Цæгат Иристони муфтий ГУÆЦÆЛТИ Хаджиморат дзубанди кæнуй Сунниттаг мæзгити арæзт мадзали рæстæг.

Пусулмæнттæ хуæрзæрæги (6-8 июли) цитгинæй исбæрæг кодтонцæ сæ кадгиндæр бæрæгбæнттæй еу – Хъурмантæ. Уой фæдбæл Цæгат Иристони цæрæг пусулмæнттæн ци берæ арфитæ ракодтонцæ, уонæми фиццагидæр бæлвурдгонд цудæй, етæ цæйбæрцæбæл ахедгæ архайунцæ нæ республики медæгæ сабуйрадæ, ами цæрæг аллихузон адæмихæттити минæвæртти æма аллихузон динтæ æнхæстгæнгути медастæу кæрæдзей лæдæрундзийнадæ æма нимайундзийнадæ федарæй-федардæр кæнуни сæрбæлтау.

Ауæхæн зундирахаст ба нæ уæлдай хъæбæрдæр гъæуй нури дзамани, айдагъдæр уотемæй исуодзæнæй нæ бон нæ Фидибæстæмæ нин знаги зæрдæ ка даруй æма нæ адзали амæттаг бакæнунмæ ка гъавуй, уонæн бæрзæйсæттæн нихкъуæрд раттун.

Нæ нихмæ тохгæнгутæ хуарз лæдæрунцæ, сæ комкоммæ æрбалæбурдтитæй ке неци рауайдзæнæй, уой. Æма сæ фудвæндæ æй нæ дзиллити зундирахаст исусхъуммитæ кæнун. Уомæй хестæртæбæл сæ зæрдæ уоййасæбæл нæ дарунцæ, æма уомæ гæсгæ ба уæлдай хъæбæрдæр архайунцæ нæ фæсевæди сæризунд нидздзæгъæлтæ кæнунбæл.

Сæ еци архайд цæйбæрцæбæл зæрандзийнадæ хæссуй нæ паддзахадæн, нæ дзиллæн æма нæ цардарæзтæн, уобæл дзубанди цудæй, Уæрæсей Национ антитеррористон комитетæн æрæги ци æмбурд адтæй, уоми. Æ сæрдар, æдасдзийнади Федералон служби директор Александр Бортников куд фегъосун кодта, уотемæй нæ бæсти Æдасдзийнадæ гъæуайгæнæг оргæнти архайди фæрци 2025 анзи рагацау еуварсгонд æрцудæнцæ, фудгæнгутæ исаразуйнаг ке адтæнцæ, уæхæн 47 фудракæнди. Уæхæн цаутæн сæ еу бæлах е æй, æма æвуд адæм си ке бастъæлуй, никки бæлах ба ма е æй, æма фулдæр хæттити арæзт цæунцæ кæстæрти къохтæй. Фæстаг æртæ анзей дæргъи уорæд æрцудæй 2,5 мин æригон адæймаги, кæцитæ бахаудтæнцæ украинаг террористон организацити æма неонацистти тæваги. Нæ Фидибæсти нихмæ знаггадæ аразгутæ уæлдай карздæрæй архайунцæ нæ фæсевæдæй сæхецæн хъозæнттæ исаразунбæл. Еци  миуæ ка ’нхæст кæнуй, уæхæн организацитæмæ хаунцæ – «Колумбайн» æма «Маньяки культ убийц». Сæ дууæ дæр нимад æрцудæнцæ террористон еугæндтæбæл æма сæбæл Уæрæсей Федераций хъодигонд ес.

– Нæ фæсевæд зианхæссæг фæззиндтитæй багъæуай кæнуни ахсгиаг гъуддаг æнхæст кæнуни фæдбæл ахедгæ куст еудадзугдæр æнхæст кæнуй нæ республики пусулмон æхсæнадæ. Ци берæ аллихузон мадзæлттæ арæзт цæуй, уонæй цалдæрей фæдбæл æй нæ дзубанди.

«МАХ ЕУ КÆНУЙ НÆ ФИДИБÆСТÆ УАРЗУНДЗИЙНАДÆ!..»

Нæ Цитгин Уæлахези цуппаринсæй анзей кадæн нæ республики пусулмæнтти Уодварнон управлений хъæппæресæй, «Тумбул фингæ», зæгъгæ, арæзт мадзали дзубанди цудæй, нæ Фидибæсти сæрбæлтау еугур дзаманти дæр тохгæнæг бæгъатæрти æскъуæлтхдзийнæдтæ гъæуайгонд, нæ ирæзгæ фæлтæртæн зундгонд æма фæнзуйнаг куд уонцæ, уой туххæй æнæмæнгæ аразуйнаг фарстатæбæл.

