ГОБЕТИ Ибрагим фембæлди архайгути хæццæ.

Недзаманти дзурддзæугæ лæг Сократмæ кæддæр, дан, бацудæй еу дзæгъæлдзорагæ æма ин бакой кодта:

– Дæ хæлæрттæй ке фегъустон, еу уæхæн хабар дин мæ бон æй радзорун.

– Еу минкъий багæдзæ кæнай, – бауорæдта ’й Сократ. – Нур мин ци хабар радзоруйнаг дæ, уой раздæр бал æрфæлсодзун гъæуй. Уой туххæй ба ес æртæ фæлсодзæни. Фиццаг хуннуй – «Рæстдзийнадæ». Зæгъай мин, федарæй ди æруагæс кæнуй, дæ радзоруйнаг раст ке æй, е?

– Раст зæгъгæй, нæ ми æруагæс кæнуй, – басастæй æрбацæуæг. – Фал æй æз дæр æндæр кæмæйдæр фегъустон.

– Еугæр еци хабар дæхецæй дæр не ’руагæс кæнуй, раст ке нæй, е, уæд – дуккаг фæлсодзæн: ци мин радзоруйнаг дæ, е хуарз хабар æй æви лæгъуз?

– Æргом дзоргæй, хъæбæр лæгъуз хабар.

– Мадта уотæ: дæхе загъдмæ гæсгæ, ци мин фегъосун кæнуйнаг дæ, е раст дæр нæй, уæдта ма лæгъуз хабар дæр æй. Æма ма æртиккаг фæлсодзæн: ести пайда ’й дæ радзоруйнаг æви нæ?

– Æвæдзи, нæ, – басастæй лæг.

– Мадта уæд, раст дæр ка нæй, хуарз дæр ка нæй, пайда дæр кæмæй неци ес, еци хабар мæн цæмæн гъæуй!..

Аци рагон таурæхъ хумæтæги нæ æримистан. Раздæр рæстæгути дæр хабæрттæн сæ еугур раст æма пайдайаг нæ уиуонцæ, уæддæр дзиллæмæ рахъæртуни размæ фæлсугъдгонд цудæнцæ. Еци фæткæ бустæги раст кæми адтæй, дзиллæ цохгонд цудæнцæ берæ æнæмæнгæ зонуйнаг хабæрттæй, æма уомæ гæсгæ ба аллихузон дам-думтæ исæгæр уиуонцæ, æма е ба, гъулæггагæн, хуæрзæрдæмæ нæ фæббæрæг уидæ æхсæнади медæгæ уагæбæл. Фал си уæхæн фæлсугъди хуарздзийнадæ ба е адтæй, æма цардиуагæн гъæуайгонд цудæй æ сабурдзийнадæ, хемедæги лæдæрундзийнадæ. Уой уæлдай бæлвурдæй лæдæрун байдæдтан нур, социалон хизæгти дзæнгæдадзæгъдæнтæ æгæр ку иситинг æнцæ аллихузон хабæрттæ, ка си æцæг, ка ба си мæнгæ, уой не ’взаргæй, нæбæл сæ къибилайдзæгтæй ку калунцæ, уæд. Цитæ нин «рахабæрттæ» кæнунцæ, уонæн сæ зингæ хай фæуунцæ уотид къæсибадæг дзубандитæ нæ, фал знаггадæхæссæг, æхсæнади ’хсæн хуæрзуагæдзийнадæ фехалуни нисанеуæгæй. Хестæр фæлтæртæ фæлтæрдгиндæр ке ’нцæ, уомæ гæсгæ син рæстмæ аргъ бæргæ кæнунцæ, фал кæстæртæ ба, гъулæггагæн, сæ уацари бахаунцæ, цидæр зулундзийнæдти цагъайрæгтæ си рауайуй.

Аци уавæри тæссагдзийнадæ нин сагъæссаг куд нæй. Уомæ гæсгæ ба си не ’хсæнадæ дæр, уæлдайдæр ба нæ ирæзгæ фæлтæрти багъæуай кæнуни туххæй ба ихæсгин ан аллихузон ахедгæ мадзæлттæй архайунæй. Еци гъуддаги нæмæ нерæнгæ ци арæзт цæуй æма ма идарддæри куст куд гъæуама æнхæстгонд цæуа, уой фæдбæл сæ гъудитæ загътонцæ, нæ республики хецаудзийнади бæрнон косгутæ æма æхсæнадон организацити, фæсевæдон еугæндти минæвæрттæн, науки, культури, ахуради минæвæрттæн æрæги Дзæуæгигъæуи ци фембæлд адтæй, уой архайгутæ. Дзубанди ба си уобæл цудæй, æма нæ бæсти нуриккон æзнæгтæ нæ нихмæ архайди ке аразунцæ аллихузон миутæ: экстремистон фудракæндтитæ, «фейк»-тæ, гъома, хилкъахæг æма хæлхъойгæнæг  æма аллихузон дзубандитæ, æгъдау æма закъонихалæг мадзæлттæ. Сæ еци миутæ уотид илгъаг нæ ’нцæ, фал не ’хсæнадæн знаггадæхæссæг, уомæ гæсгæ ба сæ нихмæ гъæуй æгъатир тохæй тох кæнун.

