ХÆМИЦАТИ Морис, журналист, финсæг

УÆРÆСЕЙ Федераций æскъуæлхт артисткæ Хъантемурати Терези райгурдбæл исæнхæст æй 75 анзи. Уой фæдбæл дзиллон хабархæссæг фæрæзнити ци æрмæгутæ фæззиндтæй, уонæй еуеми зæрдхъурмæй баханхæ кодтонцæ: «Бæргæ, бæргæ, Терезæ 10 октябри дæ 75 анзей бæрæгбонмæ ку æрбахудтайсæ æмбæлтти, æмкосгути, театрдзаути, ку рацудайсæ сценæмæ, ездонæй дæхуæдæг арфæ ку ракодтайсæ уарзон адæмæн. Фал, ци загъдæуа карнæн – нæ дин исаккаг кодта дæ дессаги федауцæ царди дæмæ ци берæ рæсугъд фæндитæ адтæй, уони исæнхæст кæнуни фадуат, æгъатир мæлæт дæ не ’хсæнæй ратудта…

Æма нур инсæй анзей дæргъи дæ еци зæрдæнкъардæй имисæн. Имисæн… Имисæн…»

Хъантемурати Терезæ… Ирон театри федауцæ… Айдагъ æ рæсугъддзийнадæ дæр цийни хуасæ адтæй адæмæн, æ фæдбæл кæсгæй байзайиуонцæ. Уæхæнттæй фæззæгъунцæ аргъæутти: хортæ æма си мæйтæ кастæнцæ, зæгъгæ. Рæсугъд еунæг æ уиндæй, гъæлæсиуагæй, æ фезмæлдæй нæ адтæй, фал, фиццагидæр, уодикондæй. Æрдзæ ‘й æнæгъæнæй исфæлдиста аййевадæн. Хуцау ин неци бавгъау кодта… Берæ цæрæнбæнттæй уæлдай…

Терези фæззинд аййевади æнай-æнойти нæ адтæй – уомæн уодуæлдаййæй лæггадæ кæнуни ихæси бацудæй бустæги æригонæй, финддæсанздзудæй иссæй Паддзахадон ансамбль «Алан»-и солисткæ. Æртæ анзей фæсте бацудæй Мæскуй Луначарскийи номбæл театралон институтмæ (ГИТИС). Ахур ма кодта, уотемæй косун райдæдта Ирон драмон театри. Искурдиадæгин актрисæн æ алли сценикон куст дæр байзадæй аййевадæуарзгути зæрдити.

ХУГАТИ Геор «Гъæздуг хæдзарæ». ХЪАНТЕМУРАТИ Терезæ (Гонион) æма ХУГАТИ Сурен (Тотур). 1987 анз.

Зундгонд аййевадæртасæг Бациати Агудз æ театралон очерктæй еуеми уотæ финста: «Агъазиау æма парахат искурдиади хецауæй базудтан, берæ хуарз сорæттæ исаразгæй, Хъантемурати Терези. Æма бабæй нæ нур дæр фудæнгъæл нæ фæккодта (дзубанди цæуй, Гаглойти Валодяй пьесæмæ гæсгæ æвæрд спектакль «Зæнхон хуцæуттæ»-йи Терезæ Битарони сорæт куд дессаг исаразта, уой фæдбæл – Ред.) Уотæ мæмæ кæсуй, цума æ исарæзт сорæт берæ рæстæги дзоруйнагæн байзайдзæнæй адæми ‘хсæн…»

Уогæ уотæ рауадæнцæ, Терезæ Ирон театри сценæбæл ци сорæттæ исаразта, уонæн сæ еугурей хъисмæттæ дæр федарæй зæгъун æнгъезуй, е дæс æма инсæй анземæ æ тухгин искурдиадæй ци сорæттæ искодта, етæ Ирон театрæн æрхастонцæ устур кадæ.

