Cахар Грознай æрæги цалдæр боней дæргъи ка цудæй, еци Кавказаг инвестицион форум æ куст æнтæстгинæй фæцæй. Архайдта си нæ республики хецаудзийнади æма экономикон алли къабæзти минæвæртти устур къуар дæр, æ сæргъи Цæгат Иристони разамонæг Сергей Меняйло, уотемæй.

Форуми ци ахсгиаг мадзæлттæ арæзт æрцудæй, уонæй еу иссæй Цæгат-Кавказаг федералон зилди социалон-экономикон райрæзти фарстати фæдбæл Хецауадон къамиси æмбурд, кæцимæн разамунд лæвардта Уæрæсей Федераций Хецауади Сæрдар Михаил Мишустин.

Архайдтонцæ си регионти  æма ирæзти институтти разамонгутæ æма бизнеси минæвæрттæ. Ци фарстатæбæл дзурдтонцæ, уони ‘хсæн – паддзахадон агъази нæуæг хузтæ, ирæзтæн æнæмæнгæ гъæугæ фæрæзнитæ, инвестицион гъæугæ æрдзонгъæдæ исаразунæн ахедгæ мадзæлттæ.

Æмбурди ма архайдтонцæ Уæрæсей Федераций экономикон ирæзти министри хуæдæййевæг Сергей Назаров, «Кавказ. УФ»-ий генералон директор Андрей Юмшанов, минкъий æма рæстæмбес амалгъонади ирæзти Федералон корпораций генералон директор Александр Исаевич, Æфснайæнбанки хонсар-нигулæйнаг дæлхайади сæрдар Анатолий Пасенников, «Cosmos hotel group»-и президент Александр Биба, уæрæсейаг амалгъон, компьютерон техникæ «Бештау», зæгъгæ, уæхæн бренди хæццæ аразæг компаний разамонæг Владимир Кузнецов.

Сергей Назаров, фембæлд байгон кæнгæй, фæббæрæг кодта инвестицион форумтæ аразуни ахедундзийнадæ амалгъонтæ æрбаздахуни туххæй. Куд загъта, уотемæй, Цæгат Кавкази экономики агъазиау ирæзтæн устур гæнæнтæ ке ес, æма си арæхстгинæй испайда кæнун ке гъæуй.

Æ загъдмæ гæсгæ, каврегионтæмæ устур банкти цæмæдесдзийнадæ ирæзуй: кредитон продуктти нимæдзæ ке фулдæр кæнуй, уомæй. Æма æнæмæнгæ гъæуй еци гъуддаги райрæзтæн еугур гæнæнтæ æма равгитæй æнхæстæй пайда кæнун.

Æмбурди радзубанди кодта нæ республики Сæргълæууæг Сергей Меняйло, æма куд загъта, уотемæй, абони хъæбæр ахсгиаг  æй бизнесæн гъæугæ уавæртæ исаразун. Инвестортæ сæ фæрæзнитæ исхарз кæнунмæ кæми гъавунцæ, еци региони, фиццагидæр, æхсæнадон-политикон уавæр  гъæуама уа æдас.

АБОНИ ÆНТÆСТДЗИЙНÆДТÆ – ИСОНИБОНИ АХЕДГÆДÆР КУСТИ БУНДОР

Сергей Меняйло æ радзубандий уотæ баханхæ кодта:

– Абони Цæгат Кавкази республикити экономикон сæйрагдæр къабæзти ирæзтæн ес еугур фадуæттæ дæр. Еци къабæзтæ ‘нцæ туризм, гъæууон хæдзарадæ, промышленность. Уой туххæй нæмæ ес, куд регионалон, уотæ федералон агъази мадзæлттæ дæр. Фал уæддæр бизнес, «даргъ æма аслан» æхцатæ кæми ес, административон гæрæнтæ бустæги кæми ‘нцæ, айдагъдæр уордæмæ нæ тундзунцæ. Бизнес, фиццагидæр, домуй æдасдзийнадæ. Æхе хуарз ку æнгъæла, ку нецæмæй тæрса, уæд æ фæрæзнитæ дæр гъуддагæн нæ бавгъау кæндзæнæй. Уомæ гæсгæ, ба æнæмæнгæ гъæуй, цæмæй Цæгат Кавкази базононцæ куд зæрдхæлар, сабур, цæстуарзон, прогрессивон регион. Цæгат Иристон идарддæр дæр пайда кæндзæнæй еугур мадзæлттæй дæр инвестицион климæт фæххуæздæр кæнунбæл æма инвестортæн гъæугæ уавæртæ аразунбæл.

