Уæрæсей фæллойни министр Антон Котяков куд фегъосун кодта, уотемæй маддæлон капитали бæрцæ феврали исуодзæнæй 912 мин соми – фариккон анзи цæйбæрцæ адтæй, уомæй 80 мин соми фулдæр.

Нæуæгигурд сувæллæнттæ кæци бийнонти ес, уонæн феддонти нисанеуæгæй Цæгат Иристони дехгонд æрцæудзæнæй 65,6 миллион соми.

Нæ республики финансти министри ихæстæ рæстæгмæ æнхæстгæнæг Оксанæ Карова куд байамудта, уотемæй республикон бюджет æнхæстдæргонд цæуй, бунæттон кустуæттæй ци æфтуйæгтæ цæуй уонæй, æма гъæуама исхъæртонцæ 783 миллион сомемæ. Æ загъдмæ гæсгæ, еци фæрæзнитæ æрвист æрцæудзæнæнцæ, фиццагкезуй социалон нисанеуæг кæмæн ес, уæхæн хæрзтæ æхгæнунмæ: кусти мизд бюджетæй фист кæмæн цæуй, уонæн – 188 миллион сомей бæрцæ, уæдта ма бунæттон бюджетæн уæлæнхасæн агъазæн – 60 миллион соми.

Сæ æргътæ син фæййасландæр кæнгæй ци хуастæ æлхæд цæудзæнæй, уомæн дæр дехгонд æрцæудзæнæй 25 миллион соми, сæрмагонд æфсæддон операций ка фæммард æй æма ка фæццæф æй, уони бийнонтæн фæййагъаз кæнунæн дæр дехгонд æрцæудзæнæй 85 миллион соми. Уæрæсей Федераций гъæуайкæнуйнади Министради хæццæ бадзурдтæ ка исаразта, уонæн дæр еурæстæгон феддонтæ еумæйагæй фист æрцæудзæнæй 74 миллион соми.

*  *  *

Нæ республики «Земский учитель», зæгъгæ,  федералон программи архайун исфæндæ кæнгæй, 2025 анзи дæс ахургæнæги косун райдайдзæнæнцæ гъæууон скъолати.

Еци программи фæрци нерæнгæ бал бантæстæй гъæууон скъолати косунмæ ’рбахонун, бæрзонд дæсниадæ кæмæ ес, уæхæн дæс æма дууинсæй специалисти. Программи сæ бон архайун æй куд фæлтæрдгун, уотæ æригон ахургæнгутæн дæр. Уонæй алкæмæн дæр райдайæни фист æрцæудзæнæй фæйнæ еу миллион соми.

Аци анз программи архайун ка исфæндæ кæна, уонæй курдиæттæ ист цæун райдæдтонцæ 9 январæй фæстæмæ æма рахъæртдзæнæнцæ 15 апърели уæнгæ. Программи архайуни туххæй гъæуй портали хе ниффинсун æма сæрмагонд инструкций домæнтæ æнхæст кæнун.

*  *  *

Республики хецауадæ уæлæнхасæн фæрæзнитæ радех кодта зæнхитæ донхуаруг кæнунæн. Е устур агъаз фæууодзæнæй гъæууонхæдзарадон нисанеуæг кæмæн ес, еци зæнхити фæзуæттæй æнхæстдæрæй пайда кæнунæн æма агропромышленнон комплекси архайд идарддæр райдайун кæнунæн, цæмæй нæ бæстæ хуайраггъæуагæ ма бавзара, уой туххæй», – зæгъунцæ министрти къæбинети.

*  *  *

Пенсиесгутæй цуппаринсæй анзи кæбæл исæнхæст уа, уонæн дæр æма 1-аг къуари инвалидтæн 2025 анзи 1 январæй фæстæмæ сæ пенситæбæл бафтуйдзæнæй 1200 соми æма индексацигонд дæр уотемæй цæудзæнæй. Уой туххæй пенсиесгутæн сæхе некумæ рацо-бацо кæнун гъæудзæнæй. Уонæмæ ка кæсуй æма син ка агъаз кæнуй, еци адæймæгути туххæй бæрæггæнæнтæ дæр æрветун некумæ гъæудзæнæй.

Сауæнгæ сувæллонæй сахъат ка ’й æма уонæмæ ка зелуй, уонæн дæр фист цæудзæнæй 1200 соми (1-аг къуари сахъат сувæллæнттæмæ ниййергутæй æма сæ гъудгæнгутæй уæлдай). Еци феддонтæ 1 январæй фæстæмæ  пенситæбæл æфтуд æрцæудзæнæнцæ. Сувæллонæй 1-аг къуари сахъатбæл нимад ка цæуй, уони ниййергутæ æма сæ гъудгæнгутæн ци 10 мин соми фистонцæ, уонæмæ дæр æййивддзийнæдтæ нæ хаунцæ.

