УРУЙМÆГТИ Езетхан (галеуæрдигæй) æ хеуæнтти хæццæ.

Уруймæгти Езетхани туххæй  дзоргæй, мæ бон æй федарæй зæгъун: æ царди фулдæр хай е рæстуодæй иснивонд кодта нæ национ литератури рæстмæ райрæзти сæрбæлтау, æ уарзон адæми хуарзæн зæрдиагæй балæггадæ кæнунæн. Æма ин уомæй минкъий нæ бантæстæй.

Нæ национ культурæ æма литератури хæзнадонæмæ ци исфæлдистадон фæллæнттæ бахаста, ци бунтæ си ниууагъта, етæ агъазиау æнцæ, сæ уæлтæмæнадæй син ес æма уодзæнæй устур ахедундзийнадæ.

Уруймæгти Езетхан райгурдæй 1905 анзи 12 декабри Киристонгъæуи, хумæтæг зæнхкосæг Уруймæгти Алимæрза æма æ цардæмбал Салийæн (Хъазбегти Хъамболати кизгæн) иссæй сæ æвдæймаг кизгæ. Зундгонд æнцæ, уæди рæстæги хумæтæг адæми мæгур, æнæбарæ æма æнæ зæнхæй, гъезæмарæгæнгæй æ цард ка æрвиста, уони уавæртæ. Зæнхæ æлхæнун гъудæй баделиатæй, кенæ еугай кулактæй. Кæми адтæй мæгуртæн косæг фонс, косæндзаумау! Уæлдай зиндæр уавæри адтæнцæ, уой бæрцæ берæ сувæллæнттæ хæссуйнаг кæмæн адтæй, етæ.

Циргъзунд, адæмуарзон лæг адтæй Алимæрза, дæсни адтæй таурæхътæ æма æмбесæндтæмæ, дзоридæ сæ æ сувæллæнттæн, зонгитæн. Æма имæ етæ дæр лæмбунæг æма цæмæдесæй игъосиуонцæ.

Ниййергути хъæбæр фæндадтæй, сæ цæуæт ахургонддзийнадæ куд райстайуонцæ, е. Фал сæ гæнæнтæ нæ амудтонцæ. Фæййагъаз син æй сæ фиди  кæстæр æнсувæр Харитъон. Е адтæй æ рæстæги зундгонд ахургæнæг, размæцуди зундирахастбæл  хуæст адæймаг. Иристони гъæути ахургæнæгæй косгæй, адæми астæу кодта рохсади куст. Харитъон ахид фæххонидæ æхемæ минкъий Езетхани, рæвдудта ’й, гъомбæл æй кодта æхе сувæллони хузæн. Кизгæ фиццаг хатт уомæ фæууидта киунугутæ, уой фæрци фæццалх æй уруссаг æвзаг ахур кæнунбæл, киунугутæ кæсунбæл.

Гъулæггагæн, 1916 анзи паддзахи фæсдзæуинттæ Уруймæгти Харитъони ниййахæстонцæ æ революцион кусти туххæй. Финддæсанздзуд кизгæ зæрдристæй фæстæмæ сæхемæ исæздахтæй. Æ фидæ Алимæрзай сæ хæдзари нæбал ниййафта, уæд цудæй фиццаг дуйнеуон тугъд æма ’й уордæмæ рарвистонцæ. Хестæр хуæрти агъази фæрци Езетханæн бацудæй сæ гъæуи дини скъоламæ.

Хъæбæр разæнгардæй цудæй скъоламæ Езетхан кæддæриддæр. Тæккæ зиндæр уавæрти дæр некæд фестурзæрдæ ’й æ ахурбæл. 1919 анзи бацудæй Киристонгъæуи астæуккаг скъоламæ. Уордæмæ уой размæ кизгутти нæ истонцæ. Фал Цитгин Октябри революций фæрци Иристони силгоймæгтæн дæр фадуат фæцæй нæуæг царди нæдтæбæл æндиуддæрæй ракъахдзæф кæнунæн, ахури бæрзæндтæмæ цæунæн, æхсæнадон гъуддæгути нæлгоймæгти æмрæнгъæ архайунæн.

