Нæуæг, 2026 анзи æрцудмæ берæ нæбал байзадæй. Адæм хъæбæр устур нæрæмуйнади хæццæ фенгъæлмæ кæсунцæ  алæмæттаг зæрдрохсдзийнадæ син хæссæг бæрæгбонмæ. Куд хуæздæр æма куд рæсугъддæр уа, уотæ исфæлгонц кæнунцæ сæ цæрæн хæдзарæ, æрæвæрунцæ бæркадгин фингæ, еу загъдæй, цæмæй сæ  бæрæгбон алцæмæй аййев уогæй куд рацæуа, уобæл байархайунцæ. Уобæл архайгæй, алке æхуæдæг дæр цидæр цæмæдесæгтæ дæр æргъуди кæнуй, кæми ба раздæриккон хабæрттæй дæр кæцидæртæй испайда кæнуй. Æма уин абони уæ зæрдæбæл æрлæуун кæнуйнаг ан еци хабæрттæй кæцидæрти.

¯ ¯ ¯

Метин Дадайæн Уæрæсей официалон æгъдауæй ес æртæ цæрæнбунати: Устур Устюги (1998 анзæй фæстæмæ), Чунозерски хæдзарæ-галауан (1995 анзæй) æма Архангельски (евгъуд æноси 80-аг анзæй). Уомæй уæлдай, Метин Дадайæн æ еудадзуг цæрæнбунатбæл (инсæйæймаг æноси астæуæй фæстæмæ) нимад æй Цæгаттаг полюс. Æ райгурæн бæстæбæл ба нимайунцæ Устур Устюг.

¯ ¯ ¯

Официалон æгъдауæй Метин Дадайæн æ райгурæн бонбæл нимайунцæ 18 ноябрь. Æцæг зумæг Устюги гъеуæд ралæууй.

¯ ¯ ¯

Æ райгурæн бон Метин Дада бæрæг кæнуй 4 апърелæй 5 апърели æхсæви, æ райгурæн рауæнбæл ба нимад æй Костромай облæсти гъæу Щелыково, уомæн ма аци рауæн 1873 анзи драматург Александр Островский ниффинста пьесæ «Снегурочка».

¯ ¯ ¯

Рагон Роми Нæуæг анз бæрæг кодтонцæ мартъий – уæд райдайиуонцæ будуйрон куститæ. Нæ æности доги размæ 46 анзи ромаг император Юлий Цезарь Нæуæг анзи райдайæн рахаста 1 январьмæ, æма ’й æ номæй ке исхудтонцæ, еци Юлиани къæлиндар фæххæлеу æй æнæгъæнæ Европæбæл дæр.

¯ ¯ ¯

Лондони 1843 анзи фиццаг хатт мухури рацудæй пости нæуæганзон къарæ. Уотемæй райдæдта Нæуæг анзи арфити хæццæ уæхæн къартæ кæрæдземæ æрветуни æгъдау.

¯ ¯ ¯

Нæуæг анзмæ лæвæрттæ кæнун, дан, æргъуди кодтонцæ рагон ромæгтæ. Мадта,  «Нæуæг анзбæл куд исæмбæлай, æрветгæ дæр æй уотæ ракæндзæнæ», зæгъгæ, загъд дæр, дан, уонæй рацудæй. Гъема ромæгтæ сæ еугур хъауритæй дæр архайдтонцæ, кæрæдземæн лæвæрттæ кæнунбæл, фиццагидæр, адгийнæгтæ, уæдта æхцатæ дæттун дæр райдæдтонцæ. Рагон Роми финсæг æма историк Светоний куд финста, уотемæй император Октавиан Августæн, дан, алли нæуæг анзмæ дæр е ’мбæстæгтæ лæвар кодтонцæ æхцайæй идзаг киртæ.

¯ ¯ ¯

Æрттевагæ тумбулæгтæ ку фæззиндтæнцæ, уобæл уотæ берæ нæма цæуй – еу-сæдæ анзей размæ. Куд дзорунцæ, уотемæй нæзи бæласæбæл ауиндзгæ фиццаг тумбулæг фæззиндтæй, уой размæ нæзи бæласæбæл ауиндзиуонцæ фæткъутæ, еци рæзæй бустæги кадавар ке разиндтæнцæ,  уомæ гæсгæ. Зумæгмæ адæм ци рæзи æвæрæнтæ искодтонцæ, етæ фæцæнцæ, æма авгин бæрцуæттæ ка кодта, Баварий минкъий сахари цæрæг, еци амалгъонтæ æргъуди кодтонцæ авгæй тумбулæгтæ кæнун æма сæ фæткъути бæсти нæзи бæласæбæл ауиндзун.

¯ ¯ ¯

Астæуккаг дзаманти Европи нæзи бæласæ фæлгонц кодтонцæ бустæги æндæрхузи. Киристон дини, лютеранство, зæгъгæ, нæуæг хузи фæззинди размæ (уæдта уой фæсте дæр) нæзи бæласæ зæнхæбæл нæ лæудтæй, фал æй тугурбæл сæрмесиндзæгмæ ауигътонцæ. Уоми дессагæй кенæ сосæггагæй неци адтæй – уотæ ’й ауигътонцæ уомæн, цæмæй карнавал игъæлдзæгдæрæй рацæуа. Сæрæй бунмæ бæласæбæл æрауиндзиуонцæ адгийнæгтæ, æма афонæ ку ’рхъæртидæ, уæд сувæллæнттæ уатмæ æрбампурсиуонцæ цийни гъæр æма гæппитæ кæнгæй адгийнæгтæ бæласæй тонун райдайиуонцæ.

¯ ¯ ¯

Нæуæг анз бæрæг кæнуни æгъдау Уæрæсемæ æрбафтудæй Петр Фиццаги паддзахдзийнади рæстæги –  1700 анзи. Уомæй уæлдай ма е рауагъта Указ, цæмæй алли адæймаг дæр бæрæг кæна Нæуæг анз. Уæхæн  унаффи нихмæ ка адтæй, уони ба кодтонцæ ивар.

Фиццаг фейерверк дæр исаразун кодта Петр Фиццаг –  Нæуæг, 1700 анзи æхсæвæ.

¯ ¯ ¯

Аллихузон электрон рохситæй, гирляндитæй тæккæ фиццаг хатт исфæлгонц кодтонцæ, Америки Еугонд Штатти хецауадон Уорс хæдзари размæ ке исæвардтонцæ, еци нæзи бæласæ. Е адтæй 1895 анзи.

¯ ¯ ¯

Нæзи бæласæ фæлгонц кæнун Уæрæсей райдæдтонцæ нæудæсæймаг æноси астæуæй. Раздæр бæласæбæл ауигътонцæ аллихузи адгийнæгтæ – къанфеттæ, пряниктæ, æрттевагæ гæгъæдити тухт æнгозтæ, фæткъутæ. Æ къох кæмæн нæ амудта, уонæн ба сæ «гъазæнтæ» адтæнцæ хумæтæгдæр – сæкæри къæрттитæ, халсартæ, ирд хъумаци гæппæли тухт дзоли фæлмæнæй конд тумбулæгтæ. Бæласи къалеутæбæл ба сагътонцæ мудадзин цирæгътæ, æ цъопбæл ба ниссадзиуонцæ стъалу.

¯ ¯ ¯

Зундгонд нæуæганзон зар «В лесу родилась елочка» раздæр зар нæ адтæй, фал – уотид æмдзæвгæ. Ниммухур æй кодтонцæ 1903 анзи сувæллæнтти журнал «Малютка»-йи. Уобæл рацудæй дууæ анзи, æма композитор Леонид Бекман еци дзурдтæмæ гæсгæ ниффинста музыкæ, æма си уотемæй зар рауадæй.

¯ ¯ ¯

Инсæйæймаг æноси инсæйæймаг æнзти Советон Цæдеси Нæуæг анзмæ нæзи бæласæ аразун нæбал уагътонцæ, уомæн æма ’й нæуæг цардарæзти æгъдæуттæ размæгæнгутæ нимадтонцæ, динæй æма  зæронд цардиуагæй ка байзадæй, уæхæн нецæййаг гъуддагбæл. Уотæ адтæй сауæнгæ 1935 анзи уæнгæ.

¯ ¯ ¯

Кремли фиццаг хатт нæзи бæласæ арæзт æрцудæй 1936 анзи. Æрбахудтонцæ имæ, хъæбæр хуарз ка ахур кодта, айдагъдæр уæхæн скъоладзаути.

¯ ¯ ¯

Нæуæг анзи лæвæрттæ Метин Дада раздæр нæ иурста, е нæ, фал ин сæ адæм æхецæн лæвар кодтонцæ.

¯ ¯ ¯

Евгъуд доги æвдайæймаг æнзти Советон Цæдеси фæззиндтæй нæуæгдзийнадæ – адæм, уæлдайдæр ба минкъий сувæллæнттæ кæмæн адтæй, етæ сæхемæ сæ хæдзарæмæ хонун райдæдтонцæ Метин Дадай, цæмæй син сæ  кæстæрти байгъæлдзæг кæна æма син Нæуæг анзи арфитæ æма лæвæрттæ ракæна, уой туххæй.

¯ ¯ ¯

Сувæллæнтти нæуæганзон бæрæгбæнтти Метин Дадайæн ма æ хæццæ дзæвгарæ фæстæдæр – (инсæйæймаг æноси фæндзайæймаг æнзти) фæззиндтæй кæстæри кæстæр – Метин кизгæ (Снегурочка). Æргъуди æй кодтонцæ финсгутæ Лев Кассиль æма Сергей Михалков.

¯ ¯ ¯

Нæуæг анзи фиццаг бон – 1 январь фæлладуадзæн бон иссæй 1947 анзи 23 декабри, ССР Цæдеси Сæйраг Совет Указ ку рауагъта, уæдæй фæстæмæ.

¯ ¯ ¯

Уæрæсей 1991 анзæй фæстæмæ фæлладуадзæн бонбæл айдагъ Нæуæг анз нимад нæ цæуй, фал Цæппорсей бон дæр.

¯ ¯ ¯

Нæ бæсти разамонæг Нæуæг анзи фæдбæл адæмæн фиццаг хатт райарфæ кодта 1970 анзи 31 декабри æма уæдæй фæстæмæ иссæй аллианзон æгъдау. Советон адæмæн Нæуæг анзи арфитæ уæд ракодта Леонид Брежнев.

¯ ¯ ¯

1991 анзи Нæуæганзон арфæ ракодта бæсти сæргълæууæг нæ, фал «Голубой огонек»-и амонæг Михаил Задорнов. Сатирики æ монцтæ уотæ раскъафтонцæ, æма си рæстæгмæ æркæсун дæр феронх æй, уотемæй æ дзубанди æгæр ниддæргъвæтийнæ ’й æма уой фудæй куранттæ ниццагътонцæ еу минут фæстæдæр. Фал уой равдиста  айдагъдæр телеуинунади фиццаг канал.

¯ ¯ ¯

Телеуинунадон компани НТВ 1995 анзи нæ исарази æй Ельцини Нæуæг анзи арфæ равдесунбæл, æма  уæд æ бæсти уæрæсейæгтæн райарфæ кодта, Ельцини хузæн ке исаразтонцæ, уæхæн кукла (программæ «Куклы»-йæй).

¯ ¯ ¯

Пенсион фонд Метин Дадайæн равардта «Фæллойни ветеран»-и ном.

¯ ¯ ¯

Славайнаг аргъæутти Метин Дадай сорæт еу кодтонцæ, цæугæдæнттæ ехи буни ка никкодта, уæхæн зуймон гъизт уазали хæццæ.

¯ ¯ ¯

Шотландий, Нæуæг анз бæрæг кæнгæй, цъидагъи (деготь) хæццæ боцикъатæбæл арт бандзарунцæ æма сæ гъæунгти ратолæ-батолæ кæнун байдайунцæ, уотемæй сорунцæ зæронд анзи. Нæуæг анз ба медæмæ хонунцæ.

¯ ¯ ¯

Бразилий сæйраг сахар Рио-де-Жанейрой фæууинæн ес еугур дуйней устурдæр аразгæ нæзи бæласæ, æ бæрзæндæ ’й 77 метри.

¯ ¯ ¯

Италийæгтæ нæуæг анзи æрцуди размæ сæ хæдзæртти къæрæзгитæй æндæмæ гæлдзун райдайунцæ сæ зæронд дзаумæуттæ.

¯ ¯ ¯

Румыний нæуæганзон бæрæгбон хонунцæ Минкъий Цæппорсе.

¯ ¯ ¯

Нæуæг анзмæ вьетнамæгтæ хæдзарæмæ хæстæгдæр цадæмæ рауадзунцæ уодæгас карп. Аци кæсалгæ сæмæ нисан кæнуй амонд æма фæрнуг цард.

¯ ¯ ¯

Скандинавий нæуæганзон фингæбæл æвæрунцæ пириндзи касæ, уомæн æма ’й нимайунцæ амондхæссæг хуæруйнагбæл.

¯ ¯ ¯

Англий нæуæганзон бæрæгбони сахатти фиццаг  ниццавди хæццæ байгон кæнунцæ, хæдзари къилдуни ’рдигæй ци дуар ес, уой, сахатти фæстаг ниццавди хæццæ ба – раззаг дуæрттæ æма уотемæй хæдзарæмæ Нæуæг анз æрбауадзунцæ.