Нæ республики Парламенти депутаттæн Дигори райони ци рацæугæ æмбурд адтæй, уой рæстæги Тускъати Таймораз æма райони разамонæг Цагъати Сосланæн разиндтæй берæ дзубандийæгтæ райони социалон-экономикон райрæзти равгити фæдбæл.

Нæ рагфидтæлтæй нæмæ ци берæ аллихузон зундамонæг зæгъдтитæ æрбахъæрттæй, уонæй еу æй: «Уиндгун рæзæ дæр хуарз рæзбæласæбæл зайуй!..» Цардарæзти хабар дæр уой æнгæс æй – æцæг æ рæзбæласæ ба хуннуй закъонæвæруйнадæ. Æма еци бæласæмæ, куд рæвдзæдæр зилд цæуа, уотæ нин нæ цардиуагæ рæстмæгæнæг æгъдæуттæ зингæ зæрдæмæдзæугæдæр уодзæнæнцæ. Æма еци куст æнхæст кæнунæй ба, фиццаги-фиццагидæр, ихæсгин æй парламент, нæ депутаттæ. Цума еци æгъдауæй цæйбæрцæбæл ахедгæ ’й сæ архайд нæ республики закъонæвæргутæн? Уой фæдбæл Парламенти Сæрдар Тускъати Таймораз бæлвурдæй радзурдта айразмæ ин дзиллон хабархæссæг фæрæзнитæн минæвæртти хæццæ ци фембæлд адтæй, уоми.

Æ радзубандий райдайæни загъта:

– Ауæхæн фембæлдтитæ, мæнмæ гæсгæ, æнæмæнгæ гъæунцæ, æнцæ пайда, уомæн æма дзиллон хабархæссæг фæрæзнити ес равгæ адæми хæццæ комкоммæ дзубанди кæнунæн, цæмæй нæ  куст уа æргом æма æхсæнадæн лæдæрдгонд.

Тускъай-фурти аци загъд уомæ гæсгæ æримистан, æма фембæлди рæстæг æ дзубанди адтæй æууæнкгун, журналистти еугур фарстатæбæл дæр æ дзуæппитæ адтæнцæ æнхæст æма лæдæрд.

Аци анзи фиццаг æмбеси Парламенти кусти туххæй дзоргæй куд фегъосун кодта, уотемæй еци рæстæги дæргъи арæзт æрцудæй авд æмбурди, исфедар кодтонцæ фараст æма дууинсæй республикон закъони. Депутаттæ ма æрдзубанди кодтонцæ республики социалон-экономикон æма æхсæнадон-политикон царди хæццæ баст федералон закъонти проекттæбæл æма Уæрæсей Федераций еуæй-еу субъектти закъонæвæруйнадон оргæнти хъæппæрестæбæл. Парламенти сессити рæстæг байгъустонцæ районти бунæттон хеунаффæйади администрацити сæргълæугути радзубандитæмæ, бахастонцæ пайдахæссæг фæдзæхститæ. Уогæ е айдагъдæр еу æвдесæн æй, депутаттæ æма бунæттон хецаудзийнади оргæнти куст æнгом баст ке æй, уомæн.

Нур æртиккаг анз Парламенти депутаттæ алли мæйæ дæр цæунцæ республики районтæмæ æма базонгæ унцæ уонæми  цардиуаги уавæрти хæццæ, адæми хæццæ комкоммæ фембæлди фæрци базонунцæ син сæ тухстаг фарстатæ, паддзахадон программитæ æма проекттæ районти куд æнхæстгонд цæунцæ æма сæмæ гъæууон хæдзаради, социалон æма царди иннæ къабæзти циуавæр æййивддзийнæдтæ цæуй æма идарддæр цæуа, еугур уони хæццæ. Куд рабæрæг уй, уотемæй еци программити фæрци хуæздæрæрдæмæ æййивддзийнæдтæ цæуй нæдти хæдзаради, райони центрти æма идæрддзæф гъæути хуæздæр кæнунцæ адæми цардиуаги уавæртæ, зæгъæн, ахурадæ æма медицини лæггæдтæ.

Районтæмæ уæхæн косæг балций рандæуни размæ депутаттæ, Парламенти алли комитетти иуонгтæ рагацау рандæунцæ уордæмæ, базонгæ си унцæ уоми уавæрти хæццæ. Фæдздзубанди кæнунцæ бунæттон цæргути хæццæ æма æрæмбурд кæнунцæ æрмæг. Уæхæн фæткæ пайда ’й, цæмæй парламентон балци рауайа гъуддагондæр æма æнтæстгиндæр.

«Парламентон байгъуститæ», «Муниципалон сахат», пресс-конференцитæ – Парламенти кусти еугур аци мадзæлттæ агъазгæнæг æнцæ, цæмæй республики промышленности, ахуради, науки, æнæнездзийнадæ гъæуайкæнуйнади, фæсевæдон политики, культурæ æма царди иннæ къабæзти ахсгиаг æййивддзийнæдтæ ахедгæдæр хузи цæуонцæ, уомæн.

Тускъай-фурт æ радзубандий устур æргом раздахта нæ ирæзгæ фæлтæрти, нæ адæми уодварни хуæздæр менеугутæбæл, нæ Фидибæстæбæл æновуд æма æ сæрбæлтау арфиаг гъуддæгутæй разæнгард унбæл гъомбæл кæнуни фарстатæмæ.

