Ес уæхæн таурæхъ. Еу бийнонтæ, дан, Хуцауæн нивонд гал нивгарстонцæ æма синхбæсти æрхудтонцæ. Сæ хæццæ – еу мæгур уосæ æма æ фурт. Дæргъвæтийнæ рауадæй кувд, æма си еци биццеу хурфидзаумæуттæй æгæр берæ рахуардта, уæдта си сæнæй дæр æхемæ хуарз фæккастæй.

Уæд дин æрæгиау æ губун ку исресидæ æма æ мадæмæ ку нигъгъæр кæнидæ:

– Нана, мæ хурфидзаумæуттæ æндæмæ бурунцæ!..

Æма ин æ мадæ ба ку зæгъидæ:

– Гъе, дæ хурфидзаумæуттæ нæ бурунцæ, фал ци стори хурфидзаумæуттæ бахуардтай, етæ!..

***

Мадта уæд циуавæр губунтæ ес, Уæрæсей еугурадæмон есбонадæ еци зудæй ка ранихъуардта, æма ма нерæнгæ дæр ма нихъуæруй, еци хæлæфгæнгутæбæл? Хумæтæг адæм ба, сæ нури цардиуаги æгæрæй-æгæрдæр æгудзæгдзийнæдти фæдбæл ку исдзорунцæ, уæд син хецаудзийнади уæлиау бадгутæ рарæуонæ кæнунцæ, гъома, æхца нæййес æма бухсетæ. Сæ еци загъдмæ гæсгæ сæ фæрсæн: «Мадта Уæрæсей æма, абони Уæрæсейæн знаггадæдзийнæдтæ ка аразуй, еци бæстити банкти доллæртæ æма евротæ миллионтæй ка æфснайуй, аргъауи галауантæ, еу иннемæй дессагдæр яхтитæ æма ма æндæр цæмæдесæгтæ ка даруй, уонæн алцидæр ку фагæ кæнуй!.. Уой дæр – паддзахадон есбонади фæрци…»

Хун ЦЗЫЧЕН (1593-1665), китайаг финсæг: «Цъамарти нихмæ тох кæнгæй, ниууадзæ син над фæстæмæцудæн. Сæ хæццæ æгъатир ун мисти цъасæ къæрмæгæй æхгæнунæй уæлдай нæй – миститæ ниххуæдмæл уодзæнæнцæ, маргæй байдзаг кæндзæнæнцæ алфамбулай…»

Мæнæ нур нæ Уæрæсейæй ка фæлледзæги æй, етæ уæхæн нæдтæ сæхецæн рагацау æрцæттæ кодтонцæ – лæдæрдтæнцæй ‘й: кæддæриддæр уа, уæддæр сæ цъамардзийнæдтæн син ами кæронгонд цæудзæнæй, æма… Сæ маргæйдзаг уодихатт ба уомæй дæр бæрæг æй, æма фæсарæнтæй, уоййасæбæл берæ хуæрзтæ син ка фæцæй, еци бæстæбæл (Уæрæсе уæхæнттæн сæ Фидибæстæ нæ адтæй æма нæй) аллихузон цъифкалæнтæ ке кæнунцæ, уомæй. Æвæдзи, сæ нæуæг «фусунти» зæрдæмæ фæццæуни туххæй.

Александр ГРИН (1880-1932), финсæг: «Сæйрагдæр зæгъуйнагбæл уайтæккæ дзорун гъæуй, кенæ ба бафунæй уодзæнæй, уолæнбæл науæй царв ку ракалай, уæд е куд фенод уй, уой хузæн…»

Евгъуд æноси 90-аг æнзтæй фæстæмæ нæ Фидибæсти цардарæзти гъуддæгути унаффæгæнгутæ ка иссæй, етæ комкоммæ знаггадæгæнгутæ адтæнцæ, уæдта ци унаффитæй «разамунд» лæвардтонцæ, етæ дæр зæранхæссæг адтæнцæ, уой уингæй æма лæдæргæй, сæ нихмæ федарæй исдзорæг æма нихкъуæрд раттунгъон ба нæ фæцæй. Еци гъуддаг афойнадæбæл арæзт ку ‘рцудайдæ, уæд, баруагæс уи уæд, нæ бæстæ абони æгудзæгдзийнæдтæй ервæзт адтайдæ…

Александр ГРИБОЕДОВ (1795-1829) финсæг, дипломат: «Бæрнон бунæттæ адæймæгутæ дæттунцæ, адæймæгутæ ба фæррæдуйунгъон дæр æнцæ…»

***

Æцæгæйдæр фулдæр хæттити бæрнон, нæ цардарæзти гъуддæгутæ кæми аразгæ ‘нцæ, еци бунæтти ке иснисан кæнунцæ, уони райдайæни уоййасæбæл фестаунцæ, цума уонæй искурдиадæгиндæр а дуйнебæл нæййес. Фал цубур рæстæгмæ рабæрæг уй сæ нецæййагдзийнадæ. Бæргæ ма сæ баййевунцæ æндæртæй, фал бæлах е æй, æма уæди уæнгæ æгæр берæ зæран, цæмæйдæрти ба æверхъаудзийнæдтæй «фескъуæлхун» син бантæсуй…