«Кæддæр-некæд æфцæгмæ ’схъæрттæн…» Уотæ финсуй Бабочити Руслан е ’мдзæвгитæй еуеми. Æма адæймаг æхецæн уотæ ку зæгъа, уæд, æвæдзи, еци æфцæги бæрзондæй рафæлгæсдзæнæй æ цардвæндагмæ, ци ин си ес зæрдæхцæуæнæй, ци ба сагъæссагæй, уой дæр куд нæ æрæстæфдзæнæй. Ка ’й зонуй, Руслан дæр  æ царди хабæрттæмæ æ кари æфцæгæй ракæсгæй, берæ зæгъуйнæгтæ имæ разиндзæнæй. Кæцидæрти æргом дæр кæнуй е ’мдзæвгити.

ФÆСТАГ МÆТÆ

Æнæнгъæлти кæбæлдæрти

Æрæгвæззæг æрцудæй,

Мæ галуæрдун фæстаг хæрди

Нæ ниххастæй æвудæй…

 

Уоди тургъи æристадæй,

Гъæргæнæгау, и катай, –

Фæццæйкодтон мæ лæггадæй

 Æз кедæрти æнæхай.

Нæ ракастæн мæ рæстæги

Фæлмæн цæстæй кæмæдæр,

Æнккæтебæл æ кунæги

Нæ рахъæрттæй мæ къæбæр.

 

Ефстæгутæн сæ гъуддæгтæ

Хатир кæнун нæ зудтон,

Уомæ гæсгæ æгудзæг дæн,

Æй мæ цæстæ еугур дон.

 

Уæлбун денгизау, мæ зæрди

Æрниллæг æй и цæхъал, –

Æй афонæ цæмæндæрти,

Цæмæндæрти ба – нæбал…

 

Уод не ’стаси ’й и адзалæй,

Æндæр мæтæ ес уоми, –

Куд бауарзон, ци амалæй,

Ке нæ бауарзтон, уони?..

 

Руслан аци æмдзæвгæ исхудта «Фæстаг мæтæ». Махмæ гæсгæ, бустæги раст нæй. Адæймаг æ алфамбулай цардиуаги хабæрттæ æ зæрдæмæ хæстæг ку еса, цийнагæй си ци ес, етæ ин хе цийни хузæн æхцæуæн ку уонцæ, зин æма си ристæй ци ес, уонæй æ уод хе æнамонддзийнади хузæн ку реса, уæд е æ цæргæ-цææнбæнтти æнæмæтæ некæд уодзæнæй. Руслан æй æхуæдæг е ’мдзæвгитæй еуеми ку зæгъуй: «Нæ мæ фæндуй, исуон еугур уæгъдæ, æнихæс, æнæфсарæ исуон…»

Нæ абони дзубанди ба уой фæдбæл æй, æма Цæгат Иристони адæмон поэт, Национ преми «Нарти фæткъу»-й лауреат Бабочити Омарбийи фурт Русланбæл 29 сентябри исæнхæст æй финддæс æма æртинсæй анзи. Æхе загъдмæ гæсгæ исхизтæй æ цардвæндаги еума æфцæгмæ. Æма ин нæ зæрдæ зæгъуй, цæмæй ма нæуæг, никки бæрзонддæр æфцæгтæмæ ин исхъæртун бантæса, уонæй бæрзондæй æнæгъæнæ дуйнебæл изæла æ исфæлдистади зæлланг гъæлæсиуагæ.

Абони мах ба 3-5-аг фæрстæбæл мухур кæнæн Бабочити Руслани туххæй æрмæгутæ æма е ’мдзæвгитæ.

 

Е ЦÆЙ АРГЪ ÆЙ ÆХУÆДÆГ!

Мæ рагбонтæй мæ зæраймæ

Уæззау мурæй фæццагътон,

Сухæ бони сатæг цъаймæ

Фæндаггони æздахтон.

 

Æрдæгходгæ, æрдæгкæугæй

Мæ дзилагæн фæззардтон,

Мæ фæсонтæ, ех æрцæугæй,

Æмбæрзæнæн фæддардтон.

 

Уарзти гага царди хуми

Æмбæрзæги æмбарзтон,

И таламæ мети буни

Зæрди согæй æндзарстон.

 

Уæд абони ехниккалди,

Хоритъанг æма къæвдай,

И цъемости, и уазалти

Цæмæннæ дæн зæрдирай?

 

Фудæнгъæл кæд уодихуасæ ’й,

Хъæрæуæн цума лæдзæг?

Берæ ратгæй маци райсæ,

Е  цæй аргъ æй æхуæдæг!

2017 анз, 17 июнь

 

АДÆЙМАГИ НОМ

Адæймаги ном е ’стури

Хуæрзеугутæй хуæздæр æй,

Ку нæ цæуй лæги гури,

Мулкæй баргæ дæр ку нæ ’й.

 

Нæ хъæртунцæ гъеуой уæнгæ

Нæ бунæттæ, нæ хуарз кой,

Ку нæ киндæуй æлхæнгæ

А дуйнебæл еунæг уой.

 

Уæззау уаргъ æй æнæбæрцæ,

Æй лæвар æма хъалон.

Адтæй æма æй æ хæццæ

Зин цæрæн æма æнцон.

 

Адæймаги ном хæссунмæ

Адæймаг ун фагæ нæ ’й, –

Фулдæр ун гъæуй дзæвгарæ,

Фулдæр ун гьæуй уомæй.

 

ЦÆУГÆДОН

Цæугæдон дæн, æведуйгæ,

Мæхе барæ ’й мæ уозæн, –

Некæбæл кæнун æфтуйгæ,

Некæмæн дæн æмпъозæн.

 

Зин уорамæн, зин ауазæн,

Бæрзонд билæ ’ма фæтæн, –

Ма мæ кæнтæ тухаразæ

И денгизмæ фудæнæн.

 

Æй мæ цæсти е цъифцадæ,

Æй хæмпæл æма улдугъ.

Е – цæхгун, æз ба – хуæрзадæ,

Е – цъумур, æз ба – фæлсугъд.

 

МÆ ДИГОРÆ

Æнæ дæуæй, мæ Дигорæ,

Хаулли дæн, фахъæра,

Дæу хæццæ ба – æнæ ’зморæ,

Дæу хæццæ ба – Фæлвæра!

 

Æнæ дæуæй дзæгъæйлаг дæн,

Æнæ къолæ, æнæ къæс,

Дæу хæццæ ба адæймаг дæн

Æд æгъдау æма ихæс!

 

Æнæ дæуæй æрдæгмард дæн,

Æрдæгуали, цæветтон,

Дæу хæццæ ба пеллон арт дæн,

Æнæбæрцæ æнтæсон!

 

Æнæ дæуæй – æнæхсарæ,

Æнæ нифс æма адау, –

Дæу лæвар мин æй æфсарæ,

Дæу лæвар мин æй æгъдау!

 

Дæу къæртдууæ, дæу æнгæс дæн,

Дæу фæрæтæй дæн амад,

Дæу конд хуми исирæзтæн,

Дæу куройни дæн инсад.

 

Нæ сор кæнуй дæ едагæ,

Нæ бор кæнуй дæ тала,

Æнзти хæццæ дæ дзилагæ

Нæ федуйуй, машалла!

 

Мæ Дигорæ, дæу фæндон дæн,

Дæубæл баст æй мæ федæн, –

Æнæ дæуæй æнæ ном дæн,

Æнæ дæуæй неке дæн!

 

ФИДДÆЛТИ НОМ

Нæ фиццаг ном райстан нæуæгæй,

Фал фæстæмæ не ’ссан аллон адæм.

Догъон бæхмæ ’схизтан хæрæгæй,

Фал кæми ’й нæ фиддæлтæн сæ кадæ?

 

Рагæлстан син еуварсмæ се ’гъдау,

Æрдæгмард никкодтан син се ’взаг дæр.

