Еу лæг æ фуни фæууидта, цума форди билгæрæнтти зменсæбæл цæуй, æ фарсмæ ба – Хуцау. Æма æ царди хабæрттæ уайтæккæ æ зæрдæбæл æрбалæудтæнцæ. Цийни бæнттæ ку æримисидæ, уæд æ рази февзуриуонцæ дууæ фæди. Фудонхи хабæрттæ ку рауайиуонцæ æ цæститæбæл, уæдта имæ еунæг фæд разиннидæ. Æрмæтъæл æй лæг æма Хуцауи фæрсуй:

– Уотæ ку дзурдтай, еунæгæй дæ нæ ниууадздзæнæн, зæгъгæ. Мадта уæд уотæ цæмæн рауадæй, мæ тæккæ тухстдæр – сагъæссагдæр рæстæг мæ фарсмæ цæмæннæ адтæ, еунæгæй мæ цæмæн ниууадзисæ – еу фæдæй æндæр ку нæ уидæ мæ фæсте?

Хуцау ин равардта уæхæн дзуапп:

– Еунæгæй дæ некæд ниууагътон. Надбæл еу фæдæй æндæр уомæн нæ уидæ, æма дæбæл бæлæхтæ, фудæвзарæнтæ ку ниггæр-гæр ласиуонцæ, уæд дæ мæ гъæбеси хæссинæ…

* * *

Кæд  æцæгæйдæр уотæ ’й, уæд си мах, Уæрæсей хумæтæг дзиллæ ба цæмæн феронх ан? Фæстаг дзамани нæбæл аллихузи фудæвзарæнтæ ехуардæй ке гæр-гæр кæнунцæ, уой Хуцау нæ уинуй? Цæмæннæ нæ ервæзун кæнуй уонæй? Æви е дæр æ фæндæй исæнтæст адæми рагъæвзарæнтæй дехтæ кæнуй: кедæрти æцæгæйдæр æ гъæбесмæ исесуй æма син алцидæр ес уæлдайгунтæй, адæмæн сæ фулдæрей-фулдæр хай ба марамæлайи евгед изайунцæ… Æма е раст æй?..

Марк Тулий ЦИЦЕРОН, рагон ромаг политик, финсæг: «Уадзæ æма алкедæр æ ацъагъуитæ базонæд æма æхуæдæг карзæй тæрхон кæнæд æхецæн, æ аккагдзийнæдтæн æма аййепитæн…»

* * *

Бæргæ-бæргæ, аци зундгин загъдмæ ку байгъосиуонцæ æма уотемæй сæхемæ ку ’ркæсиуонцæ, абони хецаудзийнади бæрзонд бунæттæ æрахæссунмæ кенæ депутаттæ исунмæ ка тундзуй, еци некетæ æма нецитæ, уæд æй, ка ’й зонуй, балæдæриуонцæ, æцæгæй ци ’нцæ уой, æма сæ хебæлæнвæрсундзийнадæ сæмæ фæннидæндæр уидæ… Фал – кунæг!..

Федор ДОСТОЕВСКИЙ (1821-1881), финсæг: «Адæймаги медæгæ сæйрагдæр зунд нæй, фал – уодиконд, зæрдæ, харакет кемæнтæ, раздзæуæг гъудитæ…»

* * *

Еугур еци менеугутæй хайгин бæргæ ку уиуонцæ, абони нæ цардиуаги хабæрттæ кæмæй аразгæ ’нцæ, етæ. Сæ дзубандитæй зундгинти хузæн бæргæ фæззиннунцæ, фал сæмæ сæ миутæмæ гæсгæ ба зæрдерухдзийнадæй æгириддæр неци ес, уæдта сæ, æвæдзи, е уоййасæбæл гъæугæ дæр нæ кæнуй – хъоргæнæг син æй –  сæ сагъæс айдагъдæр сæхе гъуддæгутæ аразунбæл æй…

Артур КОНАН ДОЙЛ (1859-1930), англисаг финсæг: «Къанæуттæ еци-еу сауæдонæй бæргæ ралæдæрсунцæ, фал си еуетæ фæуунцæ рæсог, иннетæ ба – лæкъун…»

* * *

Адæм дæр сауæдони хузæн æнцæ: ка си рантæсуй, еци адæймæгутæй еуетæ арфиаг менеугутæй хуæрзæнхæст фæуунцæ,  иннетæ ба нецæййæгтæ рауайунцæ, сæ бийнонтæн дæр æма дзиллæн дæр мастхæссæг. Нæ рагфидтæлтæмæ уæхæн æгъдау адтæй: æ цардиуагæ хуæздæрмæ раййевунмæ зонгæ-зонгæй ка нæ аразидæ, уонæбæл бахъоди кæниуонцæ. Нур ба?.. Бавзарай уæхæнæн бауайдзæф кæнун – дæхуæдæг фудгини бунати равзурдзæнæ…