коммæгæс биццеу. Додæбе ин ци фæззæгъуй, уой кæддæриддæр исæнхæст кæнуй афойнадæбæл.

Анзи бæнттæй ба тæккæ минкъийдæр уарзуй фиццаг апърел. Берæ сæйдтитæ æрцæуй уæд Додæбебæл. Уотæ бæргæ фæззæгъуй, нур сайун некæмæнбал бакомдзæнæн, зæгъгæ, фал бабæй æй уæддæр расайунцæ.

Мæнæ бабæй нур дæр, 1 апърели, косгæ бон нæй æма Додæбе æ фæллад уадзуй сæхемæ. Федарæй искарста: «Нæ, аци хатт некæмæнбал бакомдзæнæн сайун».

Додæбе æхе æруагъта фæлмæн диванбæл. Æ зæрдæбæл æрлæудтæй, фарæ аци афони æй куд расайдтонцæ, е. Æма ка? Сæ коллективи еугуремæй сабурдæр æма æфсæрмигæнагæдæр ке худта, е – дзабурхуйæг Гæгæрцати мадзора биццеу Будзи. Уой хестæртæ ку нæ исардудтайуонцæ, уæд имæ æндеугæ дæр нæ бакодтайдæ, фал…

Гъе ма дин еци Хуцауи ’лгъист сæумæ æ уæлгъос ку æрлæууидæ æма ин ходгæ цæститæй уотæ: «Дæ хуæрзæнгорæггаг мæн, Додæбе! Минкъий раздæр дæ нæ министр телефонæй агурдта. Загъта, зæгъгæ, Кади грамотæ дин дæттунцæ абони æма хецауади хæдзарæмæ 10 сахаттемæ исцо».

Додæбе дæр уайтæккæ балæудтæй хецауади хæдзари. Хуæрзеугутæ кæми фæддæттунцæ, уой дуармæ сауæнгæ фæссехуармæ фæббадтæй, фал æй еу гъуддаггæнæг нæ фæцæй. Æрæгиау балæдæрдтæй, сайд бабæй ибæл ке ‘рцудæй, уой, æма сæркъолæй, мæстгунæй рахизтæй гъæунгæмæ. Уалинмæ ин æ гъудити халæ фескъудта телефони дзæнгæрæг. Додæбе исиста хæтæл æма æ гъæлæсмæ гæсгæ базудта е ’мкосæг Мурикки.

Е имæ хуæрзæнгорæггаг фæцæй: «Æхцæуæн хабар, Додæбе! Нæ профцæдес дин лæвар Сочимæ путевкæ дæттуй. Дæхе бацæттæ кæнæ!..»

Додæбейæн æ маст рафунхтæй, рагъуди кодта, æвæдзи, бабæй уой дæр е ’мбæлттæ исардудтонцæ æма ми гириз кæнуй, зæгъгæ. Гъавта ин цалдæр цæхгун дзурди зæгъун, фал æхебæл фæххуæстæй. Æрæгиау ин уотæ:

– Игъосай, биццеу! Мæн Сочитæ æма æндæр рауæнтæмæ нæ евдæлуй! Берæ куститæ мин ес! Кæд цæуис мæ бæсти, уæд – табуафси! Цо æма бауолæфæ Сочий.

– Куд? Æз – дæ бæсти? Æма дæ зæрдæ нæ фæхходдзæнæй?

– Нæ фæхходдзæнæй, нæ! Табуафси! Æз дин барæ дæттун! Цо æма бауолæфæ!.. – æ маст туххæй уорамгæй ин дзуапп равардта Додæбе.

Дуккаг бон Додæбе æ кустмæ æрбацудæй игъæлдзæгæй. Æхецæй боз адтæй, æзинæ 1 апърели, е ’мбæлттæн сайун ке нæ бакумдта, уомæй. Бахизтæй æ косæнуатмæ, фал æ цæстæ не ’рхуæстæй е ’мкосæг Мурикбæл.

– Мурик, миййаг, сæйгæ фæцæй? – фæрсуй сæ цехи хецауи Додæбе.