Нæ фиддæлти хузæн, кæддæрау,

Номгинæй фæццæуæн æвæстагмæ…

 

Тасун ахур фæцæй нæ уæраг,

Исхъал æй еске зартæй нæ мæлгъæ…

Нæ къере разиндтæй хæлæйфаг,

Ес зæнхæмæ иссан æнæзæнхæ…

 

Æ кæронбæл билæн æрлæудтан,

Æмбæрзуй нин цъæх зæлдæ нæ нæдтæ,–

Раевгъудæй кенæ нæ дзаман,

Кенæ ба раевгъудан нæхуæдтæ…

2014 анз, 14 февраль

 

МÆ ФИДÆН

Ерун си, мæхе цæстити рази æригонæй зингисхуæсти ка фæззиан æй, мæ еци лæхъуæн Фидæ Омарбийи рохс ном.

 

Тар æхсæвти, бонирохси

Æрхунæй дæбæл мардтæн.

Фидæгинтæмæ æноси

Хицæгæнгæ фæццардтæн.

 

Мæ седзæр мæ исавинста

Царди нихмæ, хъæмайау, –

Æхуæдæг мæ ци нæ хинста,

Уой тудтон си æнæвгъау.

 

Æнихæс дæн. Мæхе хъарæй

Мæ гъуддæгтæ фæккодтон,

Уæддæр мæмæ ци хъазар æй,

О, мæ фидæ, дæ рохс ном!

 

Арвмæ кæсæгау, мæ доги

Дæ хузæмæ фæккастæн, –

Фæххайгин дæн æ рæсогæй,

Æ тузмæгæй ниммаст дæн…

 

Æресинæ дин  дæ къарæ,

Арф бафснаинæ æз уой,

Фал цæруй си уазæфсарæ,

Ци фæууодзæнæн е ’ной?..

 

Багæлдзинæ ’й æз и пеци,

Фал не ’суодзæнæй мæ бон, –

Куд дæ басодзон цъæх арти

Дуккаг фæлтæрæй, гормон?..

2006 анз

 

Æ МАДÆ КÆМÆН РАМАРДÆЙ, УОЙ ЗÆРДИУАЙТÆ

Дæ кæсæнтæ, дæ раздарæн,

Къохмæрзæнтæ, гопгæнæн…

Æнæ уони адгин гъарæй

Куд цæргæ ’й, цума, мæнæн?

 

Зæронд къоппи – æнгурстеуæн,

Халикъæбæл идæдæй…

Дзæгъæл куййау, куд нæ неун,

Гъæди берæгъау, дæдæй?

 

Дæ дзабуртæ, дæ сæрвасæн,

Дæ сау хизæ, дæ сасуг

Куд кæнунцæ, куд, æлвасгæ

Мæн сæхемæ еудадзуг!

 

Дæ халат æма дæ пъолци,

Дæ цагъд базæн æ хæмпос…

Арæхсгай сæбæл мæ хъонци

Бæргæ ниввæрун мæ рос…

 

Нецибал æй цард мæ цæсти,

Нæ хор æй, нæ ба цазæ ’й…

Ку фæцайнæ, ку, уой бæсти

Æвеппайди дæ разæй!

 

Нæ ди бакодтон æфсæдгæ,

Æрхунæй дæбæл мæлун.

Ци цъамар æй уæхæн фæткæ –

Дæ нæбал дæ, æз – цæрун!

 

Мæхецæй нæ дæн арази,

Исæнадæ мин æй цард, –

Дæ уод ку истай мæ рази,

Ку нæ фæддæн уæд дзухъмард?!

2014 анз, 21 февраль

 

МАЛИТИ ГЕОРГИЙÆН

Ду ци ’взаг исистай уотæ сæрмæ,

Дæу ци ’взаг искодта базургин,

Мах гъеуой нæбал хæссæн нæ сæрмæ,

Раздæрау, нæбал æй нин адгин.

 

Фæлдистай ду ци ’взагбæл хæзнатæ,

Дæу ци ’взаг искодта нæ федог,

Е нæ цæсти фестадæй æгадæ,

Нæбал æй нæ медастæу рæсог.

 

Дууæ ’взагей астæу ниххæлхъой й’ ан,

Ами дзæф, уоми дзæфтæ кæнæн.

