НÆЙЙЕС ТИЛЛЕФГÆНÆН ЦАРДÆЙ: ЦÆРИС – УÆД РÆСТУОДÆЙ!..
Недзаманти нæ адæм уоййасæбæл æнгом æма уой фæрци ба æнæбасæтгæ хъаурæгин адтæнцæ, æма син тухæгæнæг сæ нихмæ тухæ нæ ирдта. Еу рæстæг бабæй сæмæ цидæр знаг ку балæбурдта, уæд æй нæ рагфидтæлтæ уæхæн бæрзæйсæттæн цæф никкодтонцæ, æма е, е ’гудзæгдзийнадæ балæдæргæй, уайтæккæдæр бафедаунмæ фæцæй. Æрбарвиста федаугути.
– Мах дес кæнæн уæ нифс æма хъаурæбæл! – загътонцæ Иристони лæгтæн, сæ ихæс ку исæнхæст кодтонцæ, уæд. – Кæцæй уæмæ цæуй уойбæрцæ нифс æма хъаурæ? Фæттасун ку нæ кометæ.
– Нæ паддзах ни уотæ домуй, – адтæй сæ дзуапп.
– Æма æ хæццæ фембæлæн, радзубанди кæнæн нæййес?
– Нуртæккæ хусгæ кæнуй. Ку райгъал уа, уæд бæргæ, фал дзоргæ нæ кæнуй.
– Уинун нин æй уæддæр фæккæнетæ, – ниллæудтæнцæ федаугутæ.
– Хуарз, – загътонцæ фусунтæ æма цубур рæстæги фæсте еу силгоймагæн рахæссун кодтонцæ æ нæуæгигурд биццеуи.
– Е æй нæ паддзах. Уой федæнбæл гъуди кæнгæй ан æнæбасæтгæ, нифсгун. Е ни домуй æхе æма æ зæнхæ гъæуай кæнун.
Аци таурæхъи кой кæддæр дæр ма кодтан, фал æй абони нæуæгæй мухур кæнæн, æвддæс анзей размæ сентябри райдайæнæй тогмондаг фудгæнгутæ ци æверхъаудзийнадæ исаразтонцæ æма си ци берæ адæм бастъалдæй – 334 адæймаги, уонæй ба 186 сабийтæ, – уони рохс нæмттæ имисунмæ гæсгæ. Уæд нæ Иристонбæл ци фудбæлах æрцудæй, е айдагъ мах нæ, фал дуйней берæ-берæ паддзахæдти дзиллити зæрдитæ дæр æгæрон ристæй фæрресун кодтонцæ, раст цума еци адзал сæхебæл æрцудæй, уой хузæн хъонц кодтонцæ нæ хæццæ. Уæлдай уæззау зæрдрист ба е иссæй, æма си уоййасæбæл берæ ке бастъалдæй æвуд сабийтæ… Æма уони рохс нæмттæ имисгæй, нæ дзубанди æй, нæ адæмæн, уогæ айдагъ махæн нæ, фал, æвæдзи, алли адæмихаттæн дæр еугур хæзнатæй дæр хъазардæр æнцæ æ кæстæртæ – æ исонибон, æ нифс, æ зæрдæдарæн… Уотæ адтæй недзамантæй ардæмæ, уотæ гъæуама уа нури доги дæр æма исонибони дæр. Уой фæдбæл нин нæ рагфидтæлтæй ци берæ цæмæдессаг таурæхътæ байзадæй, уонæй абони еу цалдæрей ракæндзинан.
Зæгъун гъæуй уой, æма, бийнонтæ цийфæнди гъæздуг кенæ мæгургомау адтайуонцæ, уомæй уæлдай нæ адтæй, алкæмидæр си сувæллон уæлдай рæвдуд æма боцгонд цæуидæ.
ÆЛДАР ÆМА СУВÆЛЛОН
Еу мæгур лæг æлдари фæххонун исфæндæ кодта. Фæццудæй имæ хонæг. Æлдар ин уотæ:
– Кæд си мæнæй æлдардæр уодзæнæй, уæд дæмæ нæ цæун.
– Нæ, нæ!.. – æ уодæй арт исцагъта мæгур лæг.
Æрбацудæй æлдар мæгури къæсмæ. Гъæздуг фингæбæл æй æрбадун кодта лæг. Цæл райдæдта. Уалинмæ иннæ уатæй сувæллони кæун райгъустæй.
– Æз дæ, мæнæй æлдардæр уæмæ ес, зæгъгæ, нæ фарстон?