Кавказаг инвестицион форуми Цæгат Иристонæн  ци сæрмагонд стенд фæлгонцгонд адтæй, е хъæбæр цæмæдесаг рауадæй. Бабæрæг æй кодтонцæ Уæрæсей Федераций Хецауади Сæрдар Михаил Мишустин æма Республикæ Узбекистани премьер-министр Абдулла Арипов. 

Цæгат Иристони Сæргълæууæг радзурдта экспозиций æвæрд ци ес, региони еци сæйраг æнтæстдзийнæдти, уæдта исонибонмæ нисанти  туххæй.

Сергей Меняйло куд баханхæ кодта, уотемæй  стенди сæйраг нисанеуæг æй  Цæгат Иристони инвестицион гæнæнти райрæзт бавдесун æма зæрдиагæй райарфæ кодта  Уæрæсей Хецауадæн, республикæн еудадзуг ахедгæ агъаз ке кæнуй, уой туххæй.

Уæрæсей Хецауади Сæрдар Михаил Мишустин аразийæй байзадæй æма бæрзонд аргъ искодта, Цæгат Иристон æхе равдистмæ куд бацæттæ кодта, уомæн.

УЗБЕКИСТАН ÆМА ЦÆГАТ ИРИСТОНИ ÆМГУСТАДÆ АГЪАЗИАУДÆР КÆНДЗÆНÆЙ

Форуми рæстæги Сергей Меняйлойæн сæрмагондæй фембæлд адтæй Республикæ Узбекистани Минæваради делегаций хæццæ, æ сæргъи Æнæрадон æма Æнхæстбаргин минæвар Ботиржон Асадов, уотемæй.

Еци фембæлди рæстæг Сергей Меняйло æ радзубандий куд фæббæрæг кодта, уотемæй Уæрæсе æма Узбекистани ‘хсæн цæдесон рахастдзийнадæ зæрдæмæдзæугæ ‘й  æма идарддæр парахатдæргонд ке цæудзæнæй. Мадта  Цæгат Иристон æма Узбекистани ‘хсæн рахастдзийнæдтæ кумæ ирæзонцæ, уомæн дæр берæ равгитæ ес ахурадæ æма культури къабæзти.

– Цæгат Иристони цæруй, республики этнокультурон  æмвæзадæмæ агъазиау æвæрæн ка хæссуй, еугур адæмихæттити  ‘хсæн сабурдзийнадæ ка федардæр кæнуй, æхсæнадон мадзæлтти сæрæнæй ка архайуй, уæхæн устур узбекаг диаспорæ, – загъта Сергей Меняйло.

Фембæлди хатдзæгтæмæ гæсгæ æ архайгутæ бадзубанди кодтонцæ регионти ‘хсæн бастдзийнæдтæ фæуурухдæр кæнунбæл.

КÆРÆДЗЕБÆЛ АУОДГÆЙ, ЦАРД ФÆРНÆЙДЗАГДÆР КÆНГÆ ЦÆУЙ

Нæ республики Сæргълæууæг Сергей Меняйлойæн ма форуми рæстæг адтæй косæг фембæлд Республикæ Беларуси Æнæрадон æма Æнхæстбаргин минæвар Уæрæсей Федераций Александр Рогожники хæццæ дæр. Сæ фембæлди рæстæг æрдзубанди кодтонцæ абони æмгустадæбæл, идарддæри еумæйаг  архайд фæййахедгæдæр кæнуни гæнæнтæ æма равгитæбæл.

