Цæгат Иристони Парламенти Совети кезуй æмбурд арæзт æрцудæй Мæздæги райони. Совети архайди фæткæвæрди е иссæй нæуæгдзийнадæ, æма ’й царди уадзун ба нæ республики идарддæр райони ке байдæдтонцæ, е дæр хумæтæги нæй. Уой фæдбæл Парламенти Сæрдар Тускъати Таймораз, æмбурд игон кæнгæй æ радзубандий куд баханхæ кодта, уотемæй республики социалон-экономикон ирæзти гъуддагмæ райони фæллойнæгæнгутæ хæссунцæ аккаг байвæрæн. Æма загъта:

– Нæ абони балций нисан æй, фæстаг æнзти райони ци зæрдæмæдзæугæ гъуддæгутæ арæзт æрцудæй æма ма цæуй, уонæмæ комкоммæ æркæсун æма син аккаг аргъ искæнун. Уой хæццæ ба, нерæнгæ ма си райаразуйнагæй  ци социалон-экономикон æма æндæр ахсгиаг фарстатæ ес, уони равзарун æма сæ райаразунæн гъæугæ мадзæлттæ кутемæй ес исамал кæнæн, уæдта алли æмвæзадти разамунддæттæг оргæнтæ æма граждайнаг æмæхсæнади минæвæртти еумæйаг архайд фенгомдæр кæнун.

Национ проекттæ æма паддзахадон программитæ 2022 анзи Мæздæги райони куд æнхæстгонд цудæнцæ, уæдта сæмæ 2023 анзмæ ци пълантæ ес, уой фæдбæл æмбурди радзурдта Мæздæги райони муниципалон исконди сæргълæууæг Гугити Геннади. Куд фегъосун кодта, уотемæй, район евгъуд анзи фараст паддзахадон программеми ке архайдта, уой фæрци сæмæ æнхæстгонд цудæй фараст национ проекти.

Национ проект «Ахурадæ» рахъæрттæй райони ахургæнæндæнттæн сæ 86 проценттебæл. Черноярски станици фæззиндтæй,  200 ахургæнæн бунати кæми ес, уæхæн скъола. Нæуæг скъола арæзт цæуй Хъæзлари дæр, уодзæнæй си 500 бунати. Евгъуд анз бундоронæй цалцæггонд æрцудæнцæ цуппар скъолай.

Национ проект «Демографи»-йи фæрци Хъæзлари арæзт æрцудæй, сувæллæнттæн 120 бунати кæми ес, уæхæн рæвдауæндонæ. Уотемæй, сувæллæнттæн рæвдауæндæнтти бунæттæ фагæ ке нæ кодта, еци фарста райони лухгонд æрцудæй. Цуппар рæвдауæндонеми цæлцæггæнæн куститæ цæмæй райдайуонцæ, уой туххæй проектон-хæрзти гæгъæдитæ ’нцæ цæттæ.

Национ проект «Культурæ»-йи фæрци фæуунтæбæл æнцæ Терки станици культури Хæдзарæ бундоронæй цалцæггæнæн куститæ. Уотæ Киеваг гъæуи культури Хæдзари цалцæггæнæн куститæ дæр. Культури Хæдзарæ нуртæккæ арæзт цæуй Мæлгъæвæги, 2023 анзи ба культури артдзæстæ аразун райдайдзæнæнцæ Комаровойи. Аци анз ма бундоронæй цалцæггонд гъæуама ’рцæуонцæ Притеречныйи, Виноградныйи культури хæдзæрттæ æма сувæллæнтти музыкалон скъола Мæздæги.

Национ проект «Æнæнездзийнадæ»-мæ гæсгæ  бундоронæй цалцæггонд æрцудæнцæ станицæ Луковскийи  амбулатори. Аци анз ба нæуæгæй фельдшерон-акушерон пункттæ гъæуама фæззинна Л. Кондратенкойи поселокки, Веселойи гъæуи æма Павлодольски станици.

Иннæ паддзахадон проекттæ æма программити архайуни фæрци райони хуарзæй арæзт ци ’рцудæй, уæдта си ци  исаразуйнаг æнцæ, уой фæдбæл лæмбунæг æрдзурдта Гугий-фурт.

Мæздæги райони бунæттон хеунаффæйади администраци æма хеунаффæйади æхсæнадон фæзуатон оргæнтæ æмгуст куд кæнунцæ, уæдта, еци кустæн æ фæлтæрддзийнадæ æма æ фæстеуæг циуавæр æнцæ, уой фæдбæл. Совети æмбурди радзубанди кодта Парламенти закъонæвæрунади, закъонадæ æма бунæттон хеунаффæйади комитети сæрдар Черчести Аслан. Мæздæги район дехгонд æй фараст фæзуатебæл, æма уонæй алли рауæн дæр сæ куст кæнунцæ бунæттон хеунаффæйади æхсæнадон фæзуатон оргæнтæ. Уонæн сæ куст, æцæгæйдæр, æй ахсгиаг: сæ фæрци бунæттон цæргутæн равгæ ес сæ тухстаг фарстатæ, кæмæй аразгæ æнцæ, уонæмæ бахъæртун кæнун, сæ ралух кæнуни мадзæлтти фæдбæл сæ гъудитæ зæгъун, еу дзурдæй, разæнгардæй архайунцæ æхсæнадон царди.

Парламенти бюджети, хъалонти, есбонадæ æма кредитон организацити комитети сæрдари хуæдæййевæг Тауитти Александр куд фегъосун кодта, уотемæй евгъуд анзи райони бюджети æфтуйæггæгтæ рауадæнцæ 2131,3 миллион соми, хæрзтæ ба – 2082,1 миллион соми, уотемæй, бюджет рауадæй æфтуйæггин – 49,2 миллион соми. Мизди  тæккæ минкъийдæр бæрцæ ке фæффулдæр æй, уой нимайгæй, райони цæргутæн сæ еугуремæн дæр сæ мизд бафистонцæ. Кæмæн æнгъезуй, уонæн сæ еугуремæн дæр фист æрцудæнцæ сæ социалон агъази феддонтæ. Республикон бюджетæй кредити хузи раздæри æнзти район ци æфстæуттæ райста, уони дæр федуй, æма ма 2023 анзмæ 1 январмæ еци ихæсæй байзадæй 12,0 миллион соми, гъома, фæцæй 35,4 проценттемæй минкъийдæр. Тауитти Александри дзубандимæ гæсгæ, аци анз райони бюджетæн æ размæ ци ихæстæ лæууй, етæ æнцæ: хъалонти политикæ нивæбæл æнхæст кæнун, уæдта хъалонти бæрцæ фулдæр кæнун, амалгъомадæн зæрдæмæдзæугæ финансон уавæртæ аразун, районмæ инвестори æргом здахун æма æндæртæ.

Мæздæги райони гъæууонхæдзарадон къабази нури уавæри æма æ идарддæри райрæзти нисанти фæдбæл æмбурди радзурдта Парламенти аграрон æма зæнхи политики, экологи æма æрдзон фæрæзнити комитети сæрдар Качарати Олег.

Мæздæги райони зæнхитæ ’нцæ 107,1 мин гектари – уонæй 86 мин гектари гъæууонхæдзарадон нисанеуæги зæнхитæ. Райони гъæууон хæдзаради сæйраг къабæзтæ  ’нцæ фонсдарунадæ æма зæнхи куст кæнун. Еци куститæ æнхæст кæнуни райони гъæууон хæдзарадæн æ къохи ци бафтудæй, уобæл лæмбунæг æрдзубанди кæнгæй, æма, Мæздæги райони гъæууонхæдзарадон продукци адæм уæлдай фулдæр ке агорунцæ, уой бафеппайгæй, Качарати Олег е ’ргом раздахта агропромышленнон къабазæ никки бæрзонддæр æмвæзадæмæ исесуни мадзæлттæмæ.

Еугур дзубандигæнгутæмæ байгъосгæй, Парламенти совети иуонгтæ рахастонцæ æнхæсткæнуйнаг бæлвурд унаффитæ æма фæндитæ.

Совети иуонгтæ ма ци федералон æма республикон закъонти проекттæмæ ’ркастæнцæ, уони фæдбæл æмбурди дзубанди кодтонцæ: Черчести Аслан, Тауитти Александр, Качарати Олег, цæрæнуатон-коммуналон хæдзарадæ æма арæзтадон политики комитети сæрдар Остъати Георги, социалон политики, æнæнездзийнадæ гъæуайкæнуйнадæ æма ветеранти гъуддæгути фæдбæл комитети сæрдар Реуазти Ларисæ.

Æмбурди фæсте Тускъати Таймораз Парламенти Кади гæгъæдитæй æма Парламенти Сæрдари Арфи гæгъæдитæй исхуарзæнхгин кодта, районти социалон-экономикон райарæзтмæ æ фæнзуйнаг кустæй аккаг байвæрæн ка бахаста, царди алли къабæзти, еци косгути.

Еци бон ма Тускъати Таймораз, æ хæццæ Парламенти совети иуонгтæ, уотемæй бабæрæг кодта сувæллæнтти технопарк «Кванториум», Мæздæги нæуæг арæзт 3-аг скъола, поселок Советони фельдшерон-акушерон пункт.

Мæздæги районмæ депутатти балций кæронбæттæн Тускъати Таймораз дзуæппитæ равардта дзиллон хабархæссæг фæрæзнити минæвæртти фарстатæн. Куд загъта, уотемæй республики районти Парламенти Совети æмбурдтæ аразуни куст æнхæст кæндзæнæнцæ идарддæр дæр. Уотемæй депутаттæ лæмбунæгдæр зонгæ кæндзæнæнцæ адæми цардиуаги æнæмæнгæ райаразуйнаг фарстати хæццæ, æма син уотемæй бæрæгдæр уодзæнæй сæ райаразуни туххæй циуавæр мадзæлттæ фæппайдадæр уодзæнæнцæ, е.

МАЛХЪАРТИ Зæлинæ