– Неци фæссæйгæ ‘й, – æзинæ æ фæллад уадзунмæ Сочимæ расхуста. Дæхуæдæг ин ку равардтай дæ путевкæ…

– Гъо, хæдæгай, феронх ми æй – æхе рæститæгæнгæ, къуæзгæй загъта Додæбе.

«Аци хатт бабæй мæ æцæг цæхгун сайд ракодтонцæ», – æхенимæр бакатай кодта Додæбе, фал æхе федар дардта, нæй фæндæ адтæй, цæмæй ин е ’мбæлттæ фæууидтайуонцæ е ’нæхъаурæдзийнадæ.

 

НӔУӔГ КИНДЗӔ

 

Лези табийæй æртиккаг дзæхæрагун фелваста, æ сæрбæл ин царви къæрт æрæвардта æма бор-борид къере  æнæгъæнæйдæр сойни гъæстæ парахаттæй фæцæй.

Æртæ дзæхæрагуни дæр æмхузон хуарз рауадæнцæ. Никки ма ин сæ æ синхаг Асиат дæр ку растудта, дессаги дзæхæрагунтæ искодтай, зæгъгæ, уæд Лези æхецæй бустæги ниббоз æй.

Еузагъдæй, Лези абони Асиати хæццæ исфæндæ кодта æ нæуæг киндзи мади сæйгæдони бабæрæг кæнун. Гъæуккаг силгоймагæн æ рæбун ци фæууй, уомæй нецæбæл байаурста Лези дæр – устур хунæ исрæвдзæ кодта. Хуни хæццæ ма никкидæр батухта хуарз пъолциаг, дууæ цъиндай æма раздарæн. Мадта Асиат дæр ревæд къохæй нæ балæудтæй Лезий фарсмæ.

Сæумæй Лези æма Асиат автобуси рабадтæнцæ æма рараст æнцæ Дзæуæгигъæумæ, сахари кæрон сæйгæдони рази æрхизтæнцæ.

Лезий киндзи мадæ ци уати хустæй, уой дуар арæхстгай байгон кодтонцæ дууæ уоси, сæйгитæн, æнæнез уæ Хуцау искæнæд, зæгъгæ, райарфæ кодтонцæ æма сæ хунтæ ихалунмæ февналдтонцæ. Къеретæ æма нæуæг фунх карки æхсицгон тæф рапурхæ æй уати.

– Евдокка, раздæр бабæрæг кæнун дæ бæргæ æнгъизтæй, фал еу бонæй иннемæ изайгæ цудан, æма нин, дæ хуарзæнхæй, бахатир кæнæ, – загъта Лези.

Фал имæ неци исдзурдта сæйгæ. Æрæгиау сæмæ е ’ргом раздахта, е ’рфгутæ фæттар кодта æма Лезийæн нæтгæй æ цæстæмæ бадардта:

– Е ба дин циуавæр Евдокка ‘й?.. Гъæуккаг æнæфæууинд миутæ-дзубандитæ… Мæ ном Евдокийæ æй æма мин æй цæбæл усхъуммитæ кæнис, куд æй, уотемæй æй уадзæ…

Лези хуарзау нæбал фæцæй, æхе рæститæ кæнунбæл исхуæстæй:

– Дæ хуарзæнхæй, бахатир кæнæ… Æз дæ уотæ фурбоцæй… Æндæр…

Еуцæйдæрбæрцæдæр си неке неци дзурдта. Уæдта Лези, цæмæй сæйги зæрдæ барохс кодтайдæ, уой туххæй ин æ кизги æстаунбæл фæцæй:

– Евдокка… Æллæх, бахатир кæнæ – Евдокийæ… Æз хъæбæр арази дæн дæ кизгæй. Раст æй мæхе бæдолæй фулдæр уарзун. Хæдзари куститæмæ ба артæй уæлдай нæй, артæй. Кæд горæти исгъомбæл æй, уæддæр хуарз арæхсуй гъæуи куститæмæ. Сæумицъæхæй фестуй, гъоцитæ радоцуй, сæ бунтæ син никкæдзос кæнуй. Хъæппæлтæ ку нихснуй, уæдта сæмæ адæймаг кæсунæй нæбал фефсæдуй, уотæ цæхæртæ фæккалунцæ. Берæ ‘й уарзунцæ еугур гъæубæстæ дæр.

