12 майи Цæгат Иристони Сæргълæууæг Сергей МЕНЯЙЛО фембалдæй республики дзиллон хабархæссæг фæрæзнити минæвæртти хæццæ æма æртæ сахаттемæй фулдæр сæ фарстатæн лæвардта дзуæппитæ:

– Анзи размæ ма ку фембалдан, уæд еци фембæлд, ке зæгъун æй гъæуй, адтæй бустæги æндæр уавæрти. Нуриккон уавæрбæл, фиццагидæр, бæрæг даруй, Украини абони ци сæрмагонд тугъдон операци цæуй, е. Тугъди будурæй уæлдай ма, тох цæуй информацион тугъдади дæр. Абони нæ еугуремæн дæр æй лæгæвзарæн рæстæг, æма еци рæстæг равдесдзæнæй, æ бæсти патриот ка ‘й æма ибæл гадзирахаттæй цæуæг ка ‘й, уой. Уогæ, рæстæг алцидæр исæвæрдзæнæй æ бунæтти æма рахæсдзæнæй æхе тæрхон, – загъта æ радзубандий Сергей  Меняйло æма уой фæсте журналистти фарстатæн дзуæпиттæ дæттун райдæдта.

– Республики сæргъи кæдæй æрлæудтæ, уобæл рацудæй анз, æма, æвæдзи, циуавæрдæр хатдзæгтæ, кусти бæрæггæнæнтæ искæнæн ес. Ци аргъ искæнис кадрти политики хуæрзгъæдæдзийнадæн, æма цæмæн уотæ æрæгæмæ нисангонд цудæнцæ еуæй–еу министртæ æма разамонгутæ, уæдта, нуриуæнгæ дæр ма раййевæ-баййевæ цæмæн кæнунцæ?

– Разамунддæттæг бæрнон косгутæ раййевæ-баййевæ кæнунцæ æмбæлгæ уагæмæ гæсгæ. Е æнæуой дæр уотæ гъæуама уа. Хецауадæ арæзт цæуй бæлвурд, комкоммæ æвæрд ихæстæ æма нисантæ æнхæст кæнунæн. Еци ихæстæ æма нисантæ ба æййевунцæ, рæстæг куд æййевуй, уотæ. Евгъуд анз æма аци анз еу нæ ’нцæ. Уæрæсей нихмæ æвæрд цæуй, раздæр ка некæдма адтæй, уæхæн санкцитæ. Уогæ сæ нигулæйнаг бæститæ æвæрунцæ 2014 анзæй нурмæ. Æма нур нæ берæанзиккон бастдзийнæдтæ раскъудæнцæ, нур нæ фулдæр багъæудзæнæй хе хъауритæ æма хе зонундзийнæдтæй архайун. Æма нури доги æййивддзийнæдтæмæ æма домæнтæмæ гæсгæ аразтан министрти кабинет дæр. Алкедæр си нисангонд цудæй закъонæвæрунадæмæ гæсгæ æма си алкæмæн дæр  æ бон адтæй æ кустгъондзийнадæ æма дæсниадæ равдесун. Æма кæмæн бантæстæй, кæмæн ба – нæ. Фал, адæймаги бунати æвæргæй, фиццагидæр, кастæн æ фæлтæрддзийнадæмæ, аргъ кодтон æ менеугутæн. Иннæ уæхæн, размæ кæнун гъæуй кустгъон, сæрæн æма дæсни æригæнтти – е æй кадрти политики ахсгиаг рахуæцæн.

– Циуавæр аргъ искæнисæ республики инвестицион гæнæнтæн?

