ХЪИРГЪУТИ Надеждæ (САБАЙТИ Малий кизгæ)

Нур уæ уотæ ку бафарстæуа, уæ зæрдтагон зæгъуйнæгтæ уæлдай цийнонæй кæмæн ракæниайтæ, уæд, æруагæс ни кæнуй, алкæмæн дæр уи разиндзæнæй, хъæбæр æхцæуæнæй ке зæрдæ барохс кæниайтæ, уæхæн хеуонтæ. Фал ми уомæй хъæбæрдæр ба е æруагæс кæнуй, æма уи алкедæр еугурей разæй дæр уæхæн æхцæуæндзийнадæй фæххайгин кæндзæнæй æ хъиамæтгун мади.

Уотæ ке æй, е ба бæрæг æй уомæй дæр, æма аци бæнтти дессаги æхцæуæнæй берæ зæрдиаг арфитæ кæнунцæ Хъиргути Надеждæн (кизгæй ба – Сабайти Малий кизгæ» – исæнхæст ибæл æй фондз æма цуппаринсæй анзи. Æхцæуæн ин куд нæ уодзæнæй, фал, раст зæгъгæй, табедзитæбæл ба уоййасæбæл æхцул нæй, еске ин сæ ку фæккæнуй, уæд нифсæрмитæ уй. Æ уодигъæдæй уæхæн хумæтæг æма зæрдхæлар æй, царди гъуддæгути дæр си уой туххæй беретæ арфиаг æнцæ. Уомæ гæсгæ ба ин беретæ зæрдиагæй арфитæ кæнунцæ æ еума юбилейи фæдбæл. Мах, газет «Дигори» редакций косгути дæр, бафæндадтæй аци хъиамæтгун мади зæрдæ барохс кæнун, æ цардвæндаги хабæртти кой ракæнгæй.

Æ рæстæги Надежди æма æ цардæмбал Хъиргъути Петяй цардвæндаги, сæ бийнонти туххæй зæрдæмæдзæугæ æрмæг ниффинста нæ республики æнæнездзийнадæ гъæуайкæнуйнади зундгонд архайæг, публицист æма финсæг Легкойти Геуæрги. Гъулæггагæн, е æхуæдæг не ’хсæн нæбал æй, фал уæддæр æримисæн е ’рмæг, уомæн æма берæ цæмæдесаг цаутæ æма хабæрттæй æнхæст æй.

Надеждæ райгурдæй Къæмунти, Сабайти Мали æма Фароски хуæрзæгъдаугин æма фæллойнæгун бийнонти ’хсæн. Рæстуодæй кодтонцæ сæ цардиуаги хабæрттæ. Уæдмæ уæхæн рæстæгутæ ралæудтæнцæ, æма Дигоргоми гъæути цæргутæй беретæ æрцардæнцæ будуйрон цæрæн рауæнти. Сабайтæ дæр æрцардæнцæ Хæзнидони. Æма ами идарддæр кодтонцæ сæ хабæрттæ. Сувæллæнттæ дæр байлæгъ кодтонцæ. Уотемæй Надеждæ ракиндздзон кизгæ ’й. Æма имæ æ амонд, куд фæззæгъунцæ æхе къахæй фæззиндтæй. Цæветтонгæ, Хæзнидонмæ ахид цудæй кæлухаг лæхъуæн Хъиргъути Петя – ами цардæй æ хуæрæ Лизæ æма уой рабæрæг кæнидæ.

Уæд дин еухатт Лизи сæхемæ нæ баййафта æма имæ æ кустмæ бацудæй. Уоми æ косæн уати ба ма баййафта еу кизги. Базонгæ ’нцæ. Е адтæй Сабайти Надеждæ. Кизгæ лæхъуæни зæрдæмæ уоййасæбæл фæццудæй, æма уæдæй фæстæмæ ахиддæр цæун райдæдта Хæзнидонмæ. Кизгæн дæр, бæрæг адтæй, æхцæуæн уидæ æ фæззинд…

Уогæ идæрдтæбæл нæ дзордзинан – еуцæйбæрцæдæр рæстæг гъуддаг киндзæхсæвæрмæ æрхъæрттæй. Æма цæрунтæ байдæдтонцæ Кæлухи. Уой фæдбæл Легкойти Геуæрги æ очерки бæлвурдæй рахабæрттæ кодта.