– Гъо, гъо, уæхæн киндзæ нæ гъæумæ нæма æрцудæй, – æ дзурд багæлста Асиат дæр.

Еци дзубандимæ игъосгæй, Евдокийæ цийнæ нæ бакодта, фал ниммæтъæл æй. Æ цæсгон æнахур рафæлорс æй. Цидæр зæгъунмæ гъавта, фал си дзурд не ’гъустæй.

Фæдеси фæдздзурдтонцæ дохтирмæ. Е ин æ тоги æлхъивдадæ рабарста, искодта ин укол, уæдта Лези æма Асиатæн балæдæрун кодта:

– Уæ хуарзæнхæй, бауадзетæ ‘й æхе барæ.

Етæ дæр сæ хуни тæбæгътæ раревæд кодтонцæ, хуæрзбон загътонцæ æма
гъæунгæмæ рацудæнцæ.

– Æвæдзи, æ кизги ин хъæбæр ке растудтан, уой фудæй исхизтæй æ тоги æлхъивдадæ, кенæдта уотæ æвваст цæмæн фæллæгъуз æй æ уавæр? – фæрсæгау бакастæй Лези Асиатмæ.

– Гъо, мæнмæ дæр уотæ фæккастæй… Уæддæр бабæй мади зæрдæ… Хуарз бакодтан, ке æй растудтан, уомæй. Кæд сæхебæл æрходиуонцæ… Сæумицъæхæй, дан, фестуй… Гъоцитæ радоцуй… Сæ фагус син ниххафуй… Гъæунги дуари рæзтæ ниссæрфуй… Куд нæ! – сæ ходун нæбал уорæдтонцæ дууæ синхаги. – Айфонмæ дæр ма æ хуссæни хурруттæй хуссуй… Уæхæн киндзæ, æцæгæй, некæдма æрцудæй нæ гъæумæ!..

 

ИЗӔД ӔЙ?..

 

Мамег рагæй æхе æстауагæ адтæй. Сæрустур адтæй æ бийнойнаг Зæдуйæй. Æмбæлтти хæццæ фембæлгæй, нихæси бадгæй еу хатт æ уоси кой æнæскæнгæ некæд фæцæй.  «Мæнæн мæ хæдзарæмæ изæд æртахтæй, изæд!..» – райдайидæ æ бийнойнаги æстаун.

Синхæгтæ ин е ’стауæн дзубандитæй истухстæнцæ. Еу изæр синхæгтæ кæми бадтæнцæ, уордæмæ æхе байста Мамег æма бабæй син æ уоси æстаун райдæдта:

– Нур мæ бийнойнаг мæйи бæрцæ курорти æй æма мæмæ мæ хæдзарæ ревæд кæсуй. Мæ изæди къалеу бабæй мæмæ тагъд æртæхдзæнæй æма бабæй мæн дæр хор æрбатавдзæнæй…

Е ’стауæн дзубандитæмæ имæ æхе нæбал бауорæдта синхи хестæр Бекизæ:

– Рæсугъд æй дæ бийнойнаг, уой зонæн, фал æгъдауæй ба куд æй?

– Æгъдауæй… Æгъдауæй дæр æй неке рамолдзæнæй, – загъта æ бецъотæ расæрфгæй Мамег. – Мæнæ мæмæ æзинæ курортæй æ хузæ дæр исæрвиста. –  Кæсайтæ, ке хæццæ уолæфуй, еци силгоймæгти æхсæн куд бæрæг даруй, – æвдесуй сæмæ къарæ.

– Мадта, зæгъис,  дæ бийнойнагæй хуæрзæгъдаугиндæр а зæнхæбæл нæййес? – нæуæгæй бабæй имæ ниуурдуг æй Бегизæ.

