АБИСАЛТИ Юрийи конд хузæ.

Мæ цардамонд кæд хуæздæр рауайидæ, зæгъгæ, фæндæй еу дзигло, æ райгурæн гъæубæстæй ранæхстæр æй Уæрæсей устурдæр сахартæй еуемæ, æнгъæлдæн, Мæскумæ. Æ ниййергутæ дæр сæ зæрдæ дардтонцæ кæдимайди ба нæ биццеуи гъуддæгутæ фæррæстмæ уиуонцæ. Уой лæдæргæй сæмæ е дæр æ хабæрттæ фегъосун кæнидæ. Еу рæстæги ба сæмæ, мæхе финст æнцæ, зæгъгæ, цидæр киунугутæ дæр исæрветидæ. Ниййергутæн æхцæуæн куд нæ адтайдæ, сæ фурт æгайтима финсæг  иссæй æма агъазиауæй-агъазиаудæр киунугутæ ке ниффинста, е.  Уогæ еци дууæ зæронди кæцæй зудтонцæ, æцæгæй ке финст адтæнцæ, еци киунугутæ. Фал уæддæр сæрустур адтæнцæ сæ фуртæй. Раст зæгъгæй, æ «финст киунугути»  цидæртæ сæ зæрдæмæ нæ цудæнцæ. Уой туххæй ин æ фидæ фегъосун кæнидæ, ци финстæгутæ имæ рарветидæ, уонæми.

ФИЦЦАГ ФИНСТÆГ

«Гиви, мæ бæдолæ, дæ бонтæ хуарз. Уогæ ци æскъуæлхтдзийнадæ равдистай, уой фæсте дæ бæдолæ исхонун æвзаг тасгæ дæр нæбал кæнуй, ду гъæуама хуннай джигит.

Арфæ дин кæнун, дæ зæронд ниййергутæн дæ нæуæг финст ке  ’рбарвистай, уой фæдбæл. Æнæгъæнæ гъæубæстæй æй æд цъелæ, æд мелæ бакастан.

Махæй уоддæр ци гъæу ес, уоми цæрæг Вахтанг, – мæнæ хуæрзконд кизгæ кæмæн ес, е дин дæ роман ку байаргъудта, уæд сауæнгæ ма æ зæрдæ дæр исхъурмæ ’й æма æ цæстисуг нæбал бауорæдта. Нæ, уогæ еу цæстисуги æртæх нæ адтæй, фал си æнæгъæнæ дæс тъинкки æрæгъзалдæй æма ма сауæнгæ æ алæмæти рæсугъд кизгæ Зухрай дæр дæуæн цардæмбалæн раттунбæл дæр исарази æй.

Уомæ гæсгæ ба дæ сæр мабал ресун кæнæ, сахари дæхецæн кизгæ бийнойнагæн агорунбæл, дæ фидæ дин дæ бæсти бамæтæ кодта, дæ исфæлдистадон царди кæронмæ ке хæццæ фæццæрай, уæхæн цардæмбал байагорунбæл.

Еунæг гъуддаг си нæ зæрдæмæ нæ фæццудæй. Аннæ Каренина цæмæ. Гормон! Нæхердигон рæсугъд нæмттæ минкъийдæр æнцæ. Зæгъæн, дæ фиди хуæрæ – Нонæ, кенæ дæ фиди фиди æнсувæри уосæ Мартæ Куркачалишвили?

Тæвдæ ма кæнæ, фал æй кæронмæ байаргъауæ. Æз берæ фæууидтон царди æма мæ курухон зундæй уотæ гъуди кæнун, дæхе дони тæфæй цæуæг хуæдтолги цæлхити бунмæ багæлдзæ æма дæ цард уотемæй рахецæн уæд, е мæнмæ бустæги раст нæ кæсуй.

Хуæздæр адтайдæ арф æнæбун комæй æй Рионий цæугæдонæмæ ку расхустайсæ, кенæ ба ’й гъæддаг сæгътæ сæ къæхти буни ку нинсастайуонцæ еци хъахбай силгоймаги, уæд.

Дæ хъæма райеуварс кæнæ æма æрæллау уо!

Цидæр æдули дæмæ нæ финсуй, фал дæ курухон фидæ. Боз ди дæн, разæй дæ муггаг финст кæбæл адтæй, еци сифæ ке истудтай, уой туххæй. Е дæр дæ хуæдæфсармæдзийнадæбæл дзорæг æй. Фал мæн, дæ фиди, нæ расайдзæнæ. Æз дин цъундæ цæститæй дæр дæ финсти гъæдæ базондзæнæн. Арфæ дин кæнун! Федар лæууæ, куд дæ, уотемæй.