Дигорай 1921 анзи арæзт æрцудæй фæскомцæдесон организаци. Уордæмæ ист цудæнцæ кизгуттæ дæр. Уони хæццæ адтæй Езетхан. Нæуæг доги уолæнти æхсистæй кизги зæрдæ, æновудæй архайдта æхсæнадон кустити, адтæй гъуддагбæл æновуд фæскомцæдесон, уæлдай хъæбæрдæр бæлдтæй æ политикон æма ахурадон зонундзийнæдтæ фулдæрæй-фулдæр кæнунмæ.

УРУЙМÆГТИ Алимæрза – Езетхани фидæ.

Уомæ гæсгæ ба 1922 анзи  рандæй Дзæуæгигъæумæ. Иссæй облæстон астæуккаг скъолай ахурдзау. Каст æй фæцæй 1925 анзи. Уой фæсте куста афтеки. Игъæлдзæг, сæрæн кизги берæ уарзтонцæ е ’мкосгутæ, аргъ ин кодтонцæ, æма ’й равзурстонцæ профцæдесон раздзæуæгæй. Æртæ анзи фæцæй еци кусти Езетхан. Æхе си равдиста хъæппæресгунæй, нифсхаст æма арæхстгинæй.

Уæддæр Езетханæй нæ иронх кодта, идарддæр æй ахур кæнун ке гъæуй, еци сагъæс. Æма 1929 анзи е иссæй Дзæуæгигъæуи  Хуæнхон педагогон институти литературон факультети студенткæ.

Гъеуæд ин равгæ фæцæй литературæмæ фулдæр æргом æздахунæн дæр. Кæд æй гъæр нæма кодта, уæддæр бæрæг адтæй, литературон кустмæ æ зæрдæ ке бæллуй, финсæги пъеромæ бавналуни фæндæ имæ ке ес.

Уруймæгти Езетхан 1935 анзи æрвист æрцудæй уруссаг æвзаг æма литератури ахургæнæгæй æ райгурæн гъæумæ. Еци рæстæги æ хæццæ ка куста, ка имæ ахур кодта, етæ сæ еугур дæр хуарз зудтонцæ, уомæн æ разæнгард æхсæнадон куст. Е исаразта скъолай литературон æма драмон къуæрттæ. Æхуæдæг син разамунд лæвардта, æ куст æнгом баста фæсевæди бæлдитæ æма монцти хæццæ. Кæддæриддæр æновудæй архайдта, цæмæй е скъоладзаутæ нæ адæми исфæлдистадон хæзнати хæццæ зингæ æргом æздахтайуонцæ уруссаг литературæ, уруссаг культурæ ахур кæнунмæ.

Æ бийнонти цардиуаги фадуæттæ куд амудтонцæ, уомæ гæсгæ 1937 анзи Езетханæн цæугæ рауадæй (æ уодинкъай æфсæддон адтæй – ред.) Белоруссий сæйраг сахар Минскмæ. Уоми никки æновуддæрæй бавналдта исфæлдистадон кустмæ. Нæ адæми намусæй алæмæти æнхæст истори, агъазиау национ колорит, уой кодтонцæ финсæги надбæл æдзæстхезæй цæунмæ, литературон хумгонди хе ауæдзæй æ фæд ниууадзунмæ.

Езетхани хæццæ, кæд уой размæ фæсаууонмæ кæрæдзей зудтан, уæддæр фиццаг хатт ба исæмбалдан 1938 анзи фæззæги. Уæд е финсгути Цæдесмæ консультацимæ æрбахаста агъазиау къохфинст.