– Уотæ зæгъæн ес, æма нæййес, – фæццурд бабæй æй Мамег.

– Мадта рахæснæ кæнæн?

– Табуафси.

– Цæуæн, æма курорти косгути бафæрсæн, дæ бийнойнаг æхе уоми куд даруй, уой туххæй?

– Табуафси.

– Ку æй растауонцæ, уæд æз фус æвгæрдун, – федарæй загъта Бекизæ. – Кæд нæ, уæдта ду…

– Арази дæн, – загъта сæрустурæй Мамег.

Дуккаг бон Тæмискмæ, Зæду кæми уолæфтæй, уордæмæ рандæнцæ Бекизæ æма Мамег. Мамег еци хуæрзарæзтæй, æ къохи деденгутæ, уотемæй бахизтæй курорти азгъунститæй еуей дуарæй. Салам равардта дуаргæсæн. Æ дзиппæй исиста, Зæду имæ ци къарæ æрæрвиста, уой, æма имæ ‘й æвдесуй.

– Аци силгоймæгтæй еске зонис? – фæрсуй æй ходгæбилæй Мамег.

– Сæ еугурей дæр.

– Хъæбæр хуарз… Мадта мин зæгъай, се ’гъдау ба си сæ еугуремæй хуæздæр кæмæн æй?

Зæронд уосæ къарæмæ фæккастæй, уæдта си е ’нгулдзæй Зæдумæ райамудта.

– Фæууидтай!.. Фæууидтай, Бекизæ!.. Нæ дин загътон… Дæ косæрттаг æррæвдзæ кæнæ…

– Æма уæддæр е ’гъдау иннетæй цæмæй хуæздæр æй? – бафарста æй Бекизæ.

– Куд дин зæгъон, – дзоруй дуаргæс уосæ. – Тагъд æ путевкæ фæууодзæнæй æма ‘й æндæр нæлгоймаги хæццæ нæма фæууидтон. Алкæддæр æ лæги хæццæ фæууй, киномæ цæугæй дæр, театрмæ дæр, тезгъо кæнуни рæстæги дæр… Адæймаг сæмæ кæсунæй не ’фсæдуй. Æ лæг дæр хъæбæр ездон æй. Бæрзонд, хуæрзконд. Мæнæ минкъий раздæр еумæ рандæнцæ сæ уатмæ…

– Куд?!. Куд зæгъис?!. Æ лæги хæццæ?.. Циуавæр лæги хæццæ?! – æ гъæлæси дзурд дзæбæх нæбал бадтæй Мамегæн.

– Æ лæги хæццæ, мæ хор, æ лæги хæццæ, – Мамеги усхъæ æрхуаста силгоймаг.

– Цæуæн, – мæтъæлæй загъта Бекизæ.

* * *

Нæ редакцион фæсдзурди ба Черчести Хъасболатæн æхемæ дзорæн:

– Дæ уацау «Хор мегъти аууонæй дæр тавуй»-и хъайтартæй еу уотæ зæгъуй: «Царди медæгæ алцидæр æрцæуй. Хатгай уотæ дæр фæууй, æма хорбони арв дæр ниннæруй, фал уæддæр хор хор æй… Е нæ мегъти аууонæй дæр фæттавуй…»

Уотæ нæмæ кæсуй, æма аци гъуди, Хъасболат, раст дæхе карни хабæртти фæдбæл æй: адтæй си арви гæбар-губуртæ дæр, уазал тæрккъæвдатæ дæр, хъортæ æма  къахкъуæрæнтæ дæр… Фал си уæддæр фулдæр ба хорæхснад цийни бæнттæ адтæй æма нерæнгæ дæр ес. Æма, фиццагидæр, æнцæ дæхе зæрдихатти, дæ рохсхæссæг æма нифсдæттæг исфæлдистади фæрци. Æма дин дæ юбилейи фæдбæл арфæ кæнгæй нæ Исфæлдесæгæй корæн зæрдрохсдзийнадæ, дæ бийнонтæ – уæлдайдæр ба дæ кæстæртæ – хорамондæй хайгин куд уайтæ!..