Колити Витали е ’мдзæвгитæй еуеми уотæ финсуй: «Рохси цъита зиннуй арвгæронæй, // Евгъуйуй иронхуатмæ изæр. // Раст цума еци рохс римæхст рони // Æрхæсдзæй цидæр нифс мæнæн дæр…» Аци гъуди, æвæдзи, хауй адæймаги ирисхъæмæ дæр – куд каргундæр кæнуй, уотæ æ цардвæндаги хабæрттæ æма цаутæн домагæдæр аргъ кæнун байдайуй. Уомæ гæсгæ нæ бафæндадтæй Колити Виталимæ дæр æ юбилейи хуæдразмæ æ карни фæдбæл цалдæр фарстай раттун.

– Карæмæ ци цæстæй кæсис?

– Мæ карæ лæги карæ бæргæ ’й, фал æнæуой ба…

– Дæ ниййергутæ…

– Мæ фиди дзæбæх нæ гъуди кæнун, мæ мадæ ба – Текъойти Генай кизгæ Анфисæ. Фонси дохтир, фæккуста колхози хутæдарæн ферми сæргълæууæгæй, уой фæсте ба Æхсæрисæри гъæусовети сæрдарæй. Æнæуой ба айдагъ царди нæ, фал исфæлдистади дæр мин мæ гъомбæлгæнæг, мæ нифсдæттæг.

– Дæ бийнойнаг – æ кой ин ахид ку ракæнис де ’мдзæвгити…

– Раги фесавдайнæ æнæ уомæй. Раздæр мæбæл е æхцулдæр адтæй, нур ба æз æ цæрайæй цæрун.

– Дæ кæстæртæ?

– Ес мин фондз кизги æма æхсæз кæстæри кæстæри, æнгъæлдзау  ма дæн æвдæймагмæ. Зæрдæмæдзæугæ поэт ми нæ рауадæй, фал ми уарзунгъон «баба» ба, мæхемæ гæсгæ, рауадæй, кæд мæбæл мæнгæ цийнитæ нæ фæккæнунцæ, уæд. Уæддæр кæмæндæр нифс ке дæн, уомæй боз дæн мæхецæй.

– Цардвæндагбæл рæствæндаггæнгутæй еу æй ахургонддзийнадæ…

– Каст фæдтæн Цæгат Иристони Хетæгкати Къостай номбæл паддзахадон университети филологон факультет 1982 анзи.

– Кæмити кустай?

– Фиййауæй райдæдтон æма журнал «Ирæф»-и сæйраг редактори хуæдæййевæги уæнгæ исхъæрттæн.

– Финсæги хъазауат цæмæн равзурстай?

– Мæхецæй аразгæ нæй. Хуарз æй лæдæрдтæн – финсæги гонорартæй хæдзарæ дарæнтæ ке нæййес, уой дæр, фал, дан, æрдзæ ци исаккаг кæна, уобæл фæлхæтæн нæййес.

– Дæ фиццаг æмдзæвгæ кæми ниммухур кодтай?

– Абони дæр ма уодæн хъæбæр хъазар ка ’й, Ирæфи райони еци газет «Ленинон»-и.

– Куд дæмæ кæсуй, ести дин бантæстæй исфæлдистади?

– Зæрдæмæдзæугæй неци уадессагæй. Уобæл æй мæ устурдæр гузавæ, уобæл æй мæ тухст дæр, фал, дан, æнгъæлдзау, нæ фæллайуй. Кæдимайди ба мæн уоди цæхæр дæр еске батавидæ.

– Уæхæн домагæ цæстæй дæ исфæлдистадæмæ, æвæдзи, уомæ гæсгæ кæсис, æма дæмæ ес циуавæрдæр тæразæ – æндæр кедæрти исфæлдистадæ. Æма дæ уарзондæр финсгутæ ка ’нцæ?

– Малити Геуæрги, Багъæрати Созур, уæдта нæ нури финсгути фæлтæр. Ме ’мдогæнттæ, ме ’мбæлттæ.

– Исфæлдистадæ цийфæнди агъазиау бунат ку ахæсса финсæги цардиуаги, уæддæр ирисхъæ берæ æндæр, хумæтæг менеугутæй арæзт цæуй. Æма царди дин нифсæнцойнæ ка ’й?

– Мæ бийнонтæ, мæ кæстæртæ, аллибон ке хæццæ æмбæлун кусти дæр æма царди дæр, етæ.

– Дæ уарзон æмбесонд?

– «Цæмæй дæ адæм уарзонцæ, уой туххæй бал сæ дæхуæдæг бауарзæ. Еунæг мехбæл кауæ бийæнтæ нæййес…»

– Ахиддæр ци æримисис?