– Е сувæллон æй, æлдар.
– Сувæллон æлдарæй æлдардæр æй, – загъта æлдар, исистадæй æма рацудæй.
Айдагъ адæймаг нæ, фал сауæнгæ цæрæгойтæн дæр сæ бæдæлттæ уæлдай цæмæдессаг æнцæ, уонæй уиндгундæр син дуйнебæл неци ес.
ХÆПСÆН Æ БÆДОЛÆ –
ХОРИ ТУНÆ
Хæпсæн æ бæдолæ уæрдуни цалхи бунмæ бахаудтæй æма æрбамардæй. Кæунтæ ибæл исиста. Гъарæнгæ кæнуй:
– Уæ мæ цæстирохс! Мæ еунæг цийнæ! Мæ хъоппæгъдзæстæ бæдолæ, мæ хори тунæ. Уæрдуни цалхи амæттаг мин цæмæн бадæ?! Нур ма æнæ дæу куд цæрдзинан?!
Уобæл берæ рæстæг нæ рацудæй, æма рамардæй Хори фурт. Хор фурмæтæ æма сагъæсæй æндæмæ нæбал кастæй, æ тунтæй нæбал æндавта зæнхæ, нæбал ин лæвардта æ гъар. Æма цæрæгойæй, зайæгойæй уазали фæлмæцун райдæдтонцæ.
Уæд, æ бæдолæ уæрдуни цалхи буни кæмæн фæммард æй, еци хæпсæ ку исфæндæ кæнидæ Хормæ фæццæун. Гæппитæгæнгæ имæ бахъæрдтæй еу афони æма ‘й сабуртæ кæнун, æхе хатун имæ райдæдта.
– О Хорти Хор! Нæ царддæттæг Хор! Ду куд æнгъæл дæ, уæхæн бæлах айдагъ дæубæл æрцудæй?! Уагæр ма дæ бæдолæ мæ бæдоли хузæн хъоппæгъдзæстæ, уорсреу, рæсугъд, æ цуппар къахемæй дæр накæ кæнун ка зудта, уæхæн бæдолæ ку фæгъгъудайдæ! Уæд, æвæдзи, дæ цардбæл дæр дæ къох исистайсæ.
Хор æхе нæбал бауорæдта, æ цъухидзаг ниххудтæй æма загъта:
– Кæд мæ фурт дæу бæдоли хузæн дæр нæ адтæй, уæд, æвæдзи, абони уæнгæ дæр мæхе дзæгъæли хуардтон.
Æма бабæй хор раздæри хузæн æ цæститидзаг ракастæй дуйнемæ æма кæсуй абони дæр.
Адæми ‘хсæн ба æмбесондæн байзадæй: «Хæпсæн æ бæдолæ – хори тунæ».
Нæ адæммæ кæстæртæбæл ауодуни фæдбæл ци берæ аллихузон фæткитæ æносæй-æносмæ æнхæстгонд цæунцæ, етæ кутемæй фæззиндтæнцæ, уой фæдбæл ес хецæн таурæхътæ. Уонæй еу – мæнæ ауæхæн.
ДОН – КÆСТÆРÆЙ
Нæ адæммæ хестæр кадгин æй, æгъдауи бæрзонд æвæрд æй. Уой фæрсунцæ зундæй, фæлтæрддзийнадæй, уой нимайунцæ, уой æргъуди кæнунцæ фиццагидæр алли гъуддаги дæр. Æрмæст нæмæ дон ниуазгæ ‘й кæстæрæй. Цæмæн? Уой фæдбæл ес уæхæн таурæхъ.
Кæддæр, дан, балци цæуæг адæми еу къуар итигъд будури берæ фæццудæнцæ. Бафæлладæнцæ, фал фулдæр истухстæнцæ æнæ донæй. Сор будури нæ мæскъи донбæл исæмбадæнцæ, нæ – сауæдонбæл, нæ – цъайбæл, æма æдонугæй сæ хъаурæ æма сæ нифс расастæнцæ. Зæрондæй – нæуæгæй, устурæй – минкъийæй дзой-дзойгæнгæ цудæнцæ, хилдæнцæ размæ. Кумæ адтæй сæ балци, е си иронх дæр ма фæцæй, айдагъдæр ма агурдтонцæ дон баниуазунмæ.
Æма еууæхæни бахъæрдтæнцæ устур надгæрон зæронд цъаймæ.