– Мæхе дæр гъезæмарæй марун æма гæгъæдитæ дæр исафун,– загъта мин къæндзæстуг хузæй.–  Зонун æй, берæ аййеппитæ си уодзæнæй. Фал уæддæр финсун. Хъæбæр мæ фæндуй, нуртæккæ нæ, фал дæ ку райевдæла, уæд мин мæ къохфинст ку бакæсисæ, æма мин дæ гъуди æргомæй ку зæгъисæ.

Æз папкæмæ æркастæн.

– Уруссагау? – бадес кодтон æз.

– Гъо. Уотæ  ма бангъæлæ, æма æз иронау кенæ дигоронау финсун нæ зонун. Зонун. Ци нæмæ цæуй мухури, уони æнæ бакæсгæй, æнæ исахур кæнгæй æгириддæр нæ уадзун!.. Æрæги «Мах дуг»-и кастæн Нигери æмдзæвгæ «Æмæ зарыд булæмæргъ нæ донбыл». Уæхæн дзæбæх мæмæ фæккастæй алли æгъдауæй дæр, уæхæн аййев!.. Нæ зонун, куд дин æй зæгъон… Уæдта ма еу радзурд. Е дæр нæ журнали мухургонд адтæй. Мæгур седзæргæси еунæг гъог – æ хæдзардар, æ сувæллæнттæ кæмæ æнгъæлмæ кастæнцæ, уой ин цъолбер дорæй куд рамардта барæй, фудæнæн, мæ игуæрдæни кæрони цæмæ хезуй, зæгъгæ. Нæ ми иронх кæнуй еци уæззау цау… Æхсæвæй-бонæй фæййагурдта мадæ æ хестæр сувæллон æма æ синхаг уоси хæццæ. Сæ куй дæр сæ хæццæ, уотемæй æй боницъæхти ’й иссирдтонцæ æрдæгмардæй… Е ’стур фæздонæ æ буни нæ цудæй. Æнæ дугъдæй байзадæй æзинæ, æма нур бæзгин æхсир фадигъолтæй гъардта… Некæд ми феронх уодзæнæй… Мæнмæ гæсгæ, е Мопассани психологон радзурдтæй лæмæгъдæр финст нæй. Уогæ, е ци дзоруйнаг æй: нæ маддæлон æвзагбæл хъæбæр хуарз уадзимистæ финсæн ке ес, е нин, дузæрдуггаг нæй. Кæбæлти ’й Къостайæн айдагъ æхе исфæлдистадæ!..

– Уæддæр ду уруссагау финсис! – гъазгæй загътон Езетханæн.

Мæ еци уайдзæфи хузæн загъдмæ е зæрдигъæлдзæгæй бахудтæй:

– Гъо, фал æз иронау кенæ дигоронау дæр финсдзæнæн… Æцæг мин аци финст фæррæстмæ уæд. Æвæдзи, æригонæй уруссаг æвзагбæл хъæбæрдæр фæццалх дæн…

– Раздæр ма ескæд финстай?

– Скъоладзаути къохфинст журнали фиццагидæр, 1924 анзи рауагътон минкъий радзурд «Ногбон æхсæв». Æ сюжет адтæй граждайнаг тугъди рæстæги… Мæхуæдæг мæхе цæстæй ке фæууидтон, уæхæн цау. 1919 анзи, зуймон карз уазал æхсæвæ, Шкурой уорс æфсад нин нæ гъæу ку æрахæстонцæ, уæд мах тургъæмæ ’рбахастонцæ, æ тоги ка æвдулдæй, уæхæн дууæ партизаней. Етæ адтæнцæ тоггинтæ. Сæ еу æ мæлæти размæ æ астæуæй райхалдта хъатара, равардта ’й иннемæ æма ин загъта: «Кæд мæ фæсте уодæгасæй байзайай, уæд си марæ уорсити, етæ ’нцæ не ’цæг тоггинтæ…» Мæн уæд устур цæмæдеси гъудити бафтудта, дууæ æмбали, дууæ партизани, кæддæри тоггинтæ æмхузонæй куд тох кодтонцæ сæ еумæйаг знаг, сæ еумæйаг тоггин Шкурой нихмæ, е. Æма мæ тетради ниффинстон: «Цæмæн банимадтонцæ етæ Шкурой сæ еумæйаг тоггинбæл?» Еци темæбæл уой фæсте æз уацау ниффинсунмæ гъавтон. Финсгæ дæр æй никкодтон. 1934 анзи си еу скъуддзаг Ленингради газеттæй еуеми дæр ниммухур кодтон…

Гъе уæхæн зæрдиаг дзубандитæбæл ке фæцан нæ дзубанди Езетхани хæццæ, уомæ гæсгæ мæмæ мæ зæрдæ федарæй исдзурдта: консультацимæ æ финст ка ’рбахаста, е æнæмæнгæй хъæбæр хуарз лæдæруй финсæги ихæстæ, раст исфæлдистадон надбæл лæууй æма рæстмæгæнæг  къах байвæрдзæнæй нæ литературæмæ…

– Мадта айæ, – æз байамудтон къохфинстмæ, – еци уацау æй?

– Нæ! Еци уацау æз ниууагътон… Нискъудтæ ’й кодтон… Басугътон æй… Айæ ба роман æй, кæд æй уотæ исхонун æнгъезуй, уæд. Бакæсæ ’й. Нуртæккæ нæ!.. Ку дæ райевдæла æма дæ зæрдæ ку зæгъа, уæд. Æргом дзурдæй мин цидæриддæр зæгъай, уонæбæл æхцæуæнæй рагъуди кæндзæнæн.

Уой фæсте куд базудтон, уотемæй Езетхан уæд Минскæй иссудæй Иристони архивти ракосунмæ. Æмбурд кодта æрмæг 1905-1917 æнзти ами революцион æзмæлди туххæй, æ бонугмæ хаста аллихузон бæлвурд цаутæ, дзубанди кодта, нæ дзиллæй граждайнаг тугъди рæстæги æновудæй ка архайдта, еци æмбæлтти хæццæ. Нисантæ кодта æ романæн. Æ уадзимис ци номæй исхондзæнæй, уобæл сагъæсти бацудæй. Уæд æй исхудта «Æнæмæлæт» («Бессмертие»), уæд «Устур ирисхъæ» («Большая судьба»), уæд «Ирæнттæ», уæдта «Царди размæ» («Навстречу жизни»).

Цидæриддæр адтæй, уæддæр е адтæй æ устур романи райдайæн æма ибæл косунæй некæд бафæлладæй. Æ исфæлдистадон кусти æхе некæд æстудта. Ка имæ фæккæсидæ, уонæй ба адтæй устур боз.

Уруймæгти Езетхан 1939 анзи рандæй Мæскумæ. Дууæ анзей дæргъи (1939-1941) ин ами фæззиндтæй хæлар рахастдзийнæдтæ  уæди зундгонд финсгути хæццæ. Уонæй дууæ, Юрий Либединский æма Николай Тихонов сæ гъос  æрдардтонцæ  искурдиадæгин силгоймаг-финсæгмæ. Уони устур агъазæй æ романи фиццаг киунугæ гъæуама мухургонд æрцудайдæ Ленингради – журнал «Звезда»-й. Фал уæдмæ райдæдта Устур Фидибæстон тугъд, æма ’й уоми ниммухур кæнуни фадуат нæбал фæцæй.

УРУЙМÆГТИ Езетхан (бадуй галеуæрдигæй дуккаг) æ исфæлдистадæн аргъгæнгути хæццæ фембæлди рæстæг.

Айдагъдæр 1948 анзи рацудæй мухури Езетхани романи фиццаг киунугæ «Осетины». 1951 анзи финсæги трилогий фиццаг киунугæ нæуæгæй рацудæй мухури æма  хундтæй «Навстречу жизни». Берæ бунæттæ си фæххуæздæр кодта киунуги автор æма ибæл идарддæр дæр æновудæй куста.