Игъосис нин мæрдтæмæ нæ койтæ

’Ма ниццæй дæ рист зæрдæ æрхæн.

 

Нæбал ан мах æнхæст дигорæнттæ,

Нæ иссан уруссæгтæ дæр мах,

Е куд нæ ’й, нæ ’й агоргæй рæуæнттæ,

Фудæрцуд, фудимелæ, бæлах?!

 

Æй æгъдау æвзагæн æ бæдолæ,

Кæрæдзебæл æнцæ æлхий баст,

Фал иссæй нин е дæр гъазæнгъолæ,

Нæбал æй нæ медастæу тухаст.

 

Исонбони хуарзæй нæхе сайæн,

Хумæтæги нæййес æмбесонд, –

Мулдзугбæл, дан, базуртæ ку ’рзайуй,

Уæд е ’сæфт æрцæуй – æ кæрон.

 

Фæххуссуй, фæ, и зинг нæ артдзæсти,

Махбæл дæр æркодта уæхæн цау, –

Нæхебæл фæккæуæн гъеуой бæсти,

Сау дарæстæ ’скæнæн рагацау!

 

О, дæ хурфæ, поэт, ниссаурондз æй,

Фæттардæр æй никкидæр дæ уат, –

Æвудæй дæ еухатт рамардтонцæ,

Рамардтан дæ мах ба дуккаг хатт…

2023 анз, 22 июнь

 

Е ДИН МÆ ЦАРД

Исеу дæн цал лæгебæл мæ царди,

Базудтон цал лæгей æцæгæй,

Ниххустæй зæрди пеци уал арти,

Гъеуал хатти ’сцæфстæй нæуæгæй…

 

Цал лæгебæл исдæн æз къобалæ,

Цал лæгебæл фæддæн хæрхæмбæлд,

Исхаудтæй гъеуал хатти мæ халæ,

Гъеуал хатти фæддæн фудæнгъæл…

 

Бацудтæн цал лæгемæн дзæбæхти,

Цал лæгемæ мæ фарс бадардтон,

Бахаудтæн гъеуал хатти бæлæхти,

Фæккодтон гъеуал хатти фæсмон…

 

Цал лæгей фæууидтон уомæлдзæстæй,

Æвудæй цал иссæй азумгин,

Æз уал хатти тудтон мæ фурмæстæй,

Æвгарста мæ уал хатти мæ зин…

 

Бакайдтон и рæстæгæй цал бони,

Уотид кайгæ нæ, фал хузæнæн,

Цæрунæн мин адтæй уал æфсони,

Дууæ хатти фулдæр – мæлунæн…

2012 анз, 11 октябрь

 

ДУЙНЕТÆ ИСФÆЛДЕСÆГÆН

Кæсæн фæстæмæ, фал æстæн,

Кæсæн сау зæнхæмæ ефстагмæ.

Сæттæн æ мондæгтæ цæстæн,

Зæрдæн не ’стингун уæн æ уагмæ…

 

Кæнæн арази уой æдзох,

Æма не ’гетæн нæ фæстагмæ, –

Тасуй алцæмæ дæр нæ къох,

Тасуй аллирдæмæ не ’взаг дæр…

 

Цийнæ не ’взарæн æма зин,

Иссан хеуонтæ Ибилисæн,

Ду ни феронх уис, æрмæст Дин,

Дæ ном не ’сбохъхъи æримисæн…

 

Хуцау, ма ’суо нæмæ мæстгун,

Нæ гапп де ’нгасæй ке нæ барæн, –

Нæййес нæ сæри фулдæр зунд,

Нæййес нæ уодти фулдæр хъарæ…

 

Фæлтау раттæ нин садахъа,

Иссан не ’фсеси фахъæратæ, –

Нæ еу не ’сдзоруй: «Гæлæхха,

Цæрун не ’нгъезуй æрмæст атæ…»

 

*  *  *

Ракодтон бал еуварс мæ гæгъæди,

Æ сæрбæл ниггæлстон ин мæ сес.

