СЕДЗÆР

Саби сувæллонæй,

Еунæг гъæдæ-дорæй

Цардæй нæ гъæуи Уораз,

Бæгънæг, бæгъæнвадæй,

Айдагъ æ хæдонæй

Зудта зумæги агъаз.

 

Зудта æ мæгур бон,

Зудта æ хуссæнуат;

Кастæй зæнхæмæ дзинæг

Ионг хъæбæр æндон,

Зудта æ къæхти уагъд,

Ирæзтæй гъеуотемæй лæг.

 

Содзæг-гæлæххайæй,

Берæгъ æ мæнгардæй

Хуардта æдзохæй хуæдмæл.

Уораз æнæ хайæй

Гъæди фурæнкъардæй

Хаттæй æ фонси фæдбæл.

 

Фонс Нæуæги æнцæ,

Нæуæг ниуæзтгун æй;

Заруй бæгæний цæфæй.

Уораз сау гъæди æй,

Хъæбæр исмæстгун æй,

Бадуй хæмпæли цъифæй.

 

Уораз, æнæмæнгæ,

Къуæре æнæхуæргæ ‘й,

Нæййес æй æппун зонæг.

Ка ес æнæ мæлгæ,

Цардмæ хъæбæр бæлгæй,

Гъе уой мин зæгъæд дзорæг!

 

Æрцæй фурталингæ,

Бæстæ æринцадæй,

Берæгъ æрдозæй ниудта.

Цъифæ фудрæстæги

Уораз хъæбæр садæй;

Сау тог æ хъурæй риудта.

 

Ке ‘вдулдæй сахъ лæппо

Сау тоги зæлдæбæл,

Уобæл æ дуйней кудтæй.

Хуæдмæлхуар берæгъ дæр

Саудзоги сæртæбæл

Сæумæй изæрмæ удтæй.

Дур-Дур, 1929 анз, 4 июнь

 

МÆ МАДÆМÆ

Æрминдзорæ, цæй, мæ мадæ,

Дæ зæрдихудт цæбæл æй?

Уотæ зæронд ку нæ ма дæ,

Гузавæ нин цæмæн æй?

 

Фæццардтæ мин лæгъуз доги

Талингæ ‘ма æвдустæй.

Исирæзтæн æз дæ тоги,

Неци зонун дæ зустæй.

 

Лæдæрун дин æз дæ догæ,

Зæрди нез мин – дæ мæтъæл.

Ниууадзун уæд æз мæ дзогæ,

Багъос кæнун мæ хæтæл.

 

Фал мæ дзогæ зæрди фиу æй,

Куд æй уадзон дзæгъæл дæр;

Тæходуй ‘ма ести миуæй

Ку ‘ссеринæ дæгъæл дæр.

 

Баигон уидæ уæд дæ зæрдæ,

Фæммæуайдæ зæгъæн бон.

Растидæ уæд нæуæг сæрдæ, –

Багъарисæ мæ фæндон.

 

Кæд мæтъæлæн æй æ лазæ,

Ке нæ зонун æз Хуцау,

Уæд дин зæгъун: уой ма уарзæ,

Ма имæ уо æнгъæлдзау!

Хуцау адтæй и бонгинтæн

Сæ кард æма сæ фæрæт.

Уони фæрци нæ номгинтæн

Æрцæуидæ сæ мæлæт…

 

Нур ди корун æз, мæ мадæ,

Ниллæууæ, цæй, мæ фæдбæл.

Уотæ зæронд ку нæ ма дæ,

Нæ дæ хонун и хæрдбæл.

1929 анз, июль

 

ЗÆРИНÆ

Æрцæйцæгъдæ, цæй, Зæринæ,

Дæ фæндурæй уæрайда!

Ци ес хуæздæр? – Æмдзæринæ,–

Зонæ уомæн æ пайда…

 

Мабал кæнæ æрхунбадæ,

Гъæй-уй махæн симди цагьд.

Дæу æй гъенур кавди радæ,

Æрцæйкафæ, цæй, ду тагъд!

 

Зонун, зонун æз, Зæринæ,

Цæбæл фæууй дæ мæтъæл.

Кæд дæ фæндуй, сугъзæрийнæ,

Æрцæгъдон дин уæд хæтæл.

 

Адтæй дæуæн æнсувæртæ,

Гъе уонæй дæн æз сæ еу;

Ку цудæй, цид, тохи гъæртæ,

Радтионцæ уæд сæ реу.