Æ романæй Уруймæгти Езетхан æхе равдиста устур реалистæй. Хумæтæги имæ нæ финста Н. Тихонов: «Уой бæрцæ берæ хъайтарти уодигъæдтæ исаразунмæ уотæ хуарз ке исарæхстæ, айдагъ уомæй дæр бæрæг æй дæ искурдиадæ…»

Хъæбæр раст адтæй уруссаг зундгонд финсæг æма æхсæнадон архайæг Тихонови еци феппайуйнаг. Берæ ’нцæ æцæгæйдæр Езетхани романи хъайтартæ, уæдта айдагъ хецæн хъайтартæ нæ, фал æнæгъæнæ муггæгтæ дæр æма хецæн æхсæнадон социалон къуæрттæ дæр. Еу си инней хузæн нæй. Сæ миутæ, сæ дзубандий уагæ, сæ зæрдирахаст æнцæ фæйнæхузи. Силгоймæгтæй неке хæццæ феййевдзи кæндзæнæ Гулæрти Сæниати. Уой нихмæ автор æвæруй иннæ силгоймæгти – Зæлини, Хадизæти, Косери, Сурæти. Уонæй алкедæр æй айдагъдæр æхе хузæн.

Уотæ фæйнæхузи ’нцæ нæлгоймаг хъайтартæ дæр: Сафа æма æ хестæр фурт Гамази, минкъий дууæ биццеуи – Ахмæт æма Аслан, æвæрццæг хъайтартæ Атарбег æма Темур. Сауæнгæ ма Сафарæн е ’ртæ фурти: Гамази, Владимир æма Геуæрги дæр æнцæ бустæги аллихузæнттæ.

Догæ æхуæдæг, историон цаутæ, хецæн гъомбæлади уавæртæ фæйнæхузи зунд бауагътонцæ сауæнгæ еу мадæй райгургæ æнсувæрти дæр. Уотæ ’нцæ Сафай дууæ фурти Владимир æма Геуæрги. Владимир ахур кодта Уæрæсей, иссæй дохтир. Кæд æнхæст революционер нæй, уæддæр лæууй размæцуд зундирахасти надбæл, цæуй паддзахи нихмæ. Геуæрги ба хуæцуй æ гъæздуг фиди фарс, дзоруй паддзахи сæрбæл. Уоййадæбæл æнсувæрти астæу рауадæй устур буцæудзийнадæ. Хестæр паддзахи нихмæ ке дзурдта, уой туххæй æй кæстæр марунмæ гъавта. Сæ киндзæ фæффæдес æй фидæмæ. Сафа сæмæ бауадæй:

– Ци ’рцудæй? Æви еу тогæй нæ айтæ, æви уæ еу мадæ не ’схаста? Ци уин нæ фагæ кæнуй? Æви уæ фудæлгъист ракæнон, – мæстæй ниффæлорс æй, уотемæй дзурдта Сафа, æ фурттæмæ кæсгæй. – Паддзахи гъуддæгутæ кæнун сумахмæ нæ кæсуй… Сумах еу мадæй райгургæ æнсувæртæ айтæ. Уæ кæрæдзей нихмæ ке лæууетæ, уобæл цийнæ кæндзæнæнцæ мæнæн ме ’знæгтæ… Сумах мæн фурттæ айтæ, мæн фурттæ, æма иннетæй гъæуама зундгиндæр уайтæ!..»

Етæ фиди дзубандитæ ’нцæ. Мадта мадæн дæр æ катай адтæй:

– Ка мин фæццæстуд кодта мæ бийнонти сабур цард? Идаугутæй ке зæрдæмæ нæ фæццудæнцæ мæ кувдтитæ? Ескæд ма дууæ æнсувæри кæрæдзей хæццæ уотæ æмбалдæнцæ?

Куд уинæн, уотемæй, ами бæлвурдæй æвдесунцæ сæхе хецæн уодикæндтитæ. Фидæ фиди бунати æй. Мадæ – мади бунати.

УРУЙМÆГТИ Езетхан Цъæйи уолæфуни рæстæг.