– Мæ сабийбонтæ мин хъæбæр хъазар æнцæ, кæд си уадессаг хиццагæй неци адтæй, уæддæр. Мæ мадæ мæ зæрдæй некæд цох кæнуй. Мæхе æфхуæрун, æ берæ хъиамæттæй ин бахатунгъон ке неци исдæн, е мæ æвдирзуй æ фæсмæрдæ. Мæ фæстаг киунугæй ин æ рохс ном ке иссирдтон, уомæй еу гæзæмæ æнцондæр фæцæй мæ уодæн.

– Естæбæл фæсмон кæнис?

– Берæ цæбæлдæрти. Цардæн фæстæмæ æздахæнтæ нæййес, æндæра берæ цæбæлдæрти мæ къох исесинæ, æцæг, айдагъдæр исфæлдистадæбæл ба – нæ.

– Знæгтæ дин ес?

– Знæгтæ мин, мæхемæ гæсгæ, нæййес, æдзæстуарзæнтти туххæй дзорун ба сæрмæхæссуйнаг нæй. Сæ тæрегъæд – сæхе!..

– Дæ уарзон зартæ?

– Нæ бæгъатæртæбæл конд ка ’рцудæй, етæ. Ес мæхемæ дæр ме ’мдзæвгитæбæл арæзт еу-инсæй зарей бæрцæ. Рæстæггайти сæмæ нæуæгæй байгъосун.

– Дæ уарзон ниуæзтæ?

– Нæхе Дигоргоми сауæдæнттæ армитъæпæнæй ниуазун.

– Дæ уарзон хуæруйнаг?

– Мæхуæдæг ке искæнон, еци хинкъалитæ.

– Цийфæнди ку уа, уæддæр дин адæми царди бæлвурд бунат ка ахæссуй. Æма имæ ци цæстингас дарис?

– Зæрдибунæй фæкковун нæ Дигори изæдтæмæ, табу син уæд!

– Дуйней исконд уотæ ’й, æма си цардæн райдайæн куд ес, уотæ ин си, гъулæггагæн, кæрон дæр ес. Æма ци цæстингасæй кæсис мæлæтмæ?

– Мæ хеуонтæ, мæ ирон-дигорон адæмæй макебал рамæлæд мæ фæсте, зæгъгæ, уотæ ку уайдæ, уæд тæккæ нуртæкки дæр арази дæн еци æносон дуйнемæ нæхстæр кæнунмæ.

– Де ’мдзæвгитæй еуеми уотæ зæгъис: «Ку нæ дæн арфæгонд исонбонæй // Æзинæй ку нæ уодзæй хуæздæр. // Уæд имæ ци цæун зæрдигонæй, // Уæд имæ цæмæ кæсун æнгъæл…» Етæ евгъуд æнцæ, фал дæмæ нæуæг фæндитæ æма бæлдитæ дæр куд нæ уодзæнæй…

– Фæндитæ æма бæлдитæ Хуцауи равги ’нцæ. Мæн ба фæндуй дигорон театрæн пьесæ ниффинсун æма мæ нæуæг æмдзæвгитæ æма радзурдтæ хецæн киунугæй рауадзун. Кæд мæ маддæлон æвзаги идарддæри ирæзтæн ести пайда исуа мæ исфæлдистадæ, уæд мæ цард бустæги æгудзæгæй нæ батар кодтон…

– Æма дин бантæсæд, зæрдрохс куд уай алцæмæй дæр!..

«ÆХСÆРИСÆР, ÆДТА, ЦИ БÆЛДТАГ ДÆ, ЛÆГИ ХЪАУРÆ ДÆУÆЙ ФÆЙЙИСТОН…»

Фарæ Æхсæрисæри дзиллæ рахастонцæ унаффæ, цæмæй нисангонд æрцæуа, «Æхсæрисæри кадгин гражданин», зæгъгæ, ном. Фиццагидæр лæвæрд æрцудæй зундгонд ахургонд Цъугкити Барис æма поэт Колити Виталийæн. Етæ дууемæй дæр сæ арфиаг гъуддæгутæй цитгин кæнунцæ сæ уарзон гъæубæстæ.

Зæгъæн, Колий-фурт Æхсæрисæрбæл ци  æмдзæвгитæ ниффинста, уой фæрци æй берæ æндæр рауæнти цæрæг адæмти цæсти дæр цитгин. Мадта Æхсæрисæрмæ тæккæ бацæуæни гъæуи ном финст æй устур дамугъатæй, æ фарсмæ ба – устур фæйнæггонд æма ибæл бакæсæн ес Колити Виталий финст æмдзæвгæ Æхсæрисæри кадæн

.

Цъугкити Барис æма Колити Виталийæн «Æхсæрисæри кадгин гражданин»-ти нæмттæ дæттуни мадзали ист къари æнцæ (галеуæрдигæй рахесæрдæмæ): Колити Виталий кизгæ Люди фурт Аслæнбег, Витали, гъæусовети администраций сæргълæууæг Дзидзойти Тасолтан, Æхсæрисæри астæуккаг скъолай ахурдзау Етдзати Рустам æма Цъугкити Барис.