Дзæуæгигъæу æма Нальчикки фæсевæдон раздзæугутæ сæ фембæлди рæстæг се ‘мгустадæн иснисан кодтонцæ аллихузон зæрдæмæдзæугæ мадзæлттæ.

… Уæд дин еу рæстæги дууæ æрдхуарди, дигорон æма кæсгон кутемæйдæрти карк ку исамал кæниуонцæ. Исфунхтонцæ ’й, фал… кæсгон еци сагъæсхузæй ку зæгъидæ:

– Айæ ни ке фагæ уодзæнæй, уой бæсти ’й нæ еу ку бахуæридæ, уæд – хуæздæр…

Уæд æй дигорон фæрсуй – æма ’й нæ дууемæй ка гъæуама бахуæра, зæгъгæ?..

Кæсгон расагъæс кодта æма ин равардта дзуапп:

– Æхсæвæ ни дессагдæр фун ка фæууина, карк сæумæй е бахуæрдзæнæй.

Уотемæй ниххустæнцæ. Кæсгон рафунæй æй, зæгъгæ, уой фæууингæй, дигорон исистадæй, карк бахуардта æма нæуæгæй ниххустæй.

Сæумæй ку раистадæнцæ, уæд дигорон кæсгони фæрсуй:

– Цæй, ци фун фæууидтай?

– Мæ хæлар, дессаги фун: цума мæ изæдтæ исистонцæ æма мæ рохс рауæнмæ исхастонцæ…

Æма ин уæд дигорон дæр ку зæгъидæ:

– Æз дæр дæ, куд тахтæ, уой рауидтон æма уотæ æнгъалдтон, фæстæмæ нæбал æрæздæхдзæнæ, уомæ гæсгæ ба карк бахуардтон…

САГ САГМÆ КÆРДÆГ БАДАРДТА…

Аци гъазæн-ходæн таурæхъ æримисгæй æгириддæр уой зæгъуйнаг нæ ан, æма дууæ æрдхуардемæй еу налатдæр разиндтæй, иннебæл гадзирахаттæй рацудæй. Растдæр уодзæнæй уотæ зæгъун, æма дууæ адæмихаттемæй уогæй еугæр се ’хсæн лимæндзийнадæ адтæй, уæд, баруагæс уи уæд, сæ кæрæдзей æнæмæнгæ лæдæрдтайуонцæ, нимадтайуонцæ. Сæ медастæу гъазæн-ходæн миутæ дæр куд нæ аразтайуонцæ. Мæнæ еци карки сосæггай бахуæрд дæр нимайун æнгъезуй уæхæн миуæбæл, хæлхъойаг син гъæуама ма иссайдæ. Баруагæс уи уæд, дууæ адæймаги сæ ирисхъитæ еугæр æрдхуарддзийнадæй исбастонцæ, уæд си еу инней сосæггай нæдæр мулкитæ кæндзæнæй æхецæн, еунæгæй хуæрунтæбæл фæууодзæнæй, уой кой ба кæнгæ дæр ма кæнæ. Нæ рагфидтæлттæй дæр ма нин ку байзадæй мæнæ ауæхæн загъд: «Саг сагмæ кæрдæг бадардта: ду дæр си бахуæрæ æма æз дæр…» Кæд æма сирдмæ уæхæн зундирахаст ес, уæд адæймаг ба, æрдхуардеуæг ке хæццæ кæнуй, уобæл хуæрдæй гадзирахаттæй куд гъæуама рацæуа?! Ка ’й зонуй, кæрæдзей баигъæлдзæг кæнуни зæрдтæй си еске ести уæхæн миуæ ракæндзæнæй, æма ибæл дууемæй дæр зæрдиагæй фæхходдзæнæнцæ.

АДÆМТИ ÆХСÆН ХÆЛАРДЗИЙНАДÆ ФЕДАР КÆНУЙ ФÆСЕВÆДИ ЛИМÆНДЗИЙНАДÆЙ

Аци таурæхъ ма æримистан уомæ гæсгæ дæр, æма куд хецæн адæймæгути ’хсæн, уотæ Хуцауи фæндæй æмвæрстæ цæргæ кæмæн рауадæй, еци адæмихæттити ’хсæн дæр рахастдзийнæдтæ еудадзуг лигъз æма æнæдзурдтаг кæми адтайуонцæ. Фал уæддæр цардæнцæ, берæ цидæр гъуддæгути ба сауæнгæ сæ равгитæ æма гæнæнтæ æрбаеу кæнгæй, аразтонцæ сæ ирисхъи хабæрттæ. Уæхæнæй недзамантæй ардæмæ рахастонцæ Иристони æма Кæсæг-Балхъари адæмти ’хсæн рахастдзийнæдтæ. Æма идарддæр дæр, федарæй ни æруагæс кæнуй, кæндзæнæнцæ никки зæрдæмæдзæугæдæр. Уой фæдбæл берæ зингæ дæнцитæ æрхæссæн ес, уомæн æвдесæн æй, мæнæ уин ци цауи кой ракæнуйнаг ан, е дæр.

Цау ба æцæгæйдæр æхцæуæн æй – Дзæуæгигъæу æма Нальчик æнгом æмгустадæ ке кæндзæнæнцæ фæсевæдон политики къабази. Уой фæдбæл сæрмагонд бадзурд бафинстонцæ Цæгат Иристон æма Кæсæг-Балхъари сæйраг сахарти профилон комитетти минæвæрттæ. Æрæги син Дзæуæгигъæуи ци фембæлд адтæй, уоми лæмбунæг æрдзубанди кодтонцæ еумæйаг проекттæ аразун æма æнхæст кæнунбæл культури, спорт æма ахуради къабæзти, фадуæттæ араздзæнæнцæ, цæмæй дууæ регионей фæсевæд кæрæдзей хуæздæр зононцæ, се ’хсæн федарæй федардæр кæнонцæ лимæндзийнади рахастдзийнæдтæ, еумæйагæй аразонцæ арфиаг гъуддæгутæ.

Дзæуæгигъæуи администраций фæсевæдон политики, физикон культури æма спорти комитети сæрдар Айларти Заур куд загъта, уотемæй ин хъæбæр æхцæуæн адтæй аци ахсгиаг гъуддаги нæ синхаг региони хецаудзийнадæ зæрдиагæй ке исæмбалдæнцæ иристойнæгти хъæппæрестæбæл:

– Нæ абони хъазар иуазгутæн, Нальчикки сахари администраций фæсевæдон политики управлений бæрнон косгути делегацийæн арфæ кæнæн, Дзæуæгигъæумæ ке ’рбацудæнцæ, уой туххæй. Кæрæдзей фæлтæрддзийнади хæццæ базонгæ ан, кæрæдземæн нæ фæндитæ загътан æма нин е, федарæй æууæндæн, зингæ фæййагъаз уодзæнæй нæ идарддæри кусти.

Нальчикки администраций фæсевæдон политики управлений разамонæг Анзор Афашагов дæр аразийæй байзадæй нæ делегаций иуонгтæн Дