Археологтæ Ирæфи райони рагон Сауари гъæуи рауæн æнхæст кæнунцæ зæнхæкъахæн куститæ. Экспедици, Александр Мошинскийи разамундæй аци куститæ æнхæст кæнун райдæдта евгъуд æноси 80-аг æнзти.

Айдагъ цуппар адæймагемæй арæзт ка адтæй, 1982 анзи ахургонд Цæгат Иристонмæ æрбацудæй уæхæн экспедицимæ. Райдайæни сгарæн куст банхæстгæнæг археологтæ фæстæдæр ке иссирдтонцæ, недзаманти еци циртмæ хæстæг рауæн адтæй гъæу.

– Аци цирт фæззиндтæй мах доги размæ æвдæймаг-цуппæрæймаг æности. Гъуддæгтæ куд æвдесунцæ, уотемæй, нæ бон иссерæн ке нæма ‘й, æвдæймаг-æстæймаг æности ами адтæй уæхæн гъæу. Металлургон æма æндæр æрмадзтæ раргом кодтан. Аци æрмадзти ‘хсæн разиндтæнцæ дорæй арæзт Хуцæутти фæлгонцтæ, – зæгъуй Александр Мошинский.

Ахургонди загъдмæ гæгæ, Сауари гъæубæл цæуй дууæ мин æма æрдæг анзи. Дуйней археологтæ кустадæй цæрæг рагон гъæу фиццаг хатт иссирдтонцæ.

– Гъæуи сæрти еудадзуг хъуæцæ калдæй. Армдæснитæ монон штамптæ аразтонцæ сæхецæн нæ, фал  сæ уæйæ кæнунæн, – зæгъуй ахургонд.

Зæнæхкъахæн куститæ æнхæст кæнгæй, археологтæ косунцæ белтæй нæ, фал айдагъ кæрдтæй (амунд уагæй косун зиндæр æй, фал, уæхæн хузи косгæй, æрмæг хуæздæр райертасæн ес). Æндæр бунæттæй æрбафтуйгæ дзаумæуттæбæл рагон циртити ахид исæмбæлæн кæд нæййес, уæддæр IV æносмæ хæстæг фæззиннæг циртити ке иссирдтонцæ, еци фæсарæйнаг фæрдгути нимæдзæ хъæртуй мингæйттæмæ. Аци æууæл дзорæг æй парахат базарадæ æма бунæттон адæми гъæздугдзийнадæбæл. Аци адæм ка адтæнцæ, уой нурма исбæлвурд кæнун гъæуй.

– Мах исæмбалдан хъобайнаг культурæбæл, фал, аци адæм ка адтæнцæ, уой нæма зонæн. Цирти иссирд антропологон æрмæг æртасæн. Бунæттон адæм ке æнгæс адтæнцæ, уой исбæлвурд кæнунæн æндæр рауæнтæй ист зæнхæкъахæн кустити æрмæг дæр райертасуйнаг æй, – загъта Александр Мошинский.