Фæууагътайтæ уæ хæдзарæ,

Хуæрзæригæнттæ уогæй,

Нæ адæмæн сæребарæ

Балхæдтайтæ уæ тогæй.

Уомæй æверхъаудзийнадæ дæр ци уа, æма æнæнгъæлти фенæхай уо, дæ бийнонтæн нифс æма сæрустурдзийнадæ ка адтæй, дæ еци цардмондаг дууæ фуртемæй, фæд-фæди дин банæхстæр уæнтæ æносон дуйнемæ…

Гъе уæхæн фудбæлах æрцудæй Киристонгъæуи цæрæг Гуцати Феликс æма Галини бийнонтæбæл. Сæ фурт Аслан бæгъатæрæй фæммард æй сæрмагонд æфсæддон операций архайгæй. Раст е ’вæрæн бони ба мæрдадзи хъонц кæнгæй, æнай-æнойти æ рист зæрдæ æ кустæй æрлæудтæй æ хестæр æнсувæр Олегæн. Е дæр сæрмагонд æфсæддон операций архайæг, цубур рæстæги æмгъудæй æй рауагътонцæ е ’дзард æнсувæри мæрдæгъдæутти фæуунмæ. Æма…

Æ зæгъунæн дæр аккаг дзурдтæ иссерæн кæмæн нæййес, уæхæн æверхъаудзийнадæ æрцудæй бийнонтæбæл. Уой фæдбæл хъæбæр берæ дзиллити зæрдитæ фæрристæнцæ, абони дæр ма зæрдристæй хъонц кæнунцæ. Уомæн æма аци дууæ лæхъуæни айдагъ сæ бийнонтæн нæ, фал синхбæстæн дæр, гъæубæстæн дæр æма никки æндæр дзиллæн дæр уарзон æма зæрдтагон адтæнцæ.

Гуцати Аслан æма Олег райгурдæнцæ Дигорай хуæрзхумæтæг, фал хæларзæрдæ æма хуæрзæгъдау бийнонти ’хсæн. Уой уомæ гæсгæ баханхæ кодтон,  æма еци фæткæ æнхæстæй фæббæрæг æй æнсувæрти уодикондбæл дæр. Куд байлæгъ кæнгæ цудæнцæ, уотæ федауцæй-федауцæдæр кодтонцæ арфиаг менеугутæ сæ кари гæнæнтæмæ гæсгæ, æнæзийнадæй агъаз кодтонцæ сæ ниййергутæн дæр æма сæ хестæр хуæртæн дæр хæдзари кустити. Гъе уотемæй цард дæр æ цуди кой кодта: фæййевгъудæй син æфсади рæнгъити службæ, кодтонцæ хе бийнонти хабæрттæ, сæ кæстæртæбæл ауодудтонцæ, мадта кусти дæр фæнзуйнаг адтæнцæ…

Уæдмæ ралæудтæй 2022 анзи феврали мæйæ. Нæ еугуремæн дæр зундгонд æй, уæд ци цаутæ райдæдтонцæ, е. Уæрæсей багъудæй, æ нихмæ ин фудвæндитæ ка аразта æма ’й бабун кæнунмæ ка гъавта, уонæн карз нихкъуæрд раттун. Уомæ гæсгæ арæзт æрцудæй сæрмагонд æфсæддон операци.

Куд нæ бæсти еугур рæстзæрдæ дзиллити, уотæ Гуцати æнсувæрти дæр æнцад-æнцойнæ нæбал уагътонцæ, Уæрæсей  сæрбæлтау тох кæми цудæй, еци рауæнти цаутæ æма хабæрттæ. Æ бийнонтæн цæмæй сæ зæрдитæ ма дзурдтайуонцæ, уой туххæй син зæгъгæ дæр неци кодта, уотемæй фиццагидæр  службæ кæнуни туххæй бадзурд бафинста кæстæр æнсувæр Аслан. Æ хæццæ ка тох кодта, етæ куд дзурдтонцæ, уомæ гæсгæ не ’мзæнхон лæхъуæн æхе хъæбæр æхсаргинæй æвдиста, раст цума мæлæт нæдæр æ гъудий дæр нæ адтæй, нæдæр ба си тæрсгæ дæр нæ кодта. Еу тугъдон лæг кæддæр уотæ загъта, гъома, мæлæтæй нæ тæрсун, зæгъгæ, дæ ка æууæндун кæна, е дæ сайгæ кæнуй, мæлæтæй æнæ тæрсæн нæййес, фал ин дæ сæрæй ба ма ковæ, архайæ си тухгиндæр разиннунбæл, дæхе си багъæуай кæнунбæл. Ка ’й зонуй, Аслан уобæл гъуди дæр кодта, уæдта си æхе багъæуай кæнунбæл дæр  архайдта. Фал æй æргомæй ба некæци уавæрти æвдиста. Æма син сæ къуарæн ескæци æфсæддон ихæс ку æрæвæриуонцæ, уæд «Левæ» (уæхæн адтæй æ фæсномуг), еугурей разæй ратундзидæ æ исæнхæст кæнунмæ. Уоййасæбæл уодфедар уогæй ба ма адтæй алæмæти дессаги фæлмæнзæрди хецау дæр. Куд иннæ тугъдонтæ, уотæ Аслан дæр æхецæн фæндитæй нифситæ æвардта, сæрмагонд æфсæддон операци фæууодзæнæй æма бабæй сабур цард ралæудзæнæй, цийнаг гъуддæгутæ аразун багъæудзæнæй. Уобæл сагъæс кæд кодта, уæддæр ин сæйрагдæр ба бал адтæй æ уæди хъазауат: цифæндийæй дæр æ Райгурæн бæстæ фудæзнæгтæй багъæуай кæнун.