2025 анзи 1 январæй фæстæмæ æфтуйæгтæ хаст æрцæудзæнæнцæ сахъат адæми гъудгæнгутæ, ци пенси есунцæ, уомæ.

Зæгъæн, адæймаг дууæ пенсий ку еса, уæд еци æфтуйæгтæ æфтуд æрцæудзæнæнцæ айдагъдæр пенситæй сæ еуебæл.

Цуппаринсæй анзи кæбæл нæма исæнхæст æй, уотемæй ба фæрсаг агъазгъæуагæ ци адæймæгутæ ’нцæ, уони гъудгæнгутæн ба сæ пенситæбæл æфтуд цæудзæнæй, дзæбæхгæнæн уагæдони хатдзæгтæмæ гæсгæ, нисангонд син ци æмгъудтæ адтæй, уæди уæнгæ. Нæуæг анзи син уæхæн æфтуйæгтæ фист нæ цæудзæнæй.

*  *  *

Цæгат Иристони гъæдти фæзуæттæ 2030 анзи уæнгæ гъæуама фæуурухдæр уонцæ 340 гектарей бæрцæ. Еци мадзал арæзт цæуй федералон проект «Гъæдтæ багъæуай кæнун», уæдта нæуæг национ  æма «Экологон уавæр фæххуæздæр кæнун»-и фæрци. Еци нисантæ фæййагъаз уодзæнæнцæ гъæдти фæзуæттæ фæуурухдæр æма сæ зингисервæзтитæй гъæуай кæнунæн, нæуæг талатæ ирæзун, бæлæсти æма æндæр зайæгойти муггæгтæ æмбурд кæнунæн. Еци мадзал ма хуарз фæййагъаз уодзæнæй, ци бæлæстæ калд æрцудæй, уæдта ка бахускъæ ’й, уони бæсти нæуæг талатæ ниййаразунæн.

*  *  *

Цæгат Иристони цæргутæй 2024 анзи сæ къайадæ исфедар кодтонцæ 2507 бийнонти. Къайадæ исфедар кæнуни уагæдони бæрæггæнæнтæмæ гæсгæ, сæ цард ка байеу кодта, уонæй силгоймæгтæ адтæнцæ 18-24 анзей кари, нæлгоймæгтæ ба 25-29 анзей кари.

Иннæ хабар ба уæхæн æй, æма бийнонти хецæн кæнуйнади нимæдзæ дæр фæмминкъийдæр æй – 27 процентей бæрцæ. Евгъуд анзи сæ къайадæ ка фехалдта,  уонæй силгоймæгтæн сæ фулдæр æнцæ 35-39 анзей кари, нæлгоймæгтæ ба 40-49 анзей кари.

*  *  *

Цæгат-Иристойнаг компани архайдта картофи, халсарти æма рæзи кусти технологити равдисти. Хуннуй «Агротех-экспо: картофель, овощи, плоды 2025», арæзт æрцудæй Мæскуй 22-24 январи. Компаний минæвæрттæ си æвдистонцæ сæхе селекций картофи сорттæ «Садон» æма «Спринтер».

Цæгат Иристони Хетæгкати Къостай номбæл паддзахадон университети ахургæнгутæ æма студенттæ цæттæ кæнунцæ, сæрмагонд æфсæддон операций ка архайуй, еци тугъдонтæн хе æртайæн сор фæрæзнитæ.

Уонæй æнцон архайæн æй, гъæуй айдагъдæр губкæбæл 50 миллиметри дон æркæнун. Адæймаги бауæр хуарз ракæдзос кæнуй, уой фæсте ба ’й æрæхснун дæр нæ гъæуй. Комплектæн ес дарæн дзиппи кенæ æндæр рауæн, цийфæнди уавæрти дæр тугъдони бон æй æхе æрæхснун.

Еци гъуди фæззиндтæй университети дизайни кафедари хестæр ахургæнæг Байти Эльзæмæ. Æ цардæмбал дзармадзанæйæхсæг æй æма нуртæккæ ’й сæрмагонд æфсæддон операций. Æ командæ фулдæр архайунцæ гъæдти æма сæ уæхæн рауæни ба сор хе кæдзосгæнæн фæрæзнæ ахсгиагæй ахид багъæуй.

– Еци комплект ин ку рарвистонцæ, уæд æ зæрдæмæ хъæбæр фæццудæй. Тъасхи ку фæццæуй, уæд си дууæ-æртæ салфетки алкæдæр æ дзиппи райвæруй, – зæгъуй Эльзæ.

Еци салфеткитæ силгоймаг раздæр аразта хæдзари æхе хъауритæй, уæдта ’й бафæндадтæй сæ рауагъд фæффулдæр кæнун æма æ хъæппæрес балæдæрун кодта студенттæн дæр. Етæ дæр хъæбæр разæнгардæй  исарази ’нцæ æ фæндони хæццæ æма бал нерæнгæ ’рцæттæ кодтонцæ 1500 комплекти. Рæхги сæ рарветдзæнæнцæ нæ тугъдонтæн.