– Æ инвестицион гъомус республикæн æй берæ. Фал, цæмæй никки фулдæр кæна æма нæмæ инвестортæ се ’ргом ахидæй-ахиддæр æздахонцæ, уой туххæй син исаразун гъæуй æнцонвадуат уавæртæ. Æма нæмæ уæд цæудзæнæнцæ айдагъ æхца бакосуни туххæй нæ, фал зæрдæй дæр сæ гъудитæ баст уодзæнæнцæ Иристонæн хуарздзийнадæ ракæнуни хæццæ. Абони республики ес 20 инвестори. Сæ фæрци бал косун райдæдта завод «Кристалл»-и цехтæй еу, фæззиндтæй нæмæ доргустгæнæн завод, æфсæн конструкцитæ уадзæн кустуат, цубур рæстæгмæ  байгон уодзæнæй хуйæн цех, уæдта донгъæдæ медицинон препаратуадзæг фармацевтон завод. Уой фæдбæл нуртæккæ дзубанди цæуй индиаг фармацевтон компанитæй еуей хæццæ. Инвестицион проекттæ фулдæр кæнуни гъуддаги ес, хъæбæр ка къулумпи кæнуй, уæхæн ахсгиаг гъуддаг – зæнхитæ фагæ нæййес. Фал еци фарстабæл дæр косæн. Ес ма нæмæ берæ проекттæ, æма сæ, æнæмæнгæ, исæнхæст кæндзинан.

– Еци проекттæ исæнхæст кæнунæн нæмæ гъæугæ косгутæ æма дæсни специалисттæ фагæ ес æви нæ?

– Раст зæгъун гъæуй, аци фарста æй ахсгиаг. Нæ нæмæ ес фагæ косгутæ, уæлдайдæр  аразгутæ, нæ фагæ кæнунцæ дæсни инженертæ. Уомæ гæсгæ  нуриуæнгæ дæр каст æрцудæй профтехахуради къабазæмæ, раййевун багъудæй сæ ахурадон программитæ, цæмæй цæттæ кæнун райдайуонцæ нури рæстæги æма фæллойнадон базаради домæнтæмæ гæсгæ специалисттæ.

– Куд ирæздзæнæй нæдти хæдзарадæ æма сæ инфраструктурæ?

– Уой фæдбæл нæмæ ес  еумæйаг пълан. Нæуæг, нуриккон нæдтæ кæндзæнæнцæ фулдæр, никкидæр ма нæмæ фæззиндзæнæй Дзæуæгигъæуи кæрæнтти цæуæг нæуæг нæдтæ дæр. Транспортæн си уодзæнæй сæрмагонд æрлæууæн бунæттæ. Уæхæн нæдти фæрци сахари гъæунгти цæуæг уæзласæн транспорт фæмминкъийдæр уодзæнæй. Республики зæнхæбæл цæунцæ федералон нæдтæ. Ес нæмæ аэропорт, уони  нимайгæй, ирæздзæнæй нæдти хæдзарадæ. Каст æрцæудзæнæй адæми ласæг маршруттæмæ дæр.

– Алагири район ниуазæн кæдзос донæй æфсадуни фарста нуриуæнгæ дæр ма æй ахсгиаг. Идарддæр ибæл куст цæудзæнæй æви нæ?

– Æнæмæнгæ. Аци анз бал æнхæстгонд æрцæудзæнæй донуадзæнти фиццаг кезу. Донуадзæн системитæбæл куст цæудзæнæй айдагъ Алагири нæ, фал, зæгъæн, Заманхъул æма Цæликки, уæдта Мæздæги райони Притеречная æма Павлодольски станицити. Райарæзт æрцæудзæнæнцæ Беслæни донуадзæн хæтæлтæ. Уогæ, нæ къохи бафтудæй Мæздæги æма Горæтгæрон районти социалон-экономикон райрæзти сæрмагонд программитæбæл федералон хецауади хæццæ бадзубанди кæнун. Æма  еци программитæмæ гæсгæ си еугур куститæ дæр арæзт цæудзæнæнцæ къæпхæнгай.

