Мæ абони дзубанди æй чиколайаг Тамати Дафай фурт Сулеймани туххæй. Устур Фидибæстон тугъди рæстæги куста æфсæддон комиссарæй Ирæфи райони. Æ кусти сæйраг ихæсмæ гæсгæ берæ фæсевæд рандæнцæ уой фæндарастæй немуцаг-фашистон æрбалæборæг æрдонгти нихмæ тохмæ. Е ин хъæбæр уæззау ихæс адтæй – берæ мадтæлтæ, сæ хъæболтæ кæмæн фæммард  уиуонцæ тугъди будурти, етæ знаги цæстæй кæсун  райдайиуонцæ Сулейманмæ. Бæргæ сæ лæдæрдтæй, бæргæ син тæрегъæд кодта, уæди уавæрти æндæр гæнæн нæ адтæй – æрбалæборæг знагæй гъæуай кæнун гъудæй нæ Райгурæн бæстæ.

Еу бон ба æ сæйгæ фидæн æ фæндæ раргом кодта:

– Æз дæр тугъдмæ цæун, бæргæ уин тæрегъæд кæнун… Фал æртигай, фæндзгай фурттæ кæмæй рандæй, етæ ба мадта ци кæнонцæ?.. Ниййергутæн бæргæ зин адтæй сæ фурти фæнди хæццæ исарази ун, фал æй лæдæрдтæнцæ, æма ’й рафæндараст кодтонцæ. Æма Сулейман æ кæстæр хуæри евгед ниууагъта æ ниййергути, уотемæй рандæй тугъди будурмæ.

Уæдмæ немуцаг-фашистон æрбалæборгутæ Чиколамæ дæр æрбахъæрттæнцæ. Адæм, ке бон куд адтæй, уотæ гъæдæмæ лигъдæнцæ, партизанти къуæрттæ аразтонцæ. Фал гъæубæсти медæгæ, гъулæггагæн, разиндтæй фудзæрдæ, знагæн ка агъаз кодта, уæхæнттæ дæр, худтонцæ сæ пъæлицайтæ. Еу бон Тамати хæдзарæмæ дæр, немуцаг афицери хæццæ еу уæхæн пъæлицай сæ разæй, уотемæй фæззиндтæнцæ. Мæгур сæйгæ лæги сæргъи ’рлæудтæнцæ æма ’й немуцаг фæрсун райдæдта, æ фурт кæми æй, уобæл. Дафа æй цума нæ лæдæрдтæй, уотæ æхе никкодта. Уæдмæ ин иннæ дууæ фашисти  æ цæнгтæбæл фæххуæстæнцæ æма ’й æ хуссæнæй зæнхæмæ рагæлстонцæ. Мадæ æма кизгæ сæхе багæлстонцæ фиди размæ æма уони дæр еуварсмæ фехстонцæ.  Пъæлицай размæ рацудæй æма сæмæ дзоруй:

– Уæ фурт афицер, коммунист ке ’й, уой зонæн æма, кæд партизанти командир æй, уæд ин фегъосун кæнетæ, цæмæй æхе ратта, кенæ ба уæ еугурейдæр ниццæгъддзæнæнцæ.

– Хуцау дин ма ниххатир кæнæд, ду фашисттæй фашистдæр дæ,– исдзурдта имæ Дафа.

– Банцайæ! Уæ власт фæцæй, нур ба мах власт уодзæнæй!

Еци дзурдти хæццæ Дафай хæрхæрæй æндæмæ радавтонцæ æма ’й хуæдтолгæмæ багæлстонцæ. Уоми ба ма адтæй дууæ æригон фæскомцæдесон  кизги. Сæ нивæн, куддæр Кæсæги ’рдæмæ бахъæрттæнцæ, уотæ сæ нæхеуонтæ æхсун байдæдтонцæ, знæгтæ фæлледзæги æнцæ, æма уотемæй ахæститæ фæййервазтæнцæ. Ке бон си куд адтæй, уотæ лигъдæнцæ, Дафай ба  еу кæсгон хæдзарæмæ бахастонцæ, æма ’й уордæгæй ба сæхемæ уæрдунæй исластонцæ.

Ци æнзтæ фæццардæнцæ, етæ сæбæл райевгъудæнцæ сæ  фуртмæ æнгъæл кæсгæй, кæд цардæгас æй, кæд фæстæдæр фæззиндзæнæй, зæгъгæ. Цæмæй зудтонцæ сæ фурт Сулейман сахар Новороссийск гъæуай кæнгæй, уордигон зæнхæбæл е ’носон бунат ке иссирдта, уой. Æ еунæг кизгæ ку фæгъгъомбæл æй, уæд ин æ фæд агорун райдæдта, алли рауæнтæмæ финстæгутæ æрвиста, фарста, нæ бафæлладæй, цалинмæ ин æ бæрæг нæ базудта æма нæ исбæлвурд кодта, кæми æвæрд æй æ тугъдон æмбæлтти хæццæ, уой. Сулеймани ниййергутæ раги рамардæнцæ (рохсаг уæнтæ…) сæ фурти исæздæхтмæ æнгъæлмæ кæсгæй, æ кизгæ дæр æ фæццæруни бæрцæ нæ фæццардæй, æ фæсте ниууагъта дууæ кизги. Хестæр кизгæ, æ фидæ кæми æвæрд æй, уоми Новороссийскмæ хæстæг поселок Мысхакой цæруй бийнонтæй. Æ бабай цирт ахид бабæрæг кæнуй, базелуй имæ, некæд æй иронх кæнуй. Сулеймани фарсмæ  æвæрд æрцудæй еу æригон æфсæддон æма уой цирт дæр хеуони хузæн барæвдзитæ кæнун дæр ин бантæстæй. Хуцау си исарази уæд, æ бæдæлтти хортæй æфсес уæд!..

Нæ фидтæлти, æнсувæрти, мадтæлти  бæгъатæрдзийнæдтæ ке  некæд уодзæнæнцæ иронх айдагъ махæй нæ, фал Уæрæсей еугур адæмтæй дæр, сæ рохс нæмттæ æносонгонд ке цæудзæнæнцæ алкæддæр, уомæн æвдесæн æй е дæр, æма æрæги сахар Новороссийски гъæунгтæй еуемæн лæвæрд æрцудæй Тамати Сулеймани рохс ном. Мæнæ аци æмдзæвгæй дæр ерун нæ цитгин фидтæлти рохс нæмттæ.

НÆ ЦИТГИН ФИДТÆЛТÆ

Уарзон фидтæлтæ, нæ тугъдон лæгтæ,

Уæ устур хъаурæй цитгин иссайтæ

Кадæ ’ма намус бæрзæндти хæсгæй,

Æгади бæсти мæлæт истайтæ.

Мах сæрбæлтау тугъди будури

Уæ къохти буни знаг æуурстайтæ.

Абони цардбæл адзали тонхи

Уæ уодти хъаурæ нæ аурстайтæ.

Æрдæгуалитæй ка исæздахтæй,

Куд цийнæ кодта æ зæрди растæй.

Æ фиди фарнæ ке нæ фесавдæй,

Æ мæгур къæсмæ ке исервазтæй.

Хъиамæти бæнттæ уæд райдæдтонцæ,

Сæ фæллад цæнгтæ ку бахадтонцæ.

Будури кусти сæ къеухед калгæй,

Сæ уæззау цæфтæ иронх кæнгæй.

Мах уони хъиамæт куд феронх кæнæн

Æностæмæ ’й нæ зæрди хæсдзинан.

Сæ ездон бахудт, сæ фæлмæн дзурдтæн

Цард-цæрæнбонти кадæ кæндзинан.

ПЪИНТИ-МАЛИТИ Фатимæ, Чиколай культури Галауани сувæллæнтти театралон еугонд «Сабий»-и разамонæг.