Дон си исистонцæ æма ибæл фæххæлæф кодтонцæ. Фал си сæ уæрдуни æртæанздзуд сувæллон райронх æй. Сæ зæрдæбæл ку æрбалæудтæй, уæд ма имæ дон бæргæ баскъафтонцæ, фал е уæдмæ æ уод исиста. Адæм куддæр къехæй райзадæнцæ, се ‘донуг ке исуагътонцæ, уой æхцæуæндзийнадæ дæр си æрбайсавдæй. Берæ фæффæсмон, фæммæтæ кодтонцæ, уæдта рахастонцæ уæхæн фæндæ: «Абонæй фæстæмæ дон ниуазгæ уæд кæстæрæй, цæмæй уæхæн бæлах макæдбал æрцæуа!» Еци гъуди фæххæлеу æй нæ адæми ‘хсæн.
Дони коймæ гæсгæ зæрдæбæл куд не ‘рбалæудзæнæй, Беслæни фудбæлах ка исаразта, уал бони æма æхсæвей дæргъи, амæнати ци адæми байстонцæ, уонæн ци берæ гъезæмæрттæ бавзарун кодтонцæ, е. Уæлдай æверхъаудзийнадæ ба е адтæй, æма дони хупп дæр нæ лæвардтонцæ, æдонугæй сæ мардтонцæ, уæлдайдæр ба сабийти… Уомæй фуддæр тæрегъæд ма исаразæн ес?!. Æма абони Беслæни фиццаг скъолай тургъæмæ ци æгæрон берæ дзиллитæ цæунцæ, етæ сæ къохти деденгути хæццæ хæссунцæ ниуазуни дон…
…Зæрдæ, зæгъунцæ, æй еугур зинтæн дæр фæразон… Æма, ци æверхъаудзийнадæ нæбæл æрцудæй æвддæс анзей размæ, уой зæрдæбæл даргæй, гъæуама сагъæс кæнæн нæ абони царди хабæрттæбæл, нæ исонибонбæл. Нæ исонибон æнцæ нæ кæстæртæ. Æма нин абони уæлдай сагъæссаг иссæй, анзæй-анзмæ нæ адæми бæрцæ минкъийæй-минкъийдæр ке кæнуй. Кæддæр берæсувæллонгин бийнонтæ Иристони уоййасæбæл ахид адтæнцæ, æма е дессаг некæмæ кастæй. Нур ба? Хъæбæр нæмæ исефстаг æнцæ æртæ кенæ фулдæр сабийи кæми ес, уæхæн бийнонтæ. Еци сагъæссаг уавæрбæл дзоргутæ ба – хæрхæбæл хæрхæ! Мæнæ уой фæдбæл дæр еу хабар.
АЛКЕ ИХÆС ДÆР ÆЙ
Ахургонд æма рабадгæ лæхъуæнтæ бакъуар æнцæ, еци дзорæги дзорунцæ нæ адæми карнæбæл, буцæу дзубанди кæнунцæ национ идейæбæл. Еци рæстæги сæбæл æригон финсæг исæмбалдæй, æригъуста син сæ дзубандитæ, сæ сагъæстæ. Æ цæстæ сæбæл радардта, алке цардвæндагбæл дæр си нигъгъуди кодта æма ку балæдæрдтæй, сæ еуемæн дæр си уосæ нæма ес, уотемæй зæронд кæнунцæ, уой, уæд син карзæй уотæ:
– Уæ дзубандитæ ниууадзетæ, ахургонд адæм ку айтæ, уæд дзубандийæй гъуддаг нæ ирæзуй, уой нæ зонетæ? Алкедæр уи уосæ ракорæд, тæккæ минкъийдæр æртæ сувæллони рауадзæд æма сæ Иристони аккаг багъомбæл кæнæд! Гъе, е æй уæ æрдзон ихæс, уæ буцæу æма æнæууилд дзубандитæй нæ адæмæн – ахсгиагдæр.
Дзубанди ибæл нæййес – ахсгиаг гъуддаг æй берæ цæуæт исæнтæсун кæнун. Фал уомæй ахсгиагдæр ба – сæ исгъомбæл кæнун, цæмæй сæхуæдтæ дæр амондгун уонцæ æма нæ дзиллæн дæр сæрустурдзийнадæ уонцæ. Уомæн ба агъазиау фæрæзнæ – нæ фидтæлтиккон æгъдæуттæ, нæ кæстæрти кадгин гъуддæгутæ.