Гæнæн æма амал куддæр фæууидæ, уотæ æ хеуæнттæмæ фæххабар кæнидæ, ци æма куд æй, уой. Фал 2024 анзи майи мæйæй  фæстæмæ ба си неци хабар бал адтæй, æ хæццæ бастдзийнадæ нæбал адтæй… Æма еци уавæр тухстаг куд нæ иссайдæ æ хеуæнттæн. Уомæ гæсгæ ба æ хестæр æнсувæр Олег дæр исфæндæ кодта сæрмагонд æфсæддон операций архайунмæ рандæун – уотемæй ин уодзæнæй равгæ Райгурæн бæстæ æ реуи æмбæрцæ багъæуай кæнунæн дæр æма е ’нсувæри байагорунæн дæр. Æ тугъдон фæсномуг иссæй «Дигорон». Æ хеуæнттæ ин фæдзахстонцæ, цæмæй æхе дæр багъæуай кæна æма сæрæгасæй фæстæмæ исæздæха æ фидиуæзæгмæ.

Фал тугъд тугъд æй, алцидæр си æрцæуй. Æма Олег фиццаг хатт ку фæццæф æй, уæд ин æ хеуæнттæ куд нæ тарстайуонцæ, еци корæги си курдтонцæ, цæмæй æ бадзурд нийхала æма æ хæдзарæбæл исæмбæла. Фал уомæн (нæкæси, адтæй Цæцæни тугъди цаути архайæг) уæхæн уодигъæдæ нæ адтæй, æма еци уавæрти æхе фæттиллеф кæна, уой æ сæрмæ хæсгæ дæр не ’ркодтайдæ. Федарæй иснет кодта æ тугъдон ихæс кæронмæ исæнхæст кæнун.

Аслани агоргæй рæстæг еци уæззауæй  ниддæргъвæтийнæ ’й. Аст мæйей дæргъи æ хуæртæ, æнсувæр, цардæмбал сæхе кумæ нæ бахаттонцæ, уæхæн рауæн, æвæдзи, нæбал байзадæй, сæ зæрдитæ дардтонцæ, агурдтонцæ, æнгъæлмæ кастæнцæ… Æцæг нин сæрæгас уæд, зæгъгæ… Сæ цæстисугтæ къанæуттæй уадæнцæ. Кувтонцæ нæ Исфæлдесæгмæ… Аслани æмбæлттæ сæмæ цæстуингæ æрмæг æрветгæ дæр ма искодтонцæ. Уоми таргъæди адаги Аслан, цæф уогæй, бадуй, еугур цола ниццæй, фал уæддæр идзулдæй æма уотемæй дзурдта:  «Æмбæлттæ, ма тухсетæ, фæййервæздзæнæн…» Еци сау бон Асланæн равгæ адтæй, тугъд кæми цудæй, уордигæй хуæдтолги рабадун æма фæййервæзунæн, фал ма адаги разиндтæй, уомæй никки уæззаудæр уавæри ка адтæй, уæхæн цæф æмтугъдон лæхъуæн æма ’й уоми уотемæй ниууадзун ба æ сæрмæ не ’рхаста…

Бийнонти зæрдити ма ци нифси цæхæр æрттивта, е бустæгидæр рахустæй, Феликс æма Галини хæдзарæмæ æфсæддон комиссариати косгутæ дуар ку бахуастонцæ æма син сæ фурт Аслани фæммарди сау хабар ку фегъосун кодтонцæ, уæд. Сæ зæрдитæ фæркитæ-фæркитæй куд нæ ратудтонцæ, еци усми… «Гæрр, мадта, нæ бæдоли идзулгæ цæсгон некæдбал фæууиндзинан, æ фæлмæн цъухи дзурдæй æмирæртæст бацан…», – игъустæй ниййерæг мади гъарæнгæ.