Фембæлди райдайæни Сергей Меняйло зæрдиагæй  райарфæ кодта Александр Рогожникæн, бæрзонд дипломатон бунатмæ нисангонд ке ‘рцудæй, уой фæдбæл.  Æма ма куд загъта, уотемæй Беларусь нæ республики рагон æма æууæнккин æмбал ке æй, æма се ‘хсæн экономикон æма гуманитарон бастдзийнæдтæ идарддæр федардæр ке кæндзæнæнцæ.

Еци загъдмæ гæсгæ уæ зæрдæбæл уин æрлæуун кæнæн: 2018 анзи Цæгат Иристони Хецауадæ æма Республикæ Беларуси Хецауадæ бафинстонцæ бадзурд базарадон-экономикон, наукон-культурон æма социалон-культурон æмгустади туххæй. Бадзурдмæ гæсгæ æ бафинсгутæ кæрæдземæн агъаз кæнунцæ промышленности, информацион коммуникацити, агропромышленнон комплекси, базарадæ æма лæггæдти, æнæнездзийнадæ гъæуайкæнуйнади, ахуради, наукити, туризми…

Республикæ Беларуси хæццæ арæзт  цæунцæ базарадон рахастдзийнæдтæ. Иристони экспорти номхигъди ‘нцæ: электрикон машинттæ, ефтонггæрзтæ æма сæ хæйттæ, мурфинсæн æма мурнæуæггæнæн аппаратурæ, кæрдтæ, аслан æзгъæртæй конд уедгутæ æма вилкитæ æма уотæ идарддæр. Беларусь ба Цæгат Иристонæн æрветуй хæдзари дзаумæуттæ, цирæгътæ, рохсгæнæн ефтонггæрзтæ, хуæлци æма æхсири продукттæ, муд…

Кавказаг инвестицион форуми программи сæйраг мадзал адтæй пленарон æмбурд «Агъазиау Кавказ: денгизæй денгизмæ». Амудта ‘й Уæрæсей Федераций Хецауади Сæрдари фиццаг хуæдæййевæг Александр Новак. Цæгат Кавказаг федералон зилди экономикон гæнæнти хæццæ баст фарстатæбæл ахсгиаг дзубандий архайдта Цæгат Иристони делегаци дæр, æ сæргъи – Сергей Меняйло, уотемæй.

Александр Новак фæббæрæг кодта, абони инвесторти ‘рдигæй Цæгат Кавказмæ хъæбæр устур цæмæдесдзийнадæ ке ес.

– Кавказ нæ бæсти цæмæдесаг регион æй. Алæмæти рæсугъд æрдзæ, историон рауæнтæ. Æма еу денгизæй иннæ денгизмæ æхе ке райвазта, е ин агъаз æй инвестортæ имæ æрбаздахунæн æма уони фæрци æ ирæзтæн. Национ нисантæ исæнхæст кæнуни туххæй Уæрæсей Президент нæ размæ æвæруй 2030 анзмæ инвестицити нимæдзæ 60 проценти фæффулдæр кæнуни ихæс. Æма еци ихæс мах æнхæст кæнæн æмгъудтæй раздæр. Форуми бæрæггæнæнтæмæ гæсгæ, Цæгат Кавкази инвестицити нимæдзæ исирæзтæй 17 проценти. Е ба æй, еумæ райсгæй, Уæрæсей рæстæмбес бæрæггæнæнæй дзæвгарæ бæрзонддæр.

БÆЛЦЦÆНТТÆ ХУÆРЗЦÆТТÆЙ ИСИУАЗÆГ КÆНУН –АХСГИАГ ГЪУДДАГ ÆЙ

Вице-премьер хецæнæй фæббæрæг кодта туристон проектти ирæзти æнтæстдзийнæдтæ сæрмагонд экономикон зонити, агропомышленнон, транспортон-логистикон къабæзти, промышленности.

Æмбурди хатдзæгти фæдбæл дзоргæй, Сергей Меняйло куд баханхæ кодта, уотемæй, Кавказаг инвестицион форум агъазиау пайда  æй субъектти гæнæнтæ раргом æма исцардгъон кæнунæн.