Æз æрдæгмæ ’схизтæн мæ кæрзхæрди,

Рацудтæн мæ фæндагæн е ’мбес.

 

Федогæй фæккустон нури уæнгæ,

Раст æма Уарзти номæй дзурдтон,

Фæххаттæн уони номæй гъæргæнгæ,

Хуцауæй æндæр хуарз нæ курдтон.

 

Æма кæд мæ Дигорæ – мæ дзиллæ –

Æригъуста мæ гъæрмæ ескæд,

Мæн гъеуæд раст худта мæ хъибиллæ, –

Нæ мин æй фæсмонгæнгæ гъеуæд.

 

Арвгæрон седагæ ’й бæлццон лæгмæ,

Бæлццон лæг ин не ’стæфуй æ сау.

Ивæрун бал къæдзуг æз рæстæгмæ,

Æстъæлфæ ба ниввæрдзæй Хуцау…

2001 анз, 17 ноябрь

 

УАЛДЗÆГ ÆМА ÆРÆГВÆЗЗÆГ

Уалдзæг æма æрæгвæззæг

Фæккæунцæ æмхузон.

Ес фиццагæн дæр рæуонæ,

Ес дуккагæн дæр æфсон.

 

Фал тъифсунцæ фæйнæхузи,

Фæйнæхузи æй се ’ртæх, –

Сæ еуеми – цийни муртæ,

Сæ иннеми – фуди ’здæх.

 

И фиццаги – тæрккъæвдатæ,

И дуккаги – сæлфунæг.

Римæхсуй си ка сæнттадæ,

Ка – уодхари æгудзæг…

 

Уалдзæг æма æрæгвæззæг

Фæккæунцæ æмхузон, –

Æнгæс æнцæ кæмидæрти

И райдайæн ’ма кæрон…

2013 анз, 29 сентябрь

 

ДИГОРОН ÆВЗАГ

Æнæ уедагæй бæласæ

Хускъæ кæнуй уæлгъæдæй, –

Дигорон æвзаг – нæ хуасæ,

Бахезæн æй мæлæтæй!

 

Нæ ирæзуй æнæ хорæй

Нæ и ’фсерæ, нæ – муггаг, –

Ма рагæлдзæ, мæ Дигорæ,

Дæ еунæг хæзна – де ’взаг!

 

Æнæ ’рттевгæй арв е ’мбæрцæ

Нæ гъæр кæнуй æ фæндон, –

Не ’взаг кæдмæ уа нæ хæццæ,

Цæрдзæнæй уæдмæ нæ ном.

 

Æй хæдзарæ тагъд кæлагæ,

Æдзæрæг ку уа, уазал, –

Æнæ ’взагæй нæ дзилагæн

Æрцæудзæнæй æ й’ адзал.

 

Къахт фæстæмæ, æнæдауæ,

Нæбал фæккæнуй идзаг, –

Æнæ ’взагæй, æнæ ’гъдауæй

Фæууодзинан аллайаг.

 

Хæстæгдæр æй ’хе хæдонæ,

Адгиндæр æй ’хе къæбæр, –

Ес æвзагмæ маддæлонæн

Мах нæ райсдзинан æндæр!

 

Сæрустур дæн, æнæгъаст дæн,

Скиф-Сæрмæттæгти фæдон, –

Тогæй-тогмæ Алан-Ас дæн,

Æй ме ’взаг ба дигорон!

2001 анз

*  *  *

Хопъалæмæ – содзгæ мастæй,

Содзгæ уарзтæй – цъоппидзаг,

Карз арахъау, ци тухаст æй

Адæймаги царди уаг!

Къулумпитæ, æнтæститæ,

Арæх фæсмон, æстæн боз…

Мæгур уæ бон, мæ цæститæ,

Ци кадавар æй уæ рохс!

 

Райдзаст бæнттæ, зæронд сæнттæ,

Æнде дзæбæх, медæг рун…

Ку нæ агорай рæуæнттæ,

Ци уæззау æй уæд лæг ун!