Куд курдтай, уомæ гæсгæ дин 100 соми ферветун. Мах дæр ма иронх кæнæ. Æрхун дæбæл кæнæн.

Дæ уорссæр фидæ…»

ДУККАГ ФИНСТÆГ

«Гиви, мæ джигит, мæхе бабæй нæбал бауорæдтон æма дæмæ нæуæгæй финсун. Абони сæумæй сахари базар рабæрæг кодтон. Киунугутæуæйæгæнæг тæрхæгбæл дæ «Аннæ Каренина» æрæстæфтæн. Еци усми мин мæ цæститæ æма мæ зæрдæмæ ку никкастайсæ.

Дæ мадæн си балхæдтон, цæмæй дин дæ гъудитæ æ бази буни дара.

Фал æй нæ лæдæрун, Гиви, уæхæн æнахур фæсномуг дæхецæн цæмæн райстай: А-Домбай, лæдæрд æй (Лев). Ду алкæддæр домбайау тухгин адтæ. Фал «Толстой» ба дæумæ ци барæ даруй? Сабий уогæй дæ алкæддæр мæ хæццæ хуæнхтæмæ хонинæ, цæмæй ди æцæг лæг рауайа æма мæлтъиз ма адтайсæ. Мæн нæ фæндуй, цæмæй дæмæ еске æнгулдзæй амона æма дæ фæсте дзора: уæртæ еци туппур Варапи фурт æй,  зæгъгæ.

Баййевæ еци рæдуд! Нæ дзилагæ нин ма ходуйнаг кæнæ. Æз дæуæй хестæр æма курухондæр дæн. Мæнмæ байгъосæ! Мæ дзурди сæрти ма хезæ! Æз нимади лæг дæн. Мæнмæ сауæнгæ ма æндæр гъæутæй дæр æрбацæунцæ унаффæнгъæл. Ду ба мæ еунæг къаццеу дæ. Æма бабæй дæ хуæдæфсæрми туххæй. Тæрхæгæл ма æрæстæфтæн еума киунугæ: «Война и мир». Цæмæдесаг æй. Дзæвгарæ гæгъæди ибæл исхарз кодтай. Фал, Гиви, æндæр бæстаг адæмихæттити цардмæ цæмæ? Гъо, етæ тухгин, æндиуд адæмтæ ’нцæ, фал мах фидтæлтæ нæ ’нцæ, уомæ гæсгæ ба сæмæ уойбæрцæ æргом æздахун дзæгъæл гъуддаг æй. Фæззиннæ нæхемæ. Радзубандиаг мæмæ ес дæ хæццæ. Фал ди уæддæр арфиаг дæн. Уомæ гæсгæ ба дин 200 соми æрветун. Мæ финстигъæди туххæй хатир.

Дæ уорссæр фидæ…»

ÆРТИККАГ ФИНСТÆГ

«Гиви, хъæбæр устур лæг исдæ. Дæ хъаурæ æма дæ зунд хъæбæр хъазар æнцæ. Еугур зæронд ниддæн, ду  ба мæмæ нæ цæуис.

Арфæ дин кæнун дæ нæуæг киунуги туххæй. Цийнæ дæр ибæл бакодтон, маст дæр искодтон. Дæ дзурдиздæхт рæсугъд æй, фал бабæй æдагæнттæбæл финсис. Сабий уогæй дин цæйбæрцæ фæдздзурдтон нæ алæмæттаг рæсугъд бæсти туххæй. Цæйбæрцæ аййев зартæ ибæл фæккæнианæ. Ду ба уæддæр æндæр бæститæбæл финсис. Уæдта бабæй дæ фæсномуг цæмæн раййивтай? Раздæр «толстый» адтæй, нур ба «гоголь». Нæ фидтæлтæ мин æй ниххатир кæнæнтæ дæ æнæсæр миутæ.

Гиви, нæ дзилагæ нин ма ходуйнаг кæнæ! Игъосис? Дæхе æрлæдæрæ! Æрветун дин 300 соми.

Дæ уорссæр фидæ…»

Гивий фиди финстæгутæ мухурмæ бацæттæ кодта Виктор ШАШКИН.