 

Авдуст адтæй уæд нæ бæстæ,

Игъустан ин мах æ хъонц.

Ниццæйкалдтонцæ мæн æстæ

Сæребари тохи рондз.

 

Райевгъудæй берæ æнзтæ,

Базудтан уæд тохи гъæр.

Уадæнцæ, цид, уæд æд гæрзтæ

Нæ фæсевæд догъи дæр.

 

Райстан уæд мах догъи харзæн

Хори тунти фæлмæн каст.

Ниццæйтадæй хори карзæй

Уазал цъете уæд æваст.

 

Æхснадтай син сæ тогфæрстæ

Де ‘нсувæртæн нæ донæй, –

Нæ ‘нцæ исæвд еци хуæрзтæ,

Уой дин зæгъун æргонæй.

 

Æрцæйцæгьдæ, цæй, Зæринæ,

Еумæ цардæн æ пайда!

Дæ фæндур уæд сугъзæрийнæ,

Зарæ, цид, си уæрайда!

1930 анз, февраль

 

КУ ÆРХУССУН…

Ку ‘рхуссун æхсæвæ хуссæни,

Ку ‘ртохун гъæццолæй мæ сæр,

Бафтуйуй мæ зæрдæ тухсæни,-

Æндегæй банцайуй къæсæр.

 

– Ци кæни, ци ‘рцудæй, ци тухси? –

Фæдздзорун мæхемæ сундæг:

Бонигон алкедæр ку бухси,

Æхсæвæ ци кæни къундæг?

 

И сæрмæ иссæуй зæрди тæф,

Нæ фæууй гъудитæн кæрон.

Тохæнтæй исун æз фурæнтæф,

Не ‘сдзорун уæддæр : «Ци кæнон?..»

 

Райвазун идардмæ къабæзтæ,

Аздодун райдайун æнцад.

Рахаунцæ зæнхæмæ мæ бæзтæ,

Исунцæ фалдзæстæ æнкъард.

 

Рацæун æндæмæ мæйрохсмæ,

Дуйнемæ райдайун кæсун;

Фегъусуй дессæгтæ мæ гъосмæ,

Феронх ун гъе уомæй мæ фун.

 

Дуйне мин фæдздзоруй цидæртæ…

Нæ фегъусуй гъæуæй хъипп-сун;

Бафсæдунцæ уæлдæфæй игæртæ,

Райдайун æз зар имусун.

 

Æрдзæбæл фæккæнун таведзæ,

Куд фæккæнуй денгизбæл кæф.

Мæ зартæн мæ сæри – баредзæ,

Фæгъгъазуй рæугути уæлдæф.

 

Бацæун мæ къæсмæ фæстæмæ,

Тæрхæгбæл искæнун цирагъ.

Фæхходуй цирагъ дæр фæрстæмæ

Пъеро дæр райдайуй… уæд сах…

 

Фæффинсун уотемæй дзæвгарæ,

Исесун пъеройæй мæ маст;

Мæ кусти минкъий нæй мæ хъарæ, –

Нæ унцæ иуæнгтæ уæд баст.

 

Гъе уæд, гъе, ку ‘рхуссун хуссæни,

Ку ‘ртохун иуæнгтæй мæхе;

Нæ фæууй мæ зæрдæ тухсæни,

Банцайуй мæ сæр дæр уæд, гъе.

Дур-Дур, 1931 анз

 

 

ЗÆГЪЕТÆ МИН УÆД

Нæ дзиллæн гъонгæсæн

Ку гъæуон, ка ‘й зонуй,

Зæгъетæ мин уæд.

 

Сабитæ, и къæсæн

Зæгъдзæнæн: «Ирайгæ».

Райсдзæнæн нимæт.

 

Цъæх арвæн æ буни

Цъæх зæлдæ – будури

Хездзæнæ æргъау.

 

Фехæлæд мæ зæрдæ

Къæлæт сæр уорс галтæ

Ку ‘рхæссонцæ фау.

 

Кенæ кæд нæ дзоги

Бæрзонд хонх-къæдзæхти

Гъæуй лæг-фиййау, –

 

Цæун æз уордæмæ,

Æд хæтæл, æд лæдзæг –

Цауæйнон лæгау, –

 

Кенæ кæд будурти,

Арф ауæдзæ хумти

Æмбалæн гъæун, –

 

Готонмæ, похциймæ

Машинæ, æхсирфмæ

Аргъæвд ку лæуун.