 

Форд, не ’сабузгæй æхеми,

Некæд райвулдзæй, некæд, –

Ци зин цæрæн æй дуйнебæл,

Цæргæ ку кæнай, гъеуæд!..

2002 анз, 18 мартъи

 

НЕКЕТÆ – ЕСКЕТÆН

Уæ байуантæ кæлунцæ ме ’мгасмæ,

Мæ дзæбæхмæ ниууотæ мæтъæл.

Æвзедетæ мæнмæ уæ медастæу,

Сосунæфтæ кæнетæ мæнбæл…

 

Хæсгæ уæ нæ кæнун кæд мæ сæрмæ,

Тæрсгæ уи куд фæккæнон гъеуæд? –

Уæ еу дæр мæ не ’сессæй сæрдæрмæ,

Бунмæ дæр мæ не ’ргæлдздзæй некæд…

 

«Цæстиарфæ» кæнтæ кæрæдзебæл,

О, бæззетæ сумах «изæдтæн», –

Кæд нæййес мæн лæгъузæн дуйнебæл,

Гъеуæддæр сумах хузæн нæ дæн!

2003 анз, 2 сентябрь

 

Е ЦÆЙ АРГЪ ÆЙ ÆХУÆДÆГ!

Мæ рагбонтæй мæ зæраймæ

Уæззау мурæй фæццагътон,

Сухæ бони сатæг цъаймæ

Фæндаггони æздахтон.

 

Æрдæгходгæ, æрдæгкæугæй

Мæ дзилагæн фæззардтон,

Мæ фæсонтæ, ех æрцæугæй,

Æмбæрзæнæн фæддардтон.

 

Уарзти гага царди хуми

Æмбæрзæги æмбарзтон,

И таламæ мети буни

Зæрди согæй æндзарстон.

 

Уæд абони ехниккалди,

Хоритъанг æма къæвдай,

И цъемости, и уазалти

Цæмæннæ дæн зæрдирай?

 

Фудæнгъæл кæд уодихуасæ ’й,

Хъæрæуæн цума лæдзæг?

Берæ ратгæй маци райсæ,

Е цæй аргъ æй æхуæдæг!

2017 анз, 17 июнь

 

МÆЙРОХС

Æмбесæхсæвæ дуйнетæ

Ку ниуунцæ къуругъос, –

Ци мæ расаис æндæмæ,

Мæ сайтани хай, мæйрохс!

 

Ци ди байзадæй мæ зæрди,

Ци дин хæстæг æй мæ уод! –

Æз – зæнхон руги, дæлиауи,

Ду – рæсугъд æма бæрзонд…

 

Уæд цæмæ ’рцæуис мæ цормæ,

Ци мæ хонис дæ фæдбæл!

Маргъи базуртæ тæхунмæ

Ку нæ фестдзæнæй мæнбæл…

 

Арви реубæл æнæуой дæр

Нæ федаудзæнæн дæуау,

Мæ гъоси мин уæд æноси

Цæмæ дзорис рохс аргъау?

 

Мæ мæгурбæл мæ ниууадзæ,

Ма мин кæнæ зæрдинез, –

Аци зæнхæ, аци бæстæй

Уотæ цæуæнтæ нæййес…

 

Æмбесæхсæви дуйнетæ

Ку ниуунцæ къуругъос,

Уæд ма сайæ мæн æндæмæ,

Мæ сайтани хай, мæйрохс…

 

*  *  *

Ес дуйне, адæймаг – æ еу къæрт, –

Цъæх-цъæхид игуæрдæни – еу халæ.

Нæ нин ес æндæр бæстæ – къæсæр,

Æй æ хæццæ нæ баст зин ихалæн.

 

Фæббарæн æй цæститæ, зæрдæй,

Уарзгæ дæр æй кæнæн уони фæрци.

Нæхебæл ку фæууæн, гъеуæд æй

Æппæлæн, æстауæн æнæбæрцæ.

 

Фал еу доги ку ’суæн нецигъон,

Гъе уæдта ’й идардгомау рарветæн…

Ниллæгъуз уæн нæхуæдтæ ци бон,

Еци бон ниггих уй и дуйне дæр…