ФИДИ ФАРНÆ
Кæддæр, дан, еу биццеу балци цудæй æма æ мади фæрсуй:
– Фæндаггаг мæ хæццæ ци хæссон?
– Дæ фиди ном, дæ фиди фарнæ, – адтæй мади дзуапп.
Æма лæхъуæн балци æ фиди ном, æ фиди фарни хæццæ фæндараст кодта. Алли рауæн дæр ибæл æмбалдæнцæ æхцæуæнæй.
Аци таурæхъмæ гæсгæ ма уой зæгъуйнаг ан, æма, цæмæй кæстæртæ лæгигъæдгунæй гъомбæл кæнонцæ, дзилли ‘хсæн се ‘гъдауæй æма гъуддæгутæй арфиаг уонцæ, уомæ гæсгæ ба син хестæртæ гъæуама хуарз дæнцæн уонцæ, фæнзуйнаг. Баруагæс уи уæд, кæстæртæ дæр уинунцæ, ка ци ‘й, æма уони дæр фæндуй сæ хестæртæй сæрустур ун, хуарздзийнадæй си фæххайгин ун.
ЛÆГЪУЗДÆР МАХМÆ
ÆРХАУДТÆЙ
Раздæр хуæнхбæсти нæ адæм устур бийнонтæй цардæнцæ. Цæуæт берæ кодтонцæ. Адтæй уæхæн лæг æма уосæ, æма сæ байзæдтаг дæс æма инсæййи уæнгæ хъæрдтæй. Авд æма уомæй фулдæр фурттæ кæмæн адтæй, еци бийнонти фæрнгун хæдзарæ худтонцæ. Авд хуасдзауи, авд гъæддзауи, авд тугъдони ци хæдзари адтæй, е, гъай-гъай, адтæй хиццаг; алцæмæй дæр æнхæст: нифсæй, хъаурæй, есбонæй. Берæ бийнонтæн æнцондæр хъæртæн адтæй æвуадат царди куститæбæл, тухмиуи уагæбæл сæмæ неке æндиудта. Хумæтæги нæ байзадæй дзурдæн, еунæг мæгур æй, алкедæр ин тухæ кæнуй, зæгъгæ. Гъе уомæ гæсгæ хæдзари лæхъуæнтæ уоститæ корун ку райдайиуонцæ, уæд нæ тагъд кодтонцæ байуарунмæ, бийнонтæй рахецæн унмæ. Цардæнцæ еу цари буни хецæн уæтти, сæ куст, сæ хуæрдæ ба еу адтæй. Киндзитæ цæуæт кодтонцæ, сæ гъомбæл кæнун фулдæр кастæй нана æма бабамæ. Еци гъуддагмæ сæхе хæдзари куститæй не ‘вдалдæй.
Берæ бийнонти ‘хсæн сувæллæнттæ дæр адтæнцæ алли куститæбæл хуæст, æмхузон сæ рæвдудтонцæ, æ бæдолæн си гъолон миутæ неке кодта. Уæлдайдæр ба сæ фидтæлтæ. Фидæ æ бæдолæмæ æ номæй дæр нæ дзурдта. Дзурдта имæ «биццеу», кенæ «кизгæ». Етæ нанайæн, бабайæн адтæнцæ «уорс дæркъитæ», «дзикъитæ» æма «фуркъатæ», фиди уæхæн æнкъарæн равдесун æгъдау нæ уагъта. Æма, уидæ уотæ дæр, æма биццеу кенæ кизгæ сæ фиди базониуонцæ, ку сæ байуариуонцæ, уæд.
Еууæхæни, дан, Курттати коми еу устур бийнонтæ иуарунбæл ниллæудтæнцæ. Гъуддаг æгъдаубæл, æнæзæрдихудтæй рахецæн æй. Фал сувæллæнттæй еу биццеу æ зæрдæихалæн кудтæй иуаргути æхемæ æркæсун кодта æма ‘й бафарстонцæ, ци кæнис, цæбæл кæуис, зæгъгæ. Биццеу син хæкъурццæй кæугæй уотæ:
– Лæгъуздæр махмæ æрхаудтæй!..
Иуаргутæ фиццаг нæ балæдæрдтæнцæ биццеуи дзуапп, фал бийнонти хæццæ ку радзубанди кодтонцæ, уæд рабæрæг æй, æнсувæртæй еу расуггæнагæ ке ‘й, е. Биццеу уотæ балæдæрдтæй, æма иуаргутæ бийнонти есбон нæ иурстонцæ, фал æнсувæрти, æма расуггæнагæ уонæмæ æрхаудтæй – æ фидæ разиндтæй.
