Хетæгкати Къостай  хуарз ка зудта, етæ куд имистонцæ, уотемæй Къоста хъæбæр тæтон адтæй. Еске си ести ку коридæ, уæд «нæ» зæгъун нæ зудта. Æма имæ æхца ку фæззиннидæ, уæд ин къохæй-къохмæ æфстæутти рандæуиуонцæ. Уотемæй ба æхемæ фулдæр хæттити цай цæмæй бацумдтайдæ, е дæр нæ уидæ. Еу уæхæн зин рæстæгути ин е ‘мбæлттæй кадæр зунд амонуй:

– Дæлæ æфстау кæмæн равардтай, уонæй де ‘хца байагорæ!

– Етæ, æвæдзи, мæнæй тухстдæр æнцæ, æндæра мин сæ сæхуæдтæ нæ раттиуонцæ? – балхий кодта Къоста.

***

Махбæл, нæ царди уавæртæ хуæздæргъæуагæ кæмæн æнцæ, еци дзиллæбæл дæр раст Къостай цау ку ‘ркодта. Уой дæр нури хецауеуæггæнгути ‘рдигæй. Паддзахадæ ни ихæсгин цæмæйти æй, уони нин, куд æй балæдæрдтан, уотемæй федунмæ æгириддæр нæ гъавуй. Зæгъæн, нæ хестæр адæм сæхе рæстзæрдæ хъиамæттæй ци пенситæ бакустонцæ, уонæй син цидæр нецитæ федунцæ, мадта си æ фурæгудзæгæй кæронмæ дæр ма ка косуй, уонæн ба сæ пенситæ цалдæр анзей дæргъи индексацигонд нæ цæунцæ. Кенæ нæ улупа – марамæлай бæрцæ дæр нæ ‘нцæ. Гъуддæгутæ кæмæй аразгæ ‘нцæ, етæ ба нин, паддзахадæмæ æхцатæ нæ фагæ кæнуй, зæгъгæ, еудадзуг рæуæнттæ кæнунцæ. Æма уæд сæхецæн дæр æма сæ цæуæтæн дæр хъалæй-хъалдæрæй цæрунæн, уæдта ма  сауæнгæ сæ исуйнаг кæстæртæн рæбунтæ кæнунмæ ба уæлдайгунтæй кутемæйти фагæ кæнунцæ паддзахадон æхцатæ?..

Оноре МИРАБО (1749–1791), французаг номдзуд политик: «Æз алкæддæр уотæ гъуди кодтон æма гъуди кæндзæнæн – æнæрастдзийнадæмæ кудфæндий цæстингас æй гадзирахатдзийнадæ æма цъамардзийнадæ…»

Мадта нури доги дæр æнæрастдзийнадæ кæд æма цъамардзийнадæбæл нимад цæуй, кæд æма, æ нихмæ æгъатирæй тох кæнунæй комкоммæ ихæсгин ка ‘й, етæ нин æ искунæг кæнунæй сæ еудадзуг сомитæ æма байвæрзунтæй не ‘нцайунцæ, уæддæр, уæхуæдтæ ‘й уæхе цардиуаги æгудзæг уавæртæй лæдæретæ, еци æнæрастдзийнадæ не ‘хсæнади медæгæ минкъийдæр нæ, фал фулдæрæй-фулдæр кæнуй. Уой дæр – еци «зæрдæвæргути» æдзæсгон миути фудæй…

Томас МОР (1478-1535), англисаг паддзахадон архайæг: «Фастихадзи незти нихмæ мадзæлттæ агоруни бæсти алцæй разæй дæр си æхе тиллеф кæндзæнæй…»

Махмæ ба нæ нури цардарæзт уæхæн æй, æма уоййасæбæл берæ незтæй гъезæмарæ кæнæн. Уомæн æма æ рæстæги сæ устурзæрдæй нæхемæ æрбауагътан парахаттæй, æма ма нур сæ нихмæ «парахаттæй» тох кæнун бæргæ æвзарæн, фал нин уоййасæбæл неци æнтæсуй уонæй фæййервæзунæн. Æвæдзи, ци мадзæлттæй пайда кæнæн, етæ фагæ нæ ‘нцæ, кенæ  ба æгириддæр нæ бæззунцæ…

Омар ХАЙЯМ, рагонперсайнаг поэт: «Хуæрзеуæгæй фудимелæ куд не ‘нтæсуй, уотæ фудимелæй дæр хуæрзеуагæ нæ рантæсдзæнæй. Уони æртасунæн нин адæймагон цæстингас æй лæвæрд…»

Еци цæстингас хуæрзеуæг æма фудимелæ æртасунмæ куд арæхсуй, уотæ ма дзилли уодигъæдæ ку арæхсидæ хуæрзеуæги цитгиндзийнадæмæ гæсгæ сæ цардиуагæ аразунмæ æма фудимелæ ба кунæг кæнунмæ, уæд цæйбæрцæбæл зæрдæмæдзæугæдæр уиуонцæ нæ карни еугур хабæрттæ дæр. Фал…