Петя куста аллихузон кустити: бригадирæй Ленини номбæл колхози Чиколай, Æрсаки, леспромхози тракторбæл, Дигоргоммæ тъунел къахгути хæццæ. Надеждæ ба бийнонти гъуддæгутæ кодта. Уотемæй фæццардæнцæ Кæлухи дууадæс анзи.

Анзи фæсте син исæнтæстæй биццеу, ном ибæл исæвардтонцæ Артур, уобæл анз ку рацудæй, уæдта син райгурдæй дуккаг биццеу, исхудтонцæ ’й Алан, æртæ анзей фæсте ба исæнтæстæй æртиккаг биццеу Славик. Биццеути райгурдбæл цийнæ кодтонцæ мадæ æма фидæ, фал фиди мадæ Муса (адæм æй еци номæй зудтонцæ, æцæгæй ба æ ном адтæй Елмусхан), уонæй дæр хъæбæрдæр цийнæ кодта.

Иристони бийнонти ’хсæн биццеуи райгурун уæлдай æхцæуæн хабар уидæ, уомæн æма е адтæй бундор, нифс, фудголæй гъæуайгæнæг. Æфсийнæ æма киндзи ’хсæн адтæй хъæбæр хуарз рахаститæ. Муса Надежди æхе кизгуттæй, æвæдзи, фулдæр уарзта æма ин агъаз кодта хуæруйнаг кæнунмæ, сувæллæнттæмæ кæсунмæ æма иннæ гъуддæгутæмæ. Æнзтæ цудæнцæ, ирæзтæнцæ сабийтæ æма сæ ниййергутæ рагацау гъуди кæнун райдæдтонцæ биццеути ахури туххæй. Кæлухи скъола нæ адтæй, Æхсæрисæрмæ ба изол адтæй. Сæ гъости ба ’рцæуидæ хабар, гъома, Дзæуæгигъæуи фарсмæ «Хонсайраг», зæгъгæ, гъæугонди, хæдзаридзамаугæнæн фирмæ «Хъазбег»-и кустмæ æнцон бацæуæн æй, æхца дæр, дан, си дзæбæх федунцæ, уæдта си ес хуарз астæуккаг скъола. Еу уæгъдæ бони Петя æма Надеждæ иссудæнцæ уордæмæ, Хонсайраги гъæунгти æрзилдæнцæ, фæууидтонцæ уæййаг хæдзæрттæ, базудтонцæ син сæ æргътæ, рафæрститæ кодтонцæ фирми кустити туххæй дæр. Сæхемæ ку ’рцудæнцæ, уæд æркастæнцæ сæ фадуæттæмæ. Сæ гæнæнтæ æма равгитæ ку исбæлвурд кодтонцæ, уæдта сæ хабæрттæ ракодтонцæ зæронд уосæн, æма е дæр уæлдай нецибал загъта.

Бийнонтæ 1971 анзи æрцардæнцæ Хонсайраги, дууæ къуæрей фæсте ба Петя райдæдта косун фирмæ «Хъазбег»-и, фиццаг цехи. Еци рæстæги фирми коллектив æнтæстгинæй цудæй ирæзти надбæл. Алли косæг дæр архайдта æ кусти медæгæ хæдзардзин ун, кустади конд дзаумауттæн сæ бакаст хуæрзуинд, хуæрзгъæдæ куд уа, сæ нимæдзæ ба фулдæр куд кæна, уобæл. Петя цума цехи косгути рагæй зудта, уотæ уайтæккидæр се ’хсæн иссæй хеуон. Боз адтæй æ кустæй дæр æма е ’мкосгутæй дæр, архайдта æ бон куд адтæй, уотæ, лæмбунæг æ гъос дардта дæсни косгути архайдмæ æма цалдæр мæйей фæсте нимад æрцудæй дæснидæр косгути æмрæнгъæ.

