Куд зонетæ, искæсæйнаг гороскоптæмæ гæсгæ аци анз нимад цæуй Хелаги анзбæл. Е ци амонуй, æма уой хæццæ циуавæр хабæрттæ баст æнцæ, уой фæдбæл мухур кæнæн аци цубур æрмæг дæр.

Аци хабар æрцæудзæнæй 29 январи. Китайаг гороскопи анзи дууадæс мæйемæй алкæмæн дæр ес нисангонд  æхе цæрæгой æма баст æнцæ фондз фæззиндей хæццæ: æфсæйнаг, гъæдæ, дон, арт æма зæнхæ.

Хелаги номбæл раздæриккон æнзтæ нимад цудæнцæ: 1929 анз (зæнхæ), 1941 анз (æфсæйнаг), 1953 анз (дон), 1965 анз (гъæдæ), 1977 анз – (арт), 1989 анз– (зæнхæ), 2001 анз (æфсæйнаг), 2013 анз (дон).

ЦИ ХУЗТИ ФÆУУНЦÆ ИСКÆСÆЙНАГ ГОРОСКОПТÆМÆ ГÆСГÆ ХЕЛГУТÆ

Гъæдин-кæрдæгхуз хелагæ. Хецæн кæнуй æ рæстадæй, æнæбуцæу, фæлмæн зæрдиуагæй, хатиргæнагæ. Еци анз ка райгуруй, етæ хецæн кæнунцæ сæ фæлмæнзæрдæдзийнадæй. Цæхæрдзаст (Сурх) хелагæ. Еци анзи ка райгуруй, етæ фæуунцæ мæстигæр, фæффæндуй сæ алци зонун дæр, разæнгард, ескæбæл айуан ракæнунмæ дзурдарæхст.

Зæнхон (Бор) хелагæ. Уой анзи ка райгуруй, етæ фæуунцæ кустуарзагæ, хеуæнттæбæл еузæрдиуон, цийфæнди уавæрти дæр, ци иснисан кæнонцæ, уой исæнхæст кæнун син бантæсдзæнæй.

Æфсæйнаг (Уорс) хелаги анзи игурд адæм фулдæр уарзунцæ еунæгæй цæрун, сæ рæстæг барунцæ сæхе царди уагæбæл, хъæртуй сæмæ хеуарзондзийнадæ. Фал еци-еу рæстæг ба фæуунцæ нифсхаст, зундгин, зæрдæ бадарæн кæбæл ес, уæхæнттæ.

Дони (Цъæх) хелаги анзи игурдтæ фæуунцæ хеваст æма зундгин, хуарз арæхсунцæ æртасæн кустмæ, хуарз лæгигъæдтæ равдесунцæ царди аллихузон къабæзти.

Кæрдæгхуз гъæдин хелагæ аци анз хецауеуæг кæндзæнæй. Фæстаг хатт ма уæхæн анз адтæй æртинсæй анзей размæ.

Искæсæйнаг культури хелагæн устур аргъ кæнунцæ. Хелагæ ’й курухон, фал уой хæццæ ба тæссаг хелæгой. Кæци усми æхе куд равдесдзæнæй, е ин бæрæг нæ фæууй. Фал кæрдæгхуз хелагæ нимад цæуй сабур, æнæхийнæ, тухбурстгæнагæ ка нæй, уæхæнбæл. Кæрдæгхуз амонуй сабурдзийнадæ, æрдзи хæццæ æмбастдзийнадæ.

ЦИ ХУЗТÆ УАРЗУЙ НÆУÆГ АНЗИ ФÆСНОМУГ НИСАН

Кæрдæгхуз. Нæуæг анзбæл æмбæлгæй, кæрдæгхуз уæледарæс дæ уæле ку искæнай, уæд нæ фæффæсмон кæндзæнæ. Хуарзбæл нимад цæунцæ райдзаст – цъæх æма изумрудхузæй ба денгизи уолæнти хузи уæнгæ.  Федауй сурх хуз дæр, уомæн æма зæрдæ рохс кæнуй. Æцæг тауæггури хузæн цъæхæй ба уæхе гъæуай кæнетæ.