– Абони Уæрæсей регионти размæ лæууй вазуггин ихæс: инвестортæн, уой хæццæ – фæсарæйнæгтæн дæр, уавæртæ аразун, уомæн ба агъаз æнцæ КИФ-и хузæн фæзтæ. Цæгат Иристон цæттæ ‘й нæуæг æмгустадон бастдзийнæдтæмæ, нæуæг проектти фарс рахуæцунмæ, – загъта региони разамонæг. – Кавказаг инвестицион форум хъæбæр бæрзонд æмвæзадæбæл ке рацудæй, уой сæрмагондæй баханхæ кодта Уæрæсей Федераций Хецауади Сæрдар Михаил Мишустин, мадзали цæмæ ‘ркастæй æма ци фæууидта, уомæн хатдзæгтæ кæнгæй.

Æ радзубандий ма Михаил Мишустин дзурдта, еумæ райсгæй, федералон зилди уавæрбæл. Хецæнæй æрлæудтæй туризми къабазæбæл. Æмбурди архайгути зæрдæбæл æрлæуун кодта Президенти фæдзæхст – æхсæз анземæ нæ бæсти  балцити цæугути нимæдзæ  анзæй анзмæ фулдæр кæнун.

НÆУÆГ КУСТУÆТТÆ АРАЗУНИ ФÆРЦИ – НÆУÆГ КОСÆН БУНÆТТÆ

Мишустини дзубандимæ гæсгæ, Кавказ алкæддæр хецæн кодта æ иуазæгуарзондзийнадæ æма æ алæмæти дзенетон æрдзæй. Фал ами дæр нерæнгæ алкæми нæма ес туристтæн гъæугæ уавæртæ – «сервиси æмвæзадæ фæббæрзонддæр кæнун гъæуй». Еци куст разæнгардæй æнхæст кæнунцæ бизнеси минæвæрттæ, Хецауадæ ба амалгъонтæн урух агъаз дæттуй.

– Уæлбарæ æфстæуттæ дæттуни программæмæ гæсгæ, туризми къабази æртæ æма инсæй проектемæн лæвæрд æрцæудзæнæй уæхæн æфстæуттæ, фусунуæттæ æма берæфæразон комплекстæ аразунæн. Дууæ си нуриуæнгæ байгон æнцæ æма косунцæ. Субсидитæ равардтан модулон фусунуæттæ аразунæн дæр, нуртæккæ си 90 номери цæттæ ‘нцæ, – фегъосун кодта Михаил Мишустин.

Владимир Путин 2023 анзи ци закъон бафинста, уой бундорбæл туроператортæ уæгъдæ ‘нцæ уæлæнхасæн аргъи хъалонæй, Уæрæсей фæзуати балцæгтæ уæйæ кæнгæй. Аци фæрæзнæ рахъæртдзæнæй 2027 анзи 30 июни уæнгæ.

Кавкази инвестицион форум, ку зæгъæн,  цудæй Грознай æртæ боней дæргъи, 15-17 июли. Сæйраг равдисти экспозиций фæлгæти Цæгат Иристони стенди æвдист æрцудæй 29 инвестицион проекти экономики бундорон къабæзти. Царди уагъд ку ‘рцæуонцæ, уæд е регионæн ратдзæнæй равгæ аст мин кусти бунати исаразунæн. Форуми архайгутæ базонгæ ‘нцæ нæ региони промышленнон кустуæтти продукций хæццæ.

АБОНИ, ИСОНИБОНИ ХУАРЗБÆЛ КА АРХАЙУЙ, ÆНТÆСГÆ ДÆР УОМÆН КÆНУЙ…

Кавкази инвестицион форум, ку зæгъæн,  цудæй Уæрæсей Федераций Президент Владимир Путини Указмæ гæсгæ. Аллианзон ке æй, е агъаз æй Цæгат Кавкази инвестицион гæнæнтæ фæгъгъомусгиндæр кæнунæн, е ‘нæрлæугæ социалон-экономикон ирæзтæн. Кавкази инвестицион форум аразæг æй фонд «Росконгресс» Уæрæсей Федераций экономикон ирæзти министради агъазæй.