ХЪИРГЪУТИ Петя æма Надеждæ сæ фурти хæццæ (галеуæрдигæй рахесæрдæмæ): Славик, Артур æма Олег, сæ фæсте ба лæууй Алан

Фал еуцæйбæрцæдæр рæстæги фæсте Петяй æнæнездзийнадæбæл цидæр æрцудæй, изæрæрдæмæ æ цæститæ ниссурх уиуонцæ, æхснирсун райдайидæ, еуæй-еу хатт ба ин уолæфт дæр нæбал фагæ кæнидæ. Надеждæ ’й нæбал ниууагъта, æма дохтирмæ фæццудæнцæ. Е ин æ уавæр бундоронæй исбæлвурд кодта, фарста ниввардта фирми хецауади рази, Петяй раййевун ке гъæуй, изол ка ’й гъæди ругæ, хуарæнти тæфæй, æндæр уæхæн рауæнмæ.

Раййивтонцæ ’й аразгути хайадæмæ. Ами дæр архайдта, æ бон куд адтæй, уотæ. Уæлдайдæр ба сувæллæнтти цийнæй Петяйæн æ къахи буни гъæмпихалæ дæр нæ састæй, 1976 анзи син Надежди хæццæ райгурдæй цуппæрæймаг фурт Олег. Лæг уотæ боз адтæй æ бийнойнагæй, æма, гæнæн ку адтайдæ, уæд æй æ уæлнихти хастайдæ. Æма куд нæ адтайдæ боз? Надеждæ сæумæ исистидæ раги æма Петяй цæунмæ алли бон дæр фингæбæл лæууидæ гъар хуæруйнаг, æ мадæ Муса, сæ сувæллæнттæ æфсес, сæ уæледарæс æма хуссæндзаумæуттæ кæдзос, уæттæ хуæрзæфснайд.

Бийнонтæ амондгунæй, кæрæдзей уарзгæй, лимæнæй цардæнцæ. Устур бæрæгбон адтæй бийнонтæн, хестæр биццеу Артури скъоламæ ку рæвдзæ кодтонцæ, æ фæдбæл ку рацудæнцæ æмбурд бийнонтæй, биццеу æ мади хæццæ сæрбæрзондæй ку исевгъудæй скъолай ’рдæмæ. Уой фæсте иннæ биццеутæ дæр фæд-фæди цæун байдæдтонцæ скъоламæ, сæ ахур æма æгъдауи туххæй си сæ ахургæнгутæ уиуонцæ боз.

Цард уотæ арæзт æй æма æнамонд гъуддаг æрцæуй, раст æй ку нæ хезай, уæхæн рæстæг. 1978 анзи, бонигон, нæуæг цех кæми аразтонцæ, уоми, къранæй арматурæ ку истонцæ, уæд трос ратудта æма æрхаудтæй, раргъавта Петяй. Лæг æхе нæбал балæдæрдтæй, æ кеми æрцудæй сæйгæдони, æ галеу къах, уæдта æ гурæбæл æ дæлагисти уæнгæ адтæй гипси, уотемæй. Æртиккаг бон сæумæ дохтир ку ’рбацудæй, уæд æй Петя бафарста:

Куд æй мæ гъуддаг?

Дохтир лæмбунæг бакастæй сæйгæмæ, уæдта ин загъта:

– Фæууидтон, кæми æрцудæй фидбилиз, æма дин мæ бон зæгъун æй, «хæдони» ке райгурдтæ. Уæхæн цæфи фæсте æгасæй ке байзадтæ, е устур дессаг æй. Дæ къах саст æй, æма е æрдзæбæх уодзæнæй, фал дууæ рауæнеми саст æй астæуистæг дæр, гъигæдард æрцудæй астæуистæги магъз дæр… Цалинмæ сæйгæдони дæ, уæдмæ дæ лæгдзийнадæ æрæмбурд кæнæ, дæхе дæр æма дæ берæ ци бийнонтæ уарзунцæ, уони дæр гъæугæ кæнис… Дæ царди æндæр уагæмæ цæттæ уо…

ХЪИРГЪУТИ Петя æма Надеждæ.