Берæ ’нцæ Езетхани романи идейон æма аййевадон менеугутæ. Агъазиау эпопейи автор равдиста, нæ адæми царди нæудæсæймаг-инсæйæймаг æности ци устур политикон æма историон цаутæ цудæй, рæстæгмæ гæсгæ си ци социалон æййивддзийнæдтæ фæззиндтæй, уони. Цудæй æнауæрдон тох хæрандзийнадæ æма мæнгарддзийнади нихмæ, рæстдзийнадæ æма сæребари сæрбæлтау. Финсæг арæхстгинæй æма уарзонæй исхузæ кодта, Цитгин Октябри социалистон революци нæ бæсти фæллойнæгæнæг дзиллитæн ци рохс, ци амонд æрхаста, уой; равдиста, еци амонд адæми къохти æнцонтæй ке нæ бафтудæй, берæ гъезæмæрттæ ке ’рцудæй, берæ тог ибæл ке никкалдæй. Æ романи бæлвурдæй зиннуй знæгти нихмæ æхсаргин æма рæстуодæй цæуæг Саукуйти Темури сорæт – нæ фæллойнæгæнæг адæми сорæт. Киунуги хъайтартæ – профессионалон революционертæ, сæ куст, сæ зунд æма сæ архайд кæддæриддæр бæттунцæ сæ дзилли тундзундзийнæдтæ æма бæлдити  хæццæ, сæ адæми карни хæццæ. Æма си беретæ сæ цард равардтонцæ, ци устур гъуддагбæл тох кодтонцæ, уой фæууæлахези сæрбæлтау.

Езетхан æ роман кæд  кæронмæ финст нæ фæцæй, уæддæр си мухури ци хæйттæ фæззиндтæй, уони идейон æма аййевадон ахедундзийнадæ берæ ’й айдагъ нæ национ литератури нæ, фал еугур советон литератури дæр. Уæлдæр куд загътан, уотæ хъаурæгин æма раст арæзт æнцæ романи фауйнаг сорæттæ. Уонæй сæйрагдæр æй Гулæрти Сæниати сорæт. Е æй бонгинтæй, гъæздугути бунтидзæугутæй. Зудæ, кæрæф, уосæ-берæгъ, къинди æма хийнæйдзаг, æ цæстæ нецæмæй æфсæдуй.

Архайуй, кæцæй ци ратона, уобæл. Сæниати зундирахаст идард лæууй фæллойнæгæнæг дзиллити зундирахастæй. Уомæн æ зæрдиуагæ, æ гъудитæ бустæги æндæрхузон æнцæ. Æнæ мулк адæймаги нецæбæл нимайуй. Рæсугъд кизгæ Хадизæтæн хумæтæги нæ амонуй, агорæ гъæздугдзийнадæ, бауарзæ гъæздуги, зæгъгæ. Уæд, дан, зунд дæр æма цард дæр дæу уодзæнæнцæ. Мæгури адæймагбæл неке нимайуй, гъома, дæхецæй дин ка нæ тæрса, е дин дæ мулкæй фæттæрсдзæнæй. Æнæуинон син уодзæнæ, уотемæй ба дин лигъстаг уодзæнæнцæ, козбау дин кæндзæнæнцæ, нимайдзæнæнцæ дæ. Гъе уæхæн адтæй Сæниати «философи». Ке зæгъун æй гъæуй, уæхæн адæймæгутæ царди æцæг амонд некæд иссерунцæ, «мулк-мулк» кæнгæй райгурунцæ, «мулк-мулк» кæнгæй рамæлунцæ. Фулдæр хатт сæ цард æхуæдæг еуварсмæ рагæлдзуй, фудкондæй рандæунцæ цардæй. Уотæ бабун æнцæ Сæниати бийнонтæ дæр. Царди цалх сæ æрæййафта, æ буни сæ ниллихъæ кодта. Раст тæрхон син рахаста финсæг æ уадзимиси…