Кæстæрти гъомбæл кæнуни гъуддаги берæ фæззелæнтæ ес. Сæйрагдæртæй ба еу е æй, æма гъæуама лæгигъæдгун, фæллойнæуарзагæ, сæхе хъаурæй æма ацъагъуæй сæ карни хабæрттæ аразунгъон уонцæ.
СОМИ АРГЪ
Еу бонгин лæг æрсæйгæ ‘й æма абон-исон кодта. Фал мæлун нæ фæразта. Æ берæ мулк иссæй æ сагъæс. Кæмæн æй уадза? Æ еунæг фуртæй æ зæрдæ нæ ирадæй – магосайæй цæлуарзагæ, æ къох уазал дони некæд ниттулдта. Æма хуарзæн бун ма искæнæ, лæгъузæн бун ма ниууадзæ. Бадзурдта имæ æма ин уотæ:
– Биццеу, тæрсун, мæ бунтæ мин думгæмæ ку ниддарай: фæллойнæн аргъ кæнун нæ зонис. Исон цо æма дæ уоди номбæл сом бакосæ. Æма уæд æз æнæзæрдæдзоргæй рамæлдзæнæн, дæуæн ба – мæ мулк.
Дуккаг бон биццеу рацудæй сæ хæдзарæй. Хеерхæфсæн бунæтти ибæл бон райевгъудæй, уотемæй изæри сæхемæ ‘рбаздахтæй. Мадæ ‘й ревæдæй ку фæууидта, уæд ин еу гæгъæдин сом февардта, дæ фидæмæ ‘й бахæссæ, зæгъгæ.
Фидæ райста сом æма ‘й æнæдзоргæй арти багæлста. Фурт неци исдзурдта, уотемæй æндæмæ фæрраст æй. Фидæ æ фæсте рагъæр кодта:
– Аци сомбæл ду нæ бафудæбон кодтай, мæн дæ бакуст сом гъæуй! Исон æй æрбахæссæ.
Дуккаг бон дæр бабæй биццеу æ рæстæг æнцонæй рарвиста. Изæрæй æ фидæмæ бацудæй, æ мадæ бабæй ин ци сом равардта, уой хæццæ. Фидæ дæр бабæй æй арти багæлста…
Лæхъуæн сагъæси бахаудтæй, уотемæй мæ нæбал ниууадздзæнæй, зæгъгæ.
Æртиккаг бон сæумæраги кустагор рандæ ‘й. Кæми ‘й бакуста, куд æй бакуста, Хуцау æ зонæг, фал изæри фæлладæй еу соми хæццæ æрлæудтæй æ фиди размæ. Фидæ ин æ бони фæллойнæ райста, æ цæститæмæ ин æдзинæг никкастæй æма бабæй æй артмæ бадаргъ кодта. Лæхъуæн ибæл сирди хузæн æхе ниццавта, ци косис, бон – сауизæрмæ мæ хед кæбæл фæккалдтон, уой арти амæттаг цæмæн кæнис, зæгъгæ, æма ин сом æ къохæй раскъафта.
Фидæ æ медбилти бахудтæй.
Нæ рагфидтæлтæй нин байзадæй ауæхæн фæдзæхст: «Хестæри дзурд мухурæвæрди хузæн!..» Æма уой кæстæртæ сæ зæрдæбæл ку даронцæ, уæд син æнцондæр уодзæнæй сæ царди хабæрттæ аразун. Уомæй уой зæгъуйнаг нæ ан, æма кæстæртæ сæхе зундæй бустæги ма архайуонцæ. Бæргæ хуарз æй, куд байлæгъдæр кæнонцæ, уотæ сæ зундирахаст дæр баргъондæр ку кæнидæ. Фал син уæддæр хестæрти зундамунд ба рæствæндаггæнæг уодзæнæй. Уой ку нæ лæдæронцæ, уæдта сæбæл æрцæудзæнæй, мæнæ уин ци уæриккити кой ракæнуйнаг ан, уони цау.
УÆРИККИТÆ
Гъæдрæбун фусти дзог хизтæй. Дзогæй дууæ уæрикки фæййеуварс æнцæ æма хебарæй хезунцæ. Зæронд фус сæмæ дзоруй:
– Фудуаг ма уотæ, уæриккитæ! Дзогæй идард ма цотæ, кенæдта уæмæ ести замана кæсуй.