Уой фæсте цалдæр бони хуæрун дæр нæ кумдта, дзоргæ дæр кодта æнæбари, уинун дæр æй неке фæндадтæй. Ку фæууидта, æ мадæ Муса цума дæс анзи фæззæронддæр æй, Надежди цæстити ку нæ сор кодтонцæ цæстисуги хъумтæ, биццеути ку æрбауадзиуонцæ пъалатæмæ, уæд сæ кæун туххæй ке уорæдтонцæ, уæд минкъийгай æрсабур æй.

Рацудæй рæстæг, рафинстонцæ ’й сæйгæдонæй, æма радаргъ æнцæ фиццаг къæпхæни инвалиди бæнттæ. Куд цардæуа изолдæр? Косагæ, хъаурæгин, цæрдæг, дзурдарæхст, æмбалуарзон нур цуппар фарсемæ кæсæ! Е цард æй? Сæри аллихузи гъудитæ дæр фæззиннидæ, фал ци фудгин æй Надеждæ? Куд æй ниууадза цуппар сувæллоней хæццæ? Ци фæууодзæнæнцæ æ биццеутæ, сæ тæккæ ирæзуни афони ку ’нцæ, кæбæл базондзæнæнцæ царди фæззелæнтæ? Нæ, уомæн уæн нæййес, зиндзийнади бахаудтæ æма тæссæй фæлледзæ!

Уой фæсте Петя æ сæрмæ нæбал бауагъта уæлдай гъудитæ. Гъай-гъай, пенсий къапеккитæй уал бийнойнаги дарун зин адтæй фал, Хуцау хуарз, фирми хецауадæ сæ усхъæ сæмæ хуарз бадардтонцæ. Надеждæн равардтонцæ, æхсæвæ косун æй кæми нæ гъудайдæ уæхæн куст, Петяйæн балæвар кодтонцæ нæуæг хуæдтолгæ. 1982 анзи ба ин фирмæ «Хъазбег»-и генералон директор Карсанти Хъасполати агъазæй нæуæг фондзуæладзугон хæдзари фатер лæвæрд æрцудæй, æртæ уати кæми адтæй, уæхæн.

Æнзтæ цудæнцæ еу инней фæдбæл, хестæр фурт Артур скъолай фæсте каст фæцæй аразгути техникум, службæ бакодта армий, уæдта бацудæй фирмæ «Хъазбег»-мæ æма уоми куста.

Алан, дуккаг фурт, скъолай фæсте фæцæй каст гъæууонхæдзарадон институт, электрон факультет, ракуста  завод «Разряд»-и, технологæй, уæдта адтæй директор автомобилтæ цалцæггæнæн кустуати. Нуртæккæ Алан æй сахари амалгъон лæгтæй еу, ес имæ, автомобилтæ ка гъуд æма цалцæг кæнуй, уæхæн устур кустуат. Æртиккаг фурт Славик скъолай фæсте фæцæй профессионалон-техникон ахури хайадæ æма æнтæстгинæй косуй автослесæрæй. Кæстæр фурт Олег фæцæй Хетæгкати Къостай номбæл университет æма косуй коммерцион директорæй Алани кустуати. Фурттæ ахури рæстæги дæр æма косун ку райдæдтонцæ, уæддæр еунæг гъуддаг дæр æнæ фиди рафæрсгæй, нæ кодтонцæ, бийнонти ’хсæн фиди кадæ бæрзонд адтæй.

Петя æма Надеждæ амондгун адтæнцæ сæ цæуæтæй, æрхудтонцæ син киндзитæ æма киндзитæй дæр адтæнцæ боз.

Фæстаг рæстæги Петяйæн е ’уæнгти цидæр лæмæгъдзийнадæ фæззиннидæ, æ сæр ахид разелидæ, хъæбæрдæр ба æ бунатæй ку фестидæ, уæд, æ цæсгони цъарæ ивайгæ цудæй, æ хъури, æ дæлагисти фæззиндтæй хъубулдзгутæ. Анализтæ искодтонцæ æма имæ рабæрæг æй еци æнæхайири нез. Бийнонтæ аллихузи дæр бæргæ архайдтонцæ Петяйæн фæййагъаз кæнунмæ, фал незихатт уæззауæй-уæззаудæр кодта, æма 2010 анзи октябри мæйи æ уæлзæнхон цардæй рахецæн æй (игургæ ба ракодта 1932 анзи). Бийнонтæ, хеуонтæ, æмкосгутæ, синхæнттæ æма æрцæуæг адæм кади хæццæ байвардтонцæ Петяй Хонсайраги уæлмæрдти.