Уой фæдбæл дзоргæй, устур ахсгиаг гъуддагбæл банимадта, еугур ахургæнæндæнтти дæр ке фæззиндтæй предмет «Уæрæсейаг паддзахади бундортæ».

– Устур куст ни домуй республикон бюджетмæ ’ркæсун æма ’й  исфедар кæнуни фарста дæр. Æфтуйæгтæ цийфæнди берæ ку уонцæ, уæддæр нæ фагæ кæндзæнæнцæ, хæрзтæ цæйбæрцæбæл хæдзардзинæй æнхæстгонд цæунцæ, уомæ  никки лæмбунæгдæр цæстдард ку нæ уа,  æма лæмбунæгдæр нимад ку нæ цæуонцæ, уæд. Еци гъуддаг ба домуй еугур ведомствитæ æма министрадти еумæйаг æма ахедгæ архайд. Сæйрагдæр ба е æй, цæмæй  бюджетон ихæстæ цæсгонгинæй æнхæстгонд цæуонцæ.

Тускъати Тайморази гъудимæ гæсгæ, ахсгиагбæл банимайун æнгъезуй нæ республики Парламент Уæрæсей иннæ закъонæвæруйнадон оргæнти хæццæ æмархайд æма æмгустади фæдбæл бадзурдтæ ке исаразуй, закъонæвæруйнадон еумæйаг мадзæлтти ке фæййархайунцæ, уой. Зæгъæн, аци анз уæхæн бадзурдтæ исаразтонцæ Мæскуй, Санкт-Петербурги хæццæ, Тюмени æма Запорожьей облæстти хæццæ.

Тускъай-фурти аци загъдмæ ба ма нæхердигæй бафтауæн уой дæр, æма хуæрзæрæги уæхæн бадзурд арæзт æрцудæй Владимири облæсти Закъонæвæруйнадон æмбурди хæццæ.

Фембæлди рæстæг журналисттæ Тускъай-фуртмæ ци фарстатæ равардтонцæ, уонæй еу адтæй, адæм хъæбæр ке батухстæнцæ сæ дзæхæрадæнттæ донæфсес кæнуни туххæй си æгæр берæ феддонтæ агорунмæ ке гъавунцæ, уой фæдбæл. Æ дзуапп адтæй цубур æма бæлвурд:

– Алли гъуддаг дæр, уæлдайдæр ба адæми цардиуагæбæл цидæр хузи ка фæззиндзæнæй, е  æвзаргæ ’й хецæнæй æма лæмбунæг бундортæбæл. Цæргутæбæл уæлдай уæзæ ка æвæруй, уæхæн унаффитæн хæссæн нæййес. Кæсун гъæуй, донхуаруг æцæгæйдæр кæми гъæуй, еци хумзæнхити фæзуат цæйбæрцæ ’й, фиццагидæр, уомæ гæсгæ. Еци гъуддаг бæрæггонд цалинмæ не ’рцæуа, уæдта уой фæсте зæнхи хаййи хецау æма фæрæзнитæ дæттæг компаний æхсæн бадзурд федаргонд цалинмæ не ’рцæуа, уæдмæ еци тариф адæмбæл æвæрæн нæййес.

Фембæлди рæстæг ма еума фарста адтæй сæрмагонд æфсæддон операций архайгутæн æма сæ бийнонтæн агъази мадзæлтти туххæй. Уомæн дзуапп дæтгæй, Парламенти Сæрдар загъта, еци фарста ке æй закъонæвæруйнадон æма æнхæстгæнæг оргæнтæн сæ кусти ахсгиагдæртæй еу. Зæгъæн, æфсæддонти исуæгъдæ кодтонцæ транспортон хъалон федунæй. Хе амалгъонадон куст кæнуни фæндæ ба си ка искодта, уонæн хъалонтæ федуни гъуддаг зингæ фæррæуæгдæр кодтонцæ: æхсæз проценти федун кæми гъудæй, уоми нур феддзæнæнцæ айдагъдæр еу процент, финддæс проценти федун кæми гъæуй, уоми ба – æхсæз проценти.

Фарстатæй беретæ адтæнцæ промышленности райрæзт  рапарахат кæнун æма инвесторти æргом республикæмæ раздахуни мадзæлтти хæццæ, адæмæн кусти бунæттæ аразунмæ, Беслæни Генералон пълани нисантæ æнхæст кæнуни, туризми къабази хузæнон æма гъæугæ уагæбæл ирæзти, национ рахастдзийнæдтæ æма нæ республики цæрæг алли адæмихæттитæ æма аллихузон динти ’хсæн рахастдзийнæдтæ багъæуай кæнуни, адæм кæрæдзей цæмæй лæдæронцæ æма кæрæдземæн аргъ кæнун куд зононцæ, уæхæн æхсæнадон бундортæ аразун æма æндæр фарстати хæццæ баст.

Фембæлди кæронбæттæни, Тускъати Таймораз зæрдæ байвардта алли анзи æмбеси дæр дзиллон хабархæссæг фæрæзнити минæвæртти хæццæ уæхæн фембæлдтитæ аразунæй.

*  *  *

Аци æрмæг мухур кæнæн уомæ гæсгæ дæр, æма сæрдигон фæлладуадзæнти фæсте нæ республики Парламент райдæдта æ куст. Æма син нæ зæрдæ зæгъуй, цæмæй сæ архайд уа æнтæстгин, Цæгат Иристони æма дзилли хуарзæн.