Терезæ адтæй, уотæ кæмæй фæззæгъунцæ, æ еугур зæрдæй уарзта театр, адтæй, аййевадæн æхе æнæгъæнæй дæр нивондæн ка хаста, уонæй. Мадта æ царди æгъдауæй дæр æвдиста уоди кæдзосдзийнадæ æма федардзийнадæ. Хуарз æй ка зудта, етæ куд имисунцæ, уотемæй рæстдзийнадæбæл, адæймаги намусбæл Терезæ уойбæрцæбæл æновуд адтæй, æма некæмæн хатир кодта мæнгæ дзубанди, налат гъуддæгутæ, дудзæсгондзийнадæ – уæхæн æведауцæ миутæ æхецæн аккаг ка кодта, уони нихмæ карзæй исдзоридæ, е хецау æй кенæ «гъæугæ адæймаг æй», уой не ’взурста. Уæхæнæй æй имисдзинан…

Æма ма нæ фæндуй, Терезæ Битарони сорæт куд дессаг исаразта, уобæл Бациати Агудзи еума гъуди æримисун: «Æ цардбæллон парахат худт, æ хорæфсæст цæсгонбæл финст фæууй дуйней фарни тæккæ устурдæр хуæрзеуæг – цардæн кæрон нæййес, адæймаг нæргæ æма зæлгæ зари хузæн æй, дуйней намус еугурæй дæр ниййерæг мади рæвдауæн фæлмæн къохтæбæл лæууй…» Уотæ нæмæ кæсуй, æма цалинмæ Иристони аййевадæ цæра, уæдмæ æ цъæх-цъæхид уæларвбæл æрттевдзæнæй Хъантемурати Терези рохс сорæт…

ГАГЛОЙТИ Валодя «Зæнхон хуцæуттæ». ДЗУКЪАТИ Аня (Хъорион), МЕЛИККАТИ Замирæт (Симæ) æма ХЪАНТЕМУРАТИ Терезæ (Битарон). 1981 анз.

Æма цæмæй æцæгæйдæр уотæ уа, уой туххæй ба махæн нæхецæй æ цитгиндзийнадæ ин ка лæдæруй æма ин æ ном исæносон кæнун зæрдиагæй ке фæндуй, уонæй берæ цидæртæ аразгæ ’й. Зæгъæн, æ райгурæн бони (10 октябри) цæмæннæ æнгъезуй Ирон театри сценæбæл кæддæр ци спектакльти архайдта, уонæй еуей равдесун; кенæ цæмæннæ æнгъезуй кинотеатрти дæр æма телеуинунадæй дæр равдесун кинонивæ «Чермен», кæцими Хъантемурти Терезæ исфæлгонц кодта Чермени (Уатати Бибо) уарзон кизгæ Азауи сорæт?!. Уотæ мæмæ кæсуй, æма театрмæ дæр хъæбæр берæ дзиллæ æрбацæуидæ, уæдта хъæбæр беретæ зæрдæхцæуæнæй бакæсиуонцæ еци номдзуд кинонивæмæ, кæцими Тæбæхсæути Бало, Сланти Къоста, Хурумти Урузмæг æма иннети хæццæ ма архайдтонцæ гурдзиаг номдзуд актертæ Верико Анджанаридзе, Зураб Капианидзе, Коте Даушвили…

Еци мадзæлттæ арæзт ку ‘рцæуиуонцæ, уæд е дессаги арфиаг гъуддаг исуидæ… Фал… уогæ уобæл берæ нæбал дзордзинан. Уой хæццæ ба мах, газет «Дигори» редакций косгутæ, нæхецæн  æй ихæсбæл банимадтан Хъантемурати Терези рохс ном иссерун.

* * *

Æ рæстæги Терези туххæй кæд берæ уацтæ финст не ’рцудæй, уæддæр ибæл финст ка ‘рцудæй, етæ ба ин иссæнцæ æносон номерæн. Уонæй уæ цалдæрей хæццæ абони базонгæ кодтан. Никки ма мухур кæнæн, Хъантемурати Терезæ æ рæстæги ци спектакльти архайдта, уонæй къартæ. Уони нин зæрдеуагæй равардтонцæ республикон театралон музейи косгутæ. Арфæ син кæнæн æма сæбæл Терезæ ба е ’цæг дуйнейæй хуæрзауодæн кæнæд…