Хъæбæр фæрристæнцæ æнæгъæнæй дæр Петяй бийнонтæ, сæ уарзон фидæ се ’хсæн ке нæбал æй, уобæл. Уæлдайдæр ба фæхъхъонц кодта æ цардæмбал Надеждæ, берæ рæстæгути ма æ цæстисуг нæ исисустæй… Фал сæмæ уоди хъаурæ разиндтæй æма сæ царди хабæрттæ кодтонцæ, сæ уарзон фидæ куд бæлдтæй, уотæ. Æма абони Хъиргъути Петяй цуппар фурти, уони кæстæртæй Петя, æвæдзи, сæрустур æма боз уидæ, уæлдайдæр ба сæ хъиамæтгун мадæ æма нанабæл уоййасæбæл æновуд ке ’нцæ. Надеждæ цæруй æ хестæр фурт Артури хæдзари, æма ’й ами еудадзугдæр рабæрæг кæнунцæ иннæ кæстæртæ дæр, хайгин æй кæнунцæ сæ фиди бабоц кæнунæй син ци нæ бантæстæй, уомæй.

Надеждæн ба абони æ бæрæгбони фæдбæл зæрдиагæй арфитæ кæнунцæ хуарз æй ка зонуй, æма ин устур кадæ ка кæнуй етæ дæр. Уонæй еу, Уæрæсей финсгути Цæдеси иуонг Колити Витали. Æма уой дæр бафæндадтæй Надежди туххæй арфи дзубанди ракæнун.

УСТУР ЗИНÆН – ФЕДАР УОД РАВДЕСГÆЙ

Æхсæрисæри астанзон скъолай ма ку ахур кодтон, уæдæй гъуди кæнун, растдæр зæгъгæй ба, фæсмæрун Хъиргъути Надежди. Æхсæрисæр æма Кæлух еу гъæусоветмæ хаудтæнцæ, уæдта уотæ устур гъæу дæр нæ адтæй. Æз си æдеугурæй 15 хæдзари æрæййафтон. Еу адтæй дууæ гъæуей цæргутæн сæ маст дæр, уæдта сæ цийнæ дæр. Ахур дæр Надежди цæуæти хæццæ еу скъолай кодтан æма биццеути дæр хуарз фæсмæрун, уæлдайдæр ба зæнæги хестæр Артури.

Хуарз гъуди кæнун Силтанухъи нартихуаресæнти рæстæг дæр. Æд нæлгоймаг, æд силгоймаг адæми будурмæ ракæниуонцæ æма сæумæй-изæрмæ дæ дууæ къахемæн æруолæфуни барæ ма раттæ, уотемæй нартихуар дæр тонæ, уæдта нартихуарæй цъоппидзаг тæскъитæ кæрæмæ, кенæ машинæмæ калæ. Рацæргæ уоститæй сæ фулдæремæн тæскъæ исæргъувун дæр æ бон нæбал уидæ фур фæлладæй. Изæрæй ба сæхемæ сæ хæдзари кæркитæн фæххæссуни зæрдтæй ци тæскъи æмбестæ æрæмбурд кæниуонцæ, уони дæр ма син байсиуонцæ.