Аслани фæммарди хабар Олег ку фегъуста, уæд сæ командирæй æхе ракурдта, цæмæй ин барæ ратта е ’нсувæри уæддæр ма æ фæстаг надбæл рафæндараст кæнунæн.

Сæхемæ ку иссудæй, уæд ин хеуæнттæй дæр æма æ зонгитæй дæр кадæртæ  лигъстæ дæр кодтонцæ, цæмæй фæстæмæ сæрмагонд æфсæддон операцимæ  мабал раздæха, – дæ ниййергути дæу агъаз ами хъæбæрдæр гъæуй, зæгъгæ, ин бæргæ дзурдтонцæ, фал син лæвардта еци-еу дзуапп:

– Бæргæ ’й лæдæрун, нуртæккæ мæ мадæ æма мæ фиди уæлдай хъæбæрдæр ке гъæуй цæмæй сæ рази уон, е… Фал мæ тугъдон æмбæлтти æууæнкæ куд фæссайуон. Уæдта ме ’знæгтæй ме ’нсувæри æма уой æдзард æмтохгæнгути тог дæр райсун ку гъæуй… Æма мæнæ ме ’нсувæри мард байвæрон, уæдта фæстæмæ уордæмæ раздæхдзæнæн, мæ ихæстæ æнæгъæнæй исæнхæст кæнгæй ба нæхемæ зиндзæнæн… Нуртæккæ мæн сæр тугъди будури хъæбæрдæр гъæуй, уæдта ме ’мбæлттæбæл æз гадзирахаттæй нæ рацæудзæнæн!»

Уæхæн зæрдитæ син бæргæ æвардта фал… Аслани æвæрæн бони  Олег арæхстгай бацудæй æ кири размæ æма дзæвгарæ рæстæг  æдзинæг кæсæ ин фæккодта æ къарæмæ. Цæмæй æй лæдæрдтæй уой, æма суткæ нæбал рацæудзæнæй, уæдта æхуæдæг дæр банæхстæр уодзæнæй æносон дуйнемæ, æмвæрстæ æрæнцайдзæнæй е ’дзард æнсувæри фарсмæ. Аслани ци бон æвардтонцæ, раст еци бон банцадæй Олеги зæрдæ дæр æ кустæй… Нæ ниффæразта еци æгæрон устур зинæн… Куд рабæрæг æй, уотемæй знаги фæтти æрхъезтæй æ бауæр еугур сихирна адтæй, еу ба си зæрдæмæ хæстæг исæмбалдæй.

Адæймагæй фæразондæр æма бухсондæр искондадæ, æвæдзи, неци ес аци зæнхæбæл. Фал уæддæр куд бафæразтонцæ Гуцати бийнонтæ æртæ бонемæ дууæ цæрæццаг лæхъуæни байвæрун?

Аслан æма Олег багъæуаги, сæ уодтæн нæ тæрсгæй, равдистонцæ алæмæти агъазиау хъазауатдзийнадæ, Фидибæсти сæрбæлтау сæ цард раттунмæ цæттæдзийнадæ. Сæ фæсмæрдæ син Райгурæн бæсти ’рдигæй дæр устур аргъгонд æрцудæй: исаккаг син кодтонцæ бæрзонд æфсæддон хуæрзеуæг – Лæгдзийнади ордентæ.

Гуцати бийнонтæ ци уæззау цæфтæн ниффæразтонцæ, уой зæгъунæн аккаг дзурдтæ иссерæн нæййес, ауæхæн уавæри æгæр кадавар разиннуй нæ бæркадгин æвзаг. Фал æй зæрдæй ба бæргæ лæдæрæн æма хъонц кæнæн. Ресунцæ нæ зæрдитæ уобæл, æма не ’хсæнæй ке фæгъгъудæнцæ, уоййасæбæл заманай лæхъуæнтæ, ресунцæ нæ зæрдитæ уобæл, æма седзæртæй ке райзадæнцæ сæ бæдæлттæ, сæ цæстисуг бауорамунгъон ка нæбал æй, сæ еци хуæрти тухстдзийнадæбæл… Мадта фидæ æма мадæ ба ци уавæри ’нцæ, уой ба адæймаги зæрдæ зæгъун дæр нæ фæразуй. Æнафони седзæргæстæй райзайгæ силгоймæгтæн ба сæ зæрдити арф гъæнтæ нæбал байгас уодзæнæнцæ.

… Рандæнцæ уæлæрвтæмæ дууæ ’нсувæри, сæ фæсте ба адæмæн имисунæн ниууагътонцæ сæ рохс нæмттæ, сæ æгæр рацубуртæгонд царди рæстæг син ци арфиаг гъуддæгутæ исаразун бантæстæй, уони…

ЕЛБАЙТИ Агнессæ