Мадзали разамунддæттæг адтæй нæ республики Сæргълæууæг æма Хецауади Адмнистраций разамонæг Гобети Ибрагим. Æма е æ радзубандий уотæ загъта:

– Махæн нæ ихæс æй, нæхеуæнтти, нæ сабийти еци ардауæн, зунд дзæгъæлгæнæг  миутæй багъæуай кæнун. Уæлдайдæр ба нæ бæстæ зингомау политикон уавæри ку æй, уæд. Æрæги кадæртæ багъавтонцæ хæлхъойтæ, адæми фæккæрæдземæ кæнуни миутæ ракъахун, уой дæр – сæрмагонд æфсæддон операций ка фæццæф æй, уонæй испайда кæнун. Фæндадтæй сæ адæми Сæребари фæзæмæ æрбамбурд кæнун. Сæ фудвæндæ ба адтæй, æфсæддонтæй еске хæстæги фæццæф кæнун, цæмæй адæм кæрæдземæ фæууонцæ.

Æ радзубандий ма Гобей-фурт балæдæрун кодта, «фейк»-тæ куд равзурунцæ, куд сæ исаразунцæ, æма сæ куд рапарахат кæнунцæ дзиллити ’хсæн. Уой фæдбæл æрхаста цалдæр дæнци дæр. Зæгъæн, æрæги Черменигъæуи ци буцæу æрцудæй дууæ синхагей медастæу (ирон æма мæхъæлон), уомæй кадæртæ  национ фудракæндæ  исаразунмæ ке гъавтонцæ, дууæ адæми кæрæдзебæл исардауни фæдбæл. Уæд дууердигæй дæр æрбамбурд æнцæ тугъдгъон фæсевæд. Медгъуддæгути оргæнтæ афойнадæбæл республики арæнтæ ку нæ æрæхгæдтайуонцæ, уæд тогкалд æрцудайдæ. Уой туххæй еугур информаци дæр медгъуддæгути оргæнтæ бæрæг кæнунцæ. «Фейк»-тæ æма мæнгæ информаци ка парахат кæнуй, етæ ба дзуапп дæтдзæнæнцæ закъони размæ.

Иннæ гъуддаг ба уæхæн адтæй. Нуртæккæ нæуæг технологити фæрци уæхæн «фейк»-тæ исаразунцæ, æма æцæг æй æви мæнгæттæ, уой алли хумæтæг адæймаг нæ рартасдзæнæй. Зæгъæн, «искусственный интеллект»-и фæрци, раги ист ка ’рцудæй, уæхæн видеой Алагири сæйгæдони сæйраг дохтири дзубанди баййивтонцæ: æхе гъæлæсиуагæй ин ниффинстонцæ æндæр дзубандитæ, гъома, дан, алагирæгтæ ниуазунæн нæбæзгæ донæй фегъæстæ уогæй, сæйгæдонæмæ бахаудтæнцæ, æма сæбæл аллихузон хуæцгæнезтæ бафтудæнцæ, зæгъгæ. Еци «хабар» фагæ адтæй, цæмæй Алагири цæргутæ таси бацудайуонцæ. Уæхæн уавæр ба уомæй тæссаг æй, æма аллихузон æзмæнститæ расайуй…

Ку зæгъæн, нуртæккæ социалон хизæгти æма æндæр технологити  «тæдзунæгтæй» ци хузи хабæрттæ ба еудадзуг нæ тæдзунцæ. Уонæй ка пайдахæссæг æй, ка ба си зæранхæссæг æй, уой равзарунгъон ни, æвæдзи, алке бон нæ исуй. Æвзарунгъон ба гъæуама уæн, цæмæй æверхъаудзийнæдтæй æдасдæр уæн. Уой фæдбæл ма уин ракæнуйнаг ан еума таурæхъ.

… Индийаг зæронд лæг æ фурти фуртæн дзурдта:

– Алли адæймагæн дæр æ медæгæ цæуй тох, раст си цума дууæ берæгъи хилæ кæнунцæ, уой хузæн. Еу берæгъ си фудонхæй емидзаг æй: соцъа, гурусхитæ, фæсмон, хеуарзондзийнадæ, фæлливд миутæ æ бауæри исеу æнцæ… Иннæ берæгъ æй хуæрзгæнæг: уарзондзийнадæ, нифс, æмбалбæл æновуд уни  менеугутæ хæссуй æ бауæри…

Минкъий биццеумæ зæронди дзубандитæ багъардтонцæ. Еуцæйбæрцæдæр гъудити ранигъулдæй, уæдта рафарста:

– Æма дууæ берæгъемæй хъаурæгиндæр кæци фæууй?

Зæронд индийагæн æ цæсгонбæл фиццаг медбилтихудт фæззиндтæй, уæдта сувæллонæн дзуапп равардта:

– Алкæддæр фæууæлахез уй, хуæруйнаг фулдæр кæмæн дæттай, е.

Аци таурæхъ уомæ гæсгæ ракодтан, æма нуртæккæ нæ Фидибæсти нихмæ фудракæндтæ ка аразуй, уони уодти бадæг берæгътæй дæр тухгиндæр кæнуй, адзалхæссæг си кæци æй, е. Æма син «хуæруйнаг дæтгутæ» айдагъ сæ ардаугутæ нæ ’нцæ – махæн нæхецæй дæр мæнгæууæндгутæ ке разиннуй æма уони ахъелæн «дзубандитæ» кæмæй æруагæс кæнунцæ, етæ дæр син уомæй æфсесгæнæг исунцæ. Феронх ни уй нæ фидтæлти зундгин фæдзæхст: «Мæнгардбæл æууæнкæ некæд адтæй æма си дæхе гъæуай кæнæ!..»

БИЧИЛТИ Алетæ