Æма кæд нуртæккæ беретæ советон догæ дзенети дуйне хонунцæ, уæддæр си косæг лæгæн ба æ хъиамæтæн къапекки аргъ дæр некæд адтæй. Раст зæгъун гъæуй, уæддæр кæмæндæрти кæд бæзтæй, уæд, фæсарæфтæ сæ зæрдидзæбæхæн Ирæфи билтæбæл нард фезонæг ка хуардта æма мудгун арахъ ка ниуазта, еци хецæуттæн бæзтæй. Мæгурдæйраг зæнхикустгæнæгæн ба… Гъа, уотæ дæр фæууæд æма цæттæ æмбурдгонд кæрæй нартихуар есуни барæ дæ нæ адтæй, фал дæ дзелкъордзауæн, гъома, тиллæг æмбурдгонд кæми фæууиуонцæ, еци будурти ма ци ефстаг нартихуæрттæ райзайидæ æнæфснайдæй, уони едзунмæ дæр гъæуагæ адæми ка уагъта колхози зæнхитæмæ!.. Кæд сосæггай ести æригъустайсæ, уæд е дæ нивæ.

Нæ! Ци адтæй еци догæ дæр, уой адтæй. Хумæтæг адæм саугуст кодтонцæ колхози сæдæгæйттæй, цалдæремæй ба ’й зудæй хуардтонцæ… Æз еци дзубандитæ уомæн кæнун æма мæхе мадæ, уæдта Надеждæ æма уони хузæнттæ еци кустити ниццæнцæ ургæфтуд…

Сувæллон зæрдæбæл дарагæ ’й, фæззæгъунцæ. Надеждæ æма æ цардæмбал Петя цардæнцæ Кæлухмæ тæккæ искæсæни тегъæбæл. Абони дæр ми нæ иронх кæнуй Надежди фæлмæн, идзулагæ цæсгони æвæрд.

Зинвадуæтти цардæнцæ Кæлухи цæргутæ. Еудадзуг си лæкъæрдæ, уарун, сæлфунæг… Æма уонæн бухсæн адтæй, фал сæмæ нæдæр сæрдигон, нæдæр ба зуймон ниуазуни дон некæцæй цудæй, уомæ гæсгæ ба дон къибилатæй хастонцæ мæскъæй, Кæлухадагæй, кæми ба бунæй комæй, Ирæфæй. Никки ба ма хæдзари кустæгутæ, кæстæртæ зелуйнаг, æхснуйнæгтæ берæ. Надеждæ ма кæд æндæр ескæми куста, уой нæ гъуди кæнун, æз ба ’й нигъгъуди кодтон колхози будурти æ нихбунтæ æстъегъгæй.

Петя æма Надежди рагъмæ æрхаудтæй сæ хецау Геуæргий (сæйгæ лæг) æма е ’фсийнæ Цакъоти Елмусхани гъуд кæнун дæр. Надеждæ сæбæл æхе некæд батегъæ кодта, алкæддæр хуæрзгъуд, сæ уæледарæс кæдзос, сæ хуссæницъæрттæ нæуæг туйæвæрд. Уотемæй си еци дууæ хъиамæтгун хестæри устур бозæй бацудæнцæ мæрдтæмæ…

ХЪИРГЪУТИ Надеждæ æ кæстæрти цæуæти хæццæ.

Надеждæн адтæй теутæ, лæги хуæртæ æма сæ хæццæ фæццардæй, куд киндзæ, уотæ нæ, фал куд мади зæнæг. Е дæр устур хъаурæ ’й, устур уодигъæдæ си гъæуй.

Фæстæдæр поселок Хонсайрагмæ (Южныймæ) ку исæййивтонцæ, уæдта ма Надеждæбæл æрцудæй еума зинæвзарæн цау. Дæ зæрдæ мæ зæрдæй ци лæги хæццæ фæццардæй уал анзи, е кусти устур фидбилизи бахаудтæй, ниссахъат æй æма уоййадæбæл косунгъон нæбал иссæй. Сæйгæ ба мæгур æй, бустæги æвæрæз ку исуй, уæд имæ еудадзугдæр гъæуй кæсун, гъуд кæнун. Надежди æцæг уодигъæдæ гъе уæд исбæрæг æй. Цума ма куд ес цардæмбали уомæй хъæбæрдæр уарзæн æма нимайæн.

Надеждæ ци уоди хъаурæ равдиста Петяй сæргъи лæугæй, æнæхуссæг æхсæвтæ ’рветгæй, е ци æвзарæнти сæрти рахизтæй, уой мæ зæрдæ некæмæн зæгъуй.

