25 апреля 2024

КӔСТӔРИ АХУРМӔ РАЗӔНГАРД КӔНУН – ХЕСТӔРТИ ИХӔС

02.02.2021 | 16:48

Нæуæг ахурадон комплекс Хъизлари.

Цӕгат Иристони скъолати аци анзи кӕронмӕ уӕлӕнхасӕн байгон уодзӕнӕй 1500 ахурадон бунатемӕй фулдӕр. Уой туххӕй Республикӕ Цӕгат Иристон-Аланий Сӕргълӕууӕг Битарти Вячеславӕн фегъосун кодта ахурадӕ ӕма науки министр Людмилӕ Башарина сӕ косӕг фембӕлди рӕстӕг.

Дзубандий ма архайдтонцӕ Цӕгат Иристони Хецауади Сӕрдари хуӕдӕййевӕг Иринӕ Азимова ӕма республики Сӕргълӕууӕги агъазгӕнӕг Калоти Каирӕ.

Людмилӕ Башарина ӕ радзубандий куд баханхӕ кодта, уотемӕй еци уӕлӕнхасӕн бунӕттӕ байгон уодзӕнӕнцӕ фиццаградон национ проект «Ахуради» фӕлгӕти. Еци фадуат равгӕ ратдзӕнӕй, цӕмӕй, нуртӕккӕ сувӕллӕнттӕ кезугай, гъома, дууӕ фӕлтӕремӕй кӕми ахур кӕнунцӕ, еци цалдӕр скъолайеми еци фӕткӕ ӕййивд ӕрцӕуа ӕма си ахуради гъуддаг арӕзт цӕуа еу кезуйӕй.

Профилон министради разамонӕг куд радзурдта, уотемӕй аци анз нӕуӕг ахурадон косӕндӕнттӕ фӕззиндзӕнӕнцӕ Горӕтгӕрон райони Черменигъӕуи (360 ахурдзауемӕн), Мӕздӕги райони Хъизлари гъӕуи (500 ахурдзауемӕн), Рахесфарси райони Цӕликки (200 ахурдзауемӕн) ӕма Дзӕуӕгигъӕуи 31-32 микрорайонти (550 ахурдзауемӕн). Уомӕй уӕлдай ма аци анз райдайдзӕнӕй Мӕздӕги райони Черноярски станици 200-бунатон скъолай арӕзтадӕ. Еци нӕуӕгдзийнӕдтӕ исаразун цӕйбӕрцӕбӕл ахсгиаг ӕй, уобӕл дзоргӕй министр ӕ радзубандий баханхӕ кодта:

– Нуртӕккӕ Горӕтгӕрон райони Черменигъӕуи 3-аг скъола косуй дууӕ кезуемӕй – 550 бунати кӕми ес, еци ахурадон косӕндонӕмӕ цӕуй, цӕйбӕрцӕ си гъӕуама уа, уомӕй дууӕ хатти фулдӕр скъоладзаутӕ. Еци гъӕуи нӕуӕг скъола ку байгон уа, уӕд сувӕллӕнттӕ дӕр ахур кӕндзӕнӕнцӕ еу фӕлтӕрӕй. Хъизлари дӕр 250 сувӕллони ахур кӕнунцӕ дуккаг фӕлтӕри. Уоми дӕр нӕуӕг скъолай арӕзтади хӕццӕ еци фарста лухгонд ӕрцӕудзӕнӕй.

Нæуæг скъолай арæзтадæ Черменигъæуи

Анзи дӕргъи лӕмбунӕг цӕстдард цӕудзӕнӕй уӕлӕнхасӕн ахуради системи ӕнӕгъӕнӕй райрӕзтмӕ дӕр. Анзи кӕронмӕ республики гъӕууон скъолати косун райдайдзӕнӕнцӕ нимӕдзон ӕма гуманитарон ахуради дууӕ ӕма инсӕй нӕуӕг центри. «Ирӕзти тӕлмити», зӕгъгӕ, проекти фӕрци скъоладзау фӕсевӕдӕн лӕвӕрд цӕунцӕ уӕлӕнхасӕн зонундзийнӕдтӕ нимӕдзон технологити, наукӕ ӕма исфӕлдистади къабӕзти.

Зундгонд куд ӕй, уотемӕй республики нур цалдӕр анзи ӕнтӕстгинӕй косуй ахурадон центр «Кванториум». Е ӕй сӕрмагонд еугур республикон косӕндонӕ – ӕ фадуӕттӕй ин зӕрдиагӕй пайда кӕнунцӕ республики скъоладзаутӕ, сӕрмагонд къурситӕ си рӕстӕгӕй-рӕстӕгмӕ исаразунцӕ ахургӕнгутӕн дӕр…

Ӕма еци куст идарддӕр дӕр парахатдӕргонд цӕудзӕнӕй. Зӕгъӕн, национ проекти фӕлгӕти минкъий «кванториумтӕ» фӕззиндзӕнӕнцӕ хецӕн скъолати дӕр. Аци анз уӕхӕн ахурадон центр байгон уодзӕнӕй Дзӕуӕгигъӕуи 27-аг скъолай рази. Еци центри сӕрмагонд ӕргом ӕздӕхт цӕудзӕнӕй химион-биологон ахурадӕмӕ. Центри ци техникон ефтонггӕрзтӕ багъӕудзӕнӕнцӕ, етӕ нури уӕнгӕ ӕлхӕд ӕрцудӕнцӕ.