Нур сæмæ берæгъ къотæри бунæй æ цæстæ даруй æма сæмæ æ цъух рауагъта:
– Æцæгæйдæр, уæриккитæ! Уомæ ма игъосетæ, е уæмæ хицæ кæнуй. Æхуæдæг базæронд æй æма уæ уой туххæй нæ уадзуй хецæнæй хезун. Ма имæ игъосетæ. Уайетæ итигъд будурти!
Нæбал байгъустонцæ уæриккитæ зæронд фусмæ æма хезгæ-хезгæй райдард æнцæ дзогæй. Берæгъ сæмæ рагæпп ласта къотæри рæбунæй æма сæ фæххаста.
Уогæ ‘й нæхуæдтæ нæ уинæн, кæстæртæй кадæртæ æцæгæлон хестæртæмæ нæ, фал сауæнгæ сæхе ниййергутæмæ дæр нæ игъосунцæ, нецæмæ син дарунцæ сæ фæдзæхститæ, адæми ‘хсæн сæ ходуйнаг кæнунцæ сæ æнаккаг миутæй.
ÆМА УÆД НУР МÆХЕ МАРГÆ РАКÆНОН?
Асæбе æ цæуæти фудуаг æма æнæсæр миутæй истухстæй, кæуни уæнгæ ‘й æркодтонцæ æма гъарæнги хузæн æ синхагæн дзоруй:
– Мæ уод мин бахуардтонцæ сæ минкъийæй абони уæнгæ. Мæхе сабийдоги мæгурдзийнæдтæ гъуди кæнгæй, архайдтон, цæмæй син е дæр уа, мацæмæй гъæуагæ уонцæ. Мæхе феронх кодтон – алцидæр уонæн. Æма, уæлæ Æхсарони цæуæти хузæн ахур æма размæ цæунбæл ку ниххуæстайуонцæ, уæд фæсмонгонд, бæргæ, нæ уайнæ…
– Асæбе, Æхсарон сæ седзæртæй, æнæ фидæй фæгъгъомбæл кодта. Седзæр цæуæт ба царди уæзæ раги балæдæрунцæ.
– Æма нур мæхе рамарон? – никкудтæй Асæбе!
Уæхæн æнæдæнд æма æнæхъуатæ кæмæн рауайунцæ æ цæуæт, еци ниййергутæ ба тæрегъæд бæргæ ‘нцæ, фал, æвæдзи, уомæй сæхуæдтæ дæр фудгин фæуунцæ – æ рæстæги сæ кæстæртæ гъæугæ хузи гъомбæл кæнунбæл куд æма цæйбæрцæ гъудæй, уотæ нæ байархайдтонцæ.
ЗАР МÆНБÆЛ КÆНУН ГЪÆУЙ
Дзæрæхмæт фескъуæлхтæй, æма ибæл лæхъуæнтæ зар искодтонцæ. Фæсевæд иссирдтонцæ муггаги хестæри, бацудæнцæ æ тургъæмæ æма уоми низзардтонцæ.
Зæронд лæг сæ размæ рацудæй, арфæ син ракодта:
– Арфиаг уотæ, æгайтима нин нæ муггагæн кадæ искодтайтæ, гъе, æрмæст зар Дзæрæхмæтбæл кæнун нæ гъудæй. Уобæл кæмидæр абæргутæ исæмбалдæнцæ, æ бæх ин истонцæ, æхе ин мардтонцæ,фал сæбæл фæууæлахез æй, ниццагъта сæ, æхуæдæг дæр, рохсаг уæд, знаги нæмугæй фæммард æй. Уæхæн хабæрттæ ма адтæй амæй размæ дæр. Фал кæд нæ муггагæй ескæбæл зар кодтайтæ, – дзурдта изолдæр зæронд лæг, – уæд зар мæнбæл кæнун гъудæй, æ авд фуртемæй еу дæр æ коммæ кæмæн нæбал кæсуй…
Аци таурæхъмæ гæсгæ ма уой зæгъуйнаг ан, æма гъæугæ гъуддаг еугæр афойнадæбæл арæзт не ‘рцудæй, уæд æрæгиау фæсмонтæй ба ма ци пайда ес. Уогæ уæхæн тæрегъæддаг ниййергути уавæр кæдимайди ба кæмæндæрти зундамонæг фæдзæхст фæууодзæнæй.
Уоййадæбæл нæ абони дзубандийæн кæрон кæнæн, идарддæр ба ‘й кæндзинан нæ газети иннæ номерти.