 

Егъаудæр гъуддæгтæ

Ку кора нæ бæстæ,

Ме ‘мбæлттæ, мæнæй, –

 

Зæрддагон æхсарæй

Мах еци ихæстæ

Феддзинан фарнæй.

 

Фал уæддæр мæ царди

Не ‘рхæсдзæнæн мæ сæрмæ

Лигъстæ ма козбау –

 

Фæнди инженер уон,

Фæнди – ахургæнæг,

Фæнди ба – постдзау.

 

Нæ дзиллæн гъонгæсæн

Ку гъæуон, ка ‘й зонуй –

Зæгъетæ мин уæд.

 

Цъæх зæлдæ будури

Мæ фонсæн сæ фæдбæл

Райсдзæнæн нимæт.

1939 анз

 

МА МÆ ФÆРСÆ…

Ма мæ фæрсæ – цæбæл тухсун,

Ду, хуарз æмбал, гъеуомæй,

Сонти бонтæ ку имисун, –

Цæмæн фæццох дæн уонæй!

Тухсун уобæл – далæ моси

Ке нæбал гъазун гъолæй,

Ке нæбал уайун мæйрохси

Æз гъенур басилгорæй.

 

Тухсун уобæл – сонти бонтæ

Ке фæцæнцæ æгæр тагъд,

Ке фæккиудтæнцæ ме ‘ууонтæ,

Ма ке истæн зæронд дзагъд…

 

Цæхæрцæстæ, тæхсал биццеу

Ку адтæн кæддæр бæргæ.

Тæхинæ, цид, заринæ-еу

Устур исунмæ бæлгæ.

 

Мæ сонт гъæртæй азæлидæ

Нæ хуæнхсæрдти зæгъæн дор,

Мæ зарунмæ низзаридæ

Бæрзонд къæдзæх æ фæндон.

 

Хаттæй-хатт, цид, æз уадæн дæр

Исæмбал уинæ маргъау.

Цъете дæнттæн се ‘нос сæр-сæр,

Тауæрæхъ æма аргъау…

 

Уалæ хуæнхти, далæ ‘рдохти

Æз фус-дзогти ку хизтон,

Цъинæр сæгътæй гъæдин къости

Бæзгин æхсир æрдугътон.

 

Дæркъитæ мæ фæсмардтонцæ,

Æз се ‘взагæй лæдæрдтæн,

Мæстæй-еу мæ фæммардтонцæ,

Æз дæр син фагæ фæдтæн…

 

Фæнди арвæй хор худтайдæ,

Фæнди ниудтайдæ бурдæн, -–

Мæ зарун гъæр игъустайдæ,

Хæпполтихаугæ цудтæн…

 

Нур биццеутау далæ моси

Ку нæбал гъазун гъолæй,

Ку нæбал уайун мæйрохси

Æз хуæздæр басилгорæй…

 

Ма мæ фæрсæ – цæбæл тухсун,

Ду хуарз æмбал, гъеуомæй,

Сонти бонтæ ку имисун, -–

Цæмæн фæццох дæн уонæй!

1959 анз

 

ТÆХОДУЙ

Тæходуй, æма мæ зæрдæ

Ку нæ уайдæ фурæнцад,

Ку раивазидæ æ тæнтæ,

Ку кæнидæ нæуæг цагъд!

 

Багъаридæ нæ бæстæмæ

Мæ фæндурæн уæд æ гъæр.

Дæттинæ йин куд фæстæмæ

Сæрбæлтауæн æз мæ сæр.

 

Базонидæ уæд мæ мадæ,

Ке нæ уарзун дин кæнун,

Ке ‘нцæ динтæ фурæгадæ

‘Ма ке цæуй сæ кæун.

 

Нæ фæсевæд нæуæг цардмæ

Ку хæссидæ æ тæлæн,

Ку фицидæ е нæ артмæ,

Æнцон уайдæ уæд мæнæн.

 

Тундзидæ е нæ цæдесмæ,

Багæлдзидæ æ хъæма.

Еумæ цардбæл нæ фæдесмæ

Фæццæуидæ æ «ура».

 

Раййевидæ мæ цурд фидæ

Комбинати æ дзубур.

Мæ зæрдæ уæд не ‘нæфидæ,

Уæд нæ уайнæ сæргубур.

 

Тæходуй æма мæ зæрдæ

Ку нæ уайдæ фурæнцад,

Ку раивазидæ æ тæнтæ,

Ку кæнидæ нæуæг цагъд.