Алкæддæр æй фæззæгъун: «Силгоймаг фæлмæнзæрдæ куд æй, федаруод дæр уотæ ’й…» Нихсистæй, ниффæразон æй, ниббухсон æй Надеждæ. Æма кæд нерæнгæ дæр ма зæрдрист æй, æ цардæмбал си ке фæххецæн æй, æ уæззау ристити фудæй е ’цæг дуйнемæ уоййасæбæл раги ке бацудæй, уæддæр абони Надеждæ Сабауон еунæг нæй, нæй æнæ амонд. Æ берæ хъиамæттæ дзæгъæли нæ фæцæнцæ. Æ уарзон цардæмбали хæццæ син нæ Исфæлдесæг ци цæуæт исаккаг кодта, етæ исгъомбæл æнцæ, алке си царди æхе сæрмагонд бунат æрахæста, алке си æ мади зæрдрохсæн аразуй æ карни хабæрттæ. Косунцæ айдагъ сæхе бийнонтæн нæ, фал дзиллæн дæр. Сæ сæйраг менеуæг ба е æй, æма бæрнон бунати косгæй дæр, сæ уодигъæди кæдзосдзийнадæ, сæ адæймагдзийнадæ мулкитæ искæнун, уæдта æхцатæбæл некæд баййивтонцæ. Сæ зæрдити ’й арф ниввардтонцæ, æхца æма мулк лæггæнæг некæд адтæнцæ. Æхцатæ æма мулк дæр искæнуй адæймаг æхуæдæг.

Нæ рагфидтæлтæй нин байзадæй уæхæн зундгин фæдзæхст: «Фиди фарнæ мæрдтæмæ нæ цæуй!..» Еци загъди зундгиндзийнадæ дæр некæд иронх кæнунцæ Петя æма Надежди кæстæртæ. Уомæ гæсгæ æнцæ адæми ’хсæн нимади. Адæми ’хсæн нимади унæй устурдæр амонд ба аци дуйнебæл неци ес.

Мæ фадуатæй пайдагæнгæй ма мæ сæрмагондæй зæгъун фæндуй Надежди хестæр фурт Артури туххæй. Артур Чиколамæ косуй маршрутон хуæдтолгæбæл. Адæм кæд ескæмæй боз æнцæ, уæд уонæй еу æй аци курухон лæг дæр. Фæрнæй косæ, Артур, ци кусти лæуд дæ, уоми!

Надеждæбæл æнхæст кæнуй аци анз фондз æма цуппаринсæй  анзи. Уони дæсгай æнзтæй сæ ку нимайай, уæд хъæбæр минкъий æй еци нимæдзæ, бонгай сæ ку нимайай, уæдта радзæвгарæ уодзæнæнцæ. Надеждæ! Кæлух æма Æхсæрисæри силгоймæгтæй уал анзи фæццæруни амонд æстæнтæмæ ’рхаудтæй. Ду ба дæ карни никки фулдæр æнзти цъопмæ идарддæр дæр æнæнезæй, зæрдрохсæй, дæ фæдонти дзæбæхдзийнæдтæбæл цийнæгæнгæй куд исхъæртай, еци амонд дæ уæд! Царди ци берæ зинтæ фæууидтай, етæ дæбæл куд некæд æртæфсонцæ, еци фарнæ дæ уæд! Нифсдæттæг æма зундамонæг кæмæн адтæ, зæрдиагæй ке уарзтай æма уарзис, рæстуодæй дæ ка уарзта æма абони дæр уарзуй, уони фæндон уо!

Нæ зонун, æргъуди ма мæ кæндзæнæ, Надеждæ, уæддæр ди æз цæйбæрцитæ кæстæр дæн. Фал дæ æз ба хъæбæр хуарз бафæсмардтон мæ сабийдоги æма дæ абони дæр хуарз гъуди кæнун, гъуди дин кæнун дæ берæ арфиаг хъиамæттæ, дæ уодигъæди зæрдтагондзийнадæ. Æма ди æгæрон боз уогæй, абони дин ниллæг ковун мæ сæрæй, уомæн æма нæ цард дæу хузæнттæй федауй!..

 КОЛИТИ Витали