Сӕрмагондӕй уой дӕр зӕгъун гъӕуй, ӕма республики разамунди хъӕппӕресӕй 2019 анзӕй фӕстӕмӕ ӕнхӕстгонд цӕуй химион-биологон ахуради республикон проект. Еци программи уагӕвӕрдмӕ гӕсгӕ, косун райдӕдтонцӕ, хими ӕма биологи цӕмӕдессаг кӕмӕн ӕнцӕ ӕма уони ӕнхӕстдӕрӕй зонунмӕ ка тундзуй, еци искурдиадӕгин сувӕллӕнттӕ республики еугур районтӕй сӕ ахурадӕ бундорондӕрӕй кӕми раидарддӕр кӕндзӕнӕнцӕ, уӕхӕн сӕрмагонд кълӕстӕ. Аци проекти уагӕвӕрдтӕ царди рауадзунӕн бундорон ахурадон косӕндонӕбӕл нимад ӕрцудӕй Дзӕуӕгигъӕуи 27-аг скъола. Ӕма нур скъолай «кванториум» байгон кӕнуни фӕсте исонибони химиктӕ ӕма биологтӕн фӕззиндзӕнӕй еугур равгитӕ дӕр арфдӕр зонундзийнӕдтӕ райсунӕн.

Нæуæг скъолай арæзтадæ Цæликки.

Уой фӕдбӕл Битари-фурт баханхӕ кодта:

– Химион-биологон ахуради райрӕзти проектбӕл косгӕй, ахурадон процесс аразун гъӕуй уотӕ, цӕмӕй скъоладзаутӕн нури уӕнгӕ дӕр раргом уонцӕ сӕ гӕнӕнтӕ, цӕмӕй хуӕздӕр базононцӕ хими ӕма биологий наукити сосӕгдзийнӕдтӕ. Еумӕ райсгӕй, ахуради къабази ци проекттӕ ӕнхӕст кӕнунмӕ бавналдтан, уонӕн сӕ еугурей нисан дӕр ӕй ирӕзгӕ фӕлтӕри гъомусадӕ ӕма искурдиадӕ раргом кӕнун, ахуради сӕ раст надбӕл исӕвӕрун.

Ӕмбурди ма дзубанди цудӕй уобӕл дӕр, ӕма сӕрмагонд ӕргом ӕздӕхт цӕудзӕнӕй ахурадӕ ӕма гъомбӕлади социалон косӕндӕнтти уавӕрмӕ дӕр. Зӕгъӕн, седзӕрӕй ӕма ӕвӕгӕсӕгӕй ка байзадӕй, еци сувӕллӕнттӕн Дур-Дури ци скъола-интернат «Нифс» ес, уомӕн фӕффедардӕр кӕндзӕнӕнцӕ ӕ материалон-техникон ефтонгдзийнадӕ. Уой туххӕй радех кӕндзӕнӕнцӕ 7,3 миллион сомей бӕрцӕ.

Людмилӕ Башаринай дзубандимӕ гӕсгӕ, анзи дӕргъи цалцӕггӕнӕн куститӕ исӕнхӕст кӕндзӕнӕнцӕ Раздзоги, Павлодольски, Нӕуӕг Бӕтӕхъой гъӕуи, Чиколай 3-аг, Црауи, Курттати ӕма Уӕллаг Берӕгъзӕнги скъолати спортивон залти. Цалцӕги фӕсте алли зали дӕр исӕвӕрдзӕнӕнцӕ нӕуӕг ефтонггӕрзтӕ.

Аци анзи дӕргъи идарддӕр дӕр ӕнхӕстгонд цӕудзӕнӕй сӕрмагонд федералон проект «Нимӕдзон ахурадон алфамбулай» уагӕвӕрдтӕ царди рауадзуни фӕдбӕл куст дӕр. Еци проекти фӕлгӕти нуриккон компьютертӕ ӕма ӕндӕр уӕхӕн техникӕ анзи дӕргъи балхӕндзӕнӕнцӕ ӕртӕ ӕма ӕртинсӕй ахурадон косӕндонемӕн.

«Кванториум» Дигорай.

– Фиццаградон национ проект «Ахуради» уагӕвӕрдтӕ ӕнхӕст кӕнунбӕл ка косуй, еци ахурадон уагдӕнтти нимӕдзӕ гъӕуама фулдӕр ӕма урухдӕр кӕна, – бафӕдзахста нӕ республики разамонӕг. – Проекти сӕйрагдӕр нисан ӕй ахуради къабази уавӕр зингӕ фӕгъгъомусгиндӕр кӕнун. Ӕма еци ихӕсбӕл еумӕйаг хъауритӕй бакосун гъӕуй. Скъолатӕ ӕма иннӕ ахурадон косӕндӕнтти материалон-техникон ефтонгдзийнадӕмӕ уодзӕнӕй фиццаградон цӕстдард.

Людмилӕ Башарина ма ӕ радзубандий куд фӕннисан кодта, уотемӕй астӕуккаг профессионалон ахуради косӕндӕнтти техникон ефтонгдзийнадӕ дӕр хуӕздӕрӕрдӕмӕ ӕййивд цӕуй. Цӕгат Кавкази аграрон-технологон ӕма Елхотти берӕкъабазгин колледжти аци анз байгон уодзӕнӕнцӕ нуриккон ахурадон ӕхсӕрдӕс ӕрмадзи. Уомӕн фадуӕттӕ фӕззиндтӕй, аци дууӕ колледжӕн национ проекти фӕлгӕти сӕрмагонд гранттӕ ке исаккаг кодтонцӕ, уой фӕрци.

Людмилӕ Башаринай дзубандимӕ гӕсгӕ, лӕмбунӕг архайд цӕудзӕнӕй педагогон косгути профессионалон дӕсниадӕ бӕрзонддӕр кӕнунбӕл дӕр. 2021 анзи Цӕгат Иристони косун райдайдзӕнӕй педагогон косгути профессион дӕсниадӕ бӕрзонддӕр кӕнуни республикон центр.