Нæ райгурæн бæстæ 1942 анзи уæззау уавæри ку адтæй, гитлерон æрдонгти нихмæ Сталингради æма Кавкази тогкалæн карз тугъдтитæ ку цудæнцæ, уæд Уруймæгти Езетхан бацудæй Коммунистон партимæ. Æма, нæ иннæ финсгути хузæн, æновудæй хъиамæт кодта нæ адæми фæууæлахези сæрбæлтау. Еци рæстæги уодуæлдайæй архайдта знаги нихмæ æ публицистон статьятæй. Нæ ин адтæй фагæ рæстæг æ романбæл, æ аййевадон уадзимистæбæл косунæн. Æ исфæлдистадон кустмæ ба  е ’ргом раздахта айдагъдæр тугъди фæсте.

Раст загъта кæддæр Езетхан æхуæдæг, æ маддæлон æвзаг хуарз ке зудта, уой туххæй. 1947 анзи  е ’ргом раздахта театри репертуармæ. Иронау ниффинста пьесæ «Знæгтæ», («Сæниат»). Пьеси адтæнцæ æ романи мотивтæ. Еци пьесæ ниввардта Ирон театр 1948 анзи. Агъазиау адтæй æ социалон æма аййевадон ахедундзийнадæ. Адтæй ин гъæздуг æма нивæфтуд æвзаг. Сорæттæ адтæнцæ дзæбæх арæзт. Пьеси тексти бæрæг дардта адæмон философи. Уой фæсте финсæг бавналдта историон-революцион темæмæ нæуæгæй. Ниффинста нæуæг драмæ «Сæуæхсид». Уоми нæ финсæг равдиста Дзæуæгигъæуи сахари фæллойнæгæнгутæ 1918 анзи августи мæйи контрреволюцион тухти нихмæ ци агъазиау тох исаразтонцæ, уой.

Уруймæгти Езетханæн кæддæриддæр æ мæтæ, æ гъудитæ адтæнцæ адæмбæл, æ сагъæстæ баста фæллойнæгæнæг дзиллити бæлдити хæццæ. Евгъуд цардбæл ци уадзимистæ финста, етæ федар баст адтæнцæ нæ абони царди хæццæ, нæ адæмæн æ æзини бони, æ абони æма æ исонибони хæццæ.

Сабурдзийнадæ гъæуайгæнæн Комитети иуонг уогæй, Езетхан æ финст уацти карзæй архайдта тугъдæндзаргути æдзæсгондзийнадæ равдесунбæл. Нæ абони цардбæл адтæнцæ æ очерктæ æма æ радзурдтæ дæр.

Езетхани радзурдти минкъий æмбурдгонд «Седьмой сын» хецæн киунугæй рацудæй Цæгат Иристони киунугути рауагъдади.  Æмбурдгонди сæргондæн ци радзурди ном æвæрд æрцудæй, е уой размæ мухургонд æрцудæй, Мæскуй рауагъдадæ «Детгиз»-и Иристони финсгути уадзимистæй ци хецæн киунугæ рацудæй, «На земле Сослана», зæгъгæ, уоми дæр. Езетхани еци радзурд хуарз æвдесæн æй, Иристони советон фæсевæд ци кадгин надбæл рацудæнцæ, ци агъазиау æскъуæлхтдзийнæдтæ сæмæ ес, уомæн. Махмæ гæсгæ, аци радзурд æй, нæ финсгутæ нæ сувæллæнтти литературæмæ хуæздæрæй ци бахастонцæ, уонæй еу.

Еумæйагæй зæгъун гъæуй уой, æма советон литератури хæзнадони искурдиадæгин финсæг Уруймæгти Езетхан ци агъазиау исфæлдистадон фæллæнттæ ниууагъта, уони устур ахедундзийнадæ æй агъазиау абони дæр ма. Æма ин абони зæрдибунæй имисæн æ рохс ном.

БЕСАТИ Тазе (1910-1981), финсæг

 («Мах дуг», 1965 анз, №10)