НИСАНТÆ ЦÆМÆЙ ИСÆНХÆСТ УОНЦÆ

Кæрдæгхуз гъæдин хелаги анз дин цæмæй дзæбæхдзийнæдтæ æрхæсса, уой туххæй къæрази тæрхæгбæл æхсири хæццæ къос ниввæрæ æма дин хуарздзийнадæ ’рхæсдзæнæй. Дæ киси исæвæрæ хелаги цари гæппæл æма дæмæ æхцатæ уодзæнæй. Дæ косæн уати хелаги хузæ, кенæ статуэткæ исæвæрæ æма дæ куст æнæкъулумпийæй цæудзæнæй. Дæ гъæццоли цъарæ хелаги цъари хузæнæй баййевæ æма хуæздæр фунæй кæндзæнæ. Дæ хъурбæл хелаги хузи хæццæ рæхис ба дин агъаз кæндзæнæй, дæ меддуйне æма идардмæуинундзийнадæ тухгиндæр кæнунæн.

*  *  *

Цæмæдæр гæсгæ, æнхæст ни не ’руагæс кæнуй, уæлдæр ранимад амунддзийнæдтæ æцæгæйдæр ести фæййагъаз уодзæнæнцæ, цæмæй аци анз нæ æ дзæбæхдзийнæдтæй фæххайгин кæна, е. Уомæн æма бæлвурдæй æй зонæн, хелагæн айдагъ æ уиндæй нæ, фал уотид æ коййæй дæр устур таси бафтуйунцæ. Мадта нæ адæмон исфæлдистади дæр хумæтæги нæ байзадæнцæ хелаги туххæй аллихузон æмбесæндтæ, зæгъæн: «Хелагæ къæдзæ-мæдзæ ке æй, тæссаг дæр уомæн æй…», «Хелагæ æ цъарæ ку рагæлдза, уæддæр хелагæй изайуй…», «Хелаги ном исдзорæ, æма хелгутæ сæ сæртæ исдардзæнæнцæ…»

ХЕЛАГИ АНЗИ КА РАЙГУРДÆЙ, УÆХÆН ЗУНДГОНД АДÆЙМÆГУТÆ

Музыкант, хузæгæнæг, киноактер, финсæг, Нобели премий лауреат Боб Дилан (1941), Корейи Адæмон Демократон Республики сæрдар Ким Чер Ир  (1941), Гарри Потери туххæй киунугæ ниффинсæг  Дзоуан Роулинг (1965), Уæрæсей раздæри Президент, нур ба Уæрæсей Федераций Æдасдзийнади Совети сæрдари хуæдæййевæг Дмитрий Медведев (1965), актер æма телеамонæг Сергей Светлаков  (1977), америкаг зартæгæнæг Тейлор Свифт (1989).

*  *  *

Аци æнзти райгурдæнцæ не ’мзæнхон номдзуд адæймæгутæй беретæ. Æнæмæнгæ етæ æримисуни аккаг æнцæ, уомæн æма берæ арфиаг гъуддæгутæй фескъуæлхтæнцæ нæ Иристони, нæ Фидибæсти сæрбæлтау. Уомæ гæсгæ ба уони туххæй аци анз нæ газети нæ равгитæмæ гæсгæ мухур кæндзинан хецæн æрмæгутæ.

ЦИУАВÆР ИСТОРИОН ЦАУТÆ ÆРЦУДÆЙ ХЕЛАГИ АНЗИ

Уæрæсей Октябри революци –  (1917).

Райдæдта Устур Фидибæстон тугъд –  (1941).

Сталини рамæлæт – (1953).

Вьетнами тугъди райдайæн – (1965).

Нью-Йорки арæзт æрцудæй террористон фудракæндæ берæуæладзугон азгъунстити – (2001).

Космосмæ фиццаг хатт рабалци кодта туристи бунати америкаг миллионер Деннис Тито  – (2001).

Челябински облæсти арвæй æрхаудтæй метеорит, æма уой фудæй бастъалдæнцæ 1,5 мин адæймаги – (2013).

*  *  *

Нæ зæрдæ дардзинан уобæл, æма аци анз – Хелаги анзи – неци æверхъаудзийнæдтæ ’рцæудзæнæй, уой хæццæ ба ма кæдæй-уæдæй фæййервæздзинан, нуртæккæ нæ цидæриддæр гъигæ даруй, нæ цардиуаги нæ тасдзийнæдтæй цидæриддæр тухсун кæнуй, еци  хабæрттæ æма гъуддæгутæ.

Нæ рагфидтæлтæй нин ауæхæн загъд байзадæй: «Корунæн дæр – рæстæг, æма – раттунæн дæр!..» Гъе уомæ гæсгæ ба нæ Исфæлдесæгæй кордзинан, цæмæй нин аци анз фулдæр æрхæсса цийнæдзийнадæ æма зæрдрохсдзийнадæ. Коруни рæстæг ралæудтæй Нæуæг анзи, æма нæ зæрдæ дардзинан, нæ коруйнæгтæй нæ фæххайгин кæнуни рæстæг дæр афойнадæбæл уодзæнæй…