– Республики сæргъи ку æрлæудтæ, уæд дæ косæг фиццаг балцитæй еу адтæй Дзæуæгигъæуи трамвайти депомæ. Трамвайтæ æнцæ, нæ сахар иннæ сахарти ’хсæн бæрæг цæмæй даруй æма æ цæргути æхцæуæнæй ка гъæуй, уæхæн æхсæнадон транспорт. Æма дзурдтай, зæгъгæ, нæмæ аци анз фæззиндзæнæй нæуæг трамвайтæ. Куд æй уавæр нуртæккæ æма кæд рацæудзæнæнцæ гъæунгти нæуæг трамвайтæ?

– Аци рауæн исæмбалдан къулумпитæбæл. Гъуддаг уой медæгæ ‘й, æма нæ нæдтæ, трамвайти релситæ, электрон тухдæттæн дæлстанцитæ нæуæг трамвайтæн дзуапп нæ дæттунцæ. Уомæ гæсгæ берæ рауæнти сæ багъудæй райаразун.

Еци куститæ нуртæккæ цæунцæ, æма куддæр кæронмæ рахъæртонцæ, уотæ нæмæ фæззиндзæнæй нæуæг трамвайтæ. Кæмæй сæ балхæндзинан, еци кустуати хæццæ бадзурд æй цæттæ, æхца дæр – уотæ. Гъуддаг лухгонд æрцæудзæнæй, æнæмæнгæ, аци анз.

– Республикæ æхе куд цæттæ кæнуй Аланибæл исаргъуди 1100 анзей бæрæгбонмæ?

– Айдагъ нæ республикæн нæ, фал еугур Уæрæсейæн, киристон динбæл хуæст еугур адæмæн дæр е æй æцæг бæрæгбон. Е ‘сбæрæг кæнунæн æма ‘й рæсугъдæй æма аккагæй рарветунæн арæзт æрцудæй сæрмагонд мадзæлтти пълан, æма æнхæстгонд æрцудæнцæ, уæдта нур дæр ма цæунцæ.

Нуриуалæнгæ бал карзæй лæууй аргъауæнти киристон дини хæццæ баст нивтæй исаййев кæнуни фарста. Æ ралух кæнунæн нæмæ федералон фæрæзнитæ нæййес, багъæудзæнæй амалгъон адæймæгути агъаз, æма сæбæл нæ зæрдæ дарæн.

Аци мæйи кæрони гъæуама фембæлон патриарх Кирилли хæццæ æма æнхæстæй исбæлвурд кæндзинан бæрæгбон рарветуни æмгъуд, ке ‘рбахондзинан, еци иуазгути нæмттæ æма æндæр фарстатæ дæр.

Сергей Меняйло ма дзуæппитæ ци фарстатæн лæвардта, уони ’хсæн адтæнцæ: а фæстаг рæстæг æргътæ цæй фудæй ирæзунцæ, еци фарста, историон циртдзæвæнтæ багъæуай кæнуни, республикæ хе тауæггурæй æфсадуни, рæзи æма халсартæгустгæнæг кустадæ нæуæгæй рапарахат кæнуни, Афицерти хæдзари идарддæри хъисмæти фарста æма æндæртæ.

Пресс-конференций рæстæг ма Сергей Меняйлой бафарстонцæ уомæй дæр, æма, дан, райгъустæй, кустмæ дæ æндæр рауæнмæ ке æрветунцæ, зæгъгæ, уæхæн дзубандитæ. Æма равардта уæхæн дзуапп.

– Етæ ‘нцæ дам-думтæ. Ардæмæ æрвист æрцудтæн косунмæ æма хъæбæр дæргъвæтийнæ рæстæгмæ.

Æз дæн мæ райгурæн зæнхæбæл, мæ фидиуæзæги, æма мæ зæрдиагæй фæндуй, цæмæй уа фæрнæйдзаг, райрæзти фадуæттæй æнхæст. Уотæ цæмæй уа æма нæ республикæ æнтæстгин къахдзæфтæй размæ цæуа, уой туххæй алцидæр араздзæнæн.

Уæрæсе арæзт æй регионтæй, æма алли регион, уой хæццæ Цæгат Иристон дæр нуртæккæ лæуд æй ирæзти надбæл, Уæрæсе дæр цæуй размæ федар ампъезтæй.