Мадзал байгон кæнгæй, нæ республики муфтий Гуæцæлти Хаджиморат загъта:

– Сæйрагдæр æй, фæсевæд цæмæй нæ евгъуд дзаманти хабæртти рæстадæ бæлвурдæй зононцæ, уæдта уонæн нуриккон æфсæддон операций хæццæ ци бастдзийнадæ ес, уой дæр син балæдæрун кæнун.

Уæрæсей Федераций Президенти æнхæстбаргин минæвар Хонсар Федералон зилди Юрий Чайки номæй æмбурди архайгутæн райарфæ кодта нæ республики сæйраг федералон инспектор Сергей Гончаров. Е сæрмагондæй баханхæ кодта, Цæгат Иристони пусулмон дини Управлени ци устур байвæрæн хæссуй, адæмихæттити ’хсæн буцæудзийнадæ ма æруадзуни туххæй, уæдта сæ медастæу бастдзийнадæ федардæр кæнунæн, цæйбæрцæбæл устур ахедундзийнадæ ес, уой.

Мадзали архайæг хъиримаг финсæг Геннадий Веретенников куд радзурдта, уотемæй еу-инсæй анзей размæ архивти агорун байдæдта, тугъди æ хеуæнттæй ка фæммард æй, уони туххæй æрмæгутæ. Уотемæй еудадзуг исæмбæлидæ «æнахур уруссаг» муггæгтæбæл. Æма ин архиви куд байамудтонцæ, уотемæй базудта иристойнæгтæ ке  ’нцæ, уой.

Уæдæй фæстæмæ Геннадий Веретенников лæмбунæгдæр æргом æздахун байдæдта, еци муггæгтæ хæссæг адæймæгути хабæрттæмæ æма ’й уотемæй исбæлвурд кодта, æхе бабатæ еугурæй дæр иристойнæгти æмусхъæ ке тох кодтонцæ немуцаг-фашистон æрбалæборгути нихмæ, уой. Гъе уотемæй еу инней фæсте фæззиндтæнцæ æ документалон романтæ тугъди туххæй, сæ сæйраг хъайтартæ ба иссæнцæ иристойнæгтæ, сæ хæццæ Гæздæнти æнсвæртæй дæр дууæ. Æ киунугутæй еуемæн – «Тæхунцæ хъурройтæ» – аккаггонд æрцудæй Уæрæсей финсгути Цæдеси преми. Æ уодуæлдай хъиамæти туххæй Геннадий Веретенниковæн нæ республики Сæргълæууæги бардзурдмæ гæсгæ лæвæрд æрцудæй Кади гæгъæди.

Сæрмагонд æфсæддон операций архайæг Гæбути Игорьмадзали радзубанди кæнгæй, куд загъта, уотемæй уоми акъоппити ка ’й, етæ ка си кæци адæмихаттæй æй, уомæ гæсгæ сæ кæрæдзей æгириддæр нæ дехтæ кæнунцæ. Уомæн æма син лæдæрд æй сæ еумæйаг ихæс: нацизми фæззиндæн искæрон кæнун. Æ загъд адтæй:

– Мах еу кæнуй нæ Фидибæстæ уарзундзийнадæ æма æ размæ нæ бæрнондзийнадæ. Мах сæрустур ан, нæ бæстæ гъæуай кæнуни ихæс махмæ ке ’рхаудтæй, уомæй, æма ’й æнæгъæнæй дæр исæнхæст кæнунбæл байархайдзинан.

НÆ АГЪАЗИАУДÆР ФÆРÆЗНÆ – НÆ ЕУДЗИЙНАДÆ

Уæрæсей Президенти Администраций æма ислаймаг культури Уæрæсейаг фонди хæццæ æмархайдæй нæ республики пусулмæнтти уодварнон Управлени айразмæ Дзæуæгигъæуи исаразта наукон-практикон конференци. Æрдзубанди си кодтонцæ Уæрæсей цæрæг адæмихæттити идейон-уодварнон зундирахаст фехалуни фæндæй нигулæйнаг паддзахæдтæ нæ нихмæ ци фудмиутæ аразунцæ, уони фегуппæг кæнуни туххæй мадзæлтти фæдбæл.

Мадзали архайдтонцæ нæ республики уæлдæр ахурадон уагæдæнтти студенттæ, ахургæнгутæ, мæзгити аргъаугутæ, сæрмагонд æфсæддон операций тохгæнгутæ, паддзахадон разамунддæттунади къабæзти минæвæрттæ, сæрмагондæй хунд кадгин иуазгутæ.

Æмбурд байгон кæнгæй, нæ республики муфтий Гуæцæлти Хаджиморат зæрдиагæй райарфæ кодта æ архайгутæн.

Нæ республики Парламенти сæрдар Тускъати Таймураз æ радзубандий куд баханхæ кодта, уотемæй, æмбурди ци фарстатæмæ каст цудæй, етæ хъæбæр ахсгиаг уомæн æнцæ, æма сæ медес æй багъæуай кæнун паддзахади бундортæ: Райгурæн бæстæ уарзундзийнадæ, бийнонти еумæйаг царди хæзнатæ багъæуай кæнун, нæ евгъуди историон цаутæ зæрдæбæл дарун, æма си нæ абони цардиуагæ аразуни нифсгун ун.

Уæрæсей Президенти Цæгат Кавкази æнхæстбаргин минæвари агъазгæнæг Уалити Айдамир устур аргъ искодта Цæгат Иристони пусулмон дини Управлений архайдæн, еци динбæл хуæст фæсевæди ’хсæн устур патриотон-гъомбæладон куст ке кæнуй, уой туххæй. Зингæ ахедгæ архайд кæнунцæ Уæрæсей иннæ республикити пусулмон динбæл хуæст адæмихæттити хæццæ рæстмæ рахастдзийнæдтæ аразуни фæдбæл дæр.

Пусулмон дини культури Фонди директор Михаил Грязнов дæр æ радзубандий куд баханхæ кодта, уотемæй нигулæйнаг паддзахæдти  ’рдигæй  нæмæ фудзæрдæ ка даруй, еци тухтæ архайунцæ нæ бæсти адæми еудзийнадæ фехалунбæл, цæмæй аллихузон динтæбæл хуæст дзиллитæ фæккæрæдземæ уонцæ, фехæла нæ кæрæдзей лæдæрундзийнадæ, уобæл сæ ахъелунцæ.

Нæ республики националон политики министради раздæри министртæ Таболти Сергейæн, Касати Таймуразæн æма нури министр Бæгъиати Аланæн сæ радзубандити гъуди еумæйаг адтæй: нуртæкки уавæрти аллихузон динтæбæл хуæст адæмтæн кæрæдзей балæдæрунæй хуæздæр равгæ нæййес.

Пусулмон дини Еугурадæмон миссий сæрдар Шариг Пшихачев, Хъалмухъи муфтий Султанахмед Каралаев, Пятигорски Паддзахадон университети проректор Ибрагим Ибрагимов, куд баханхæ кодтонцæ, уотемæй нигулæйнаг паддзахæдтæ бустæги фесинмæ æвдесунцæ пусулмон дини ахурадæ, ардаунцæ иннæ адæмти Уæрæсемæ æд тохæнгæрзтæ æрбалæборунбæл. Сæ рахуæцæн ба  æнцæ, æцæг динмæ æгириддæр ка неци барæ даруй, уæхæн нæуæгарæзт экстремистон къуæрттæ. Еци къуæртти архайдæн 1990-2000 кæронгонд æрцудæй Уæрæсей, фал уæддæр Нигулæн архайуй махмæ бабæй сæ фæстæмæ иснæуæг кæнунбæл.

Пятигорски паддзахадон университети профессор Майя Аствацатуровай дзубандий адтæй, нуртæккæ нæ нихмæ идеологон тохи циуавæр мадзæлттæй пайдагонд цæуй, уæдта сæ нихмæ ци хузи нихкъуæрд лæвæрд цæуй, уонæбæл. Куд баханхæ кодта, уотемæй нæ Фидибæсти нихмæ архайгутæ сæ миутæн кæд аллихузон «гурведауцæ» сæргæндтæ æргъуди кæнунцæ, уæддæр сæ медес æма нисанеуæг ба еу æй:  нæ бæсти адæмти еудзийнадæ фехалун, ниддехтæ сæ кæнун, æма син уотемæй сæ хъауритæ басæттун. Æма сæ нихмæ тох кæнунæн ес айдагъдæр еунæг фæрæзнæ – нæ еудзийнадæ, ку багъæуа, уæд тохмæ нæ цæттæдзийнадæ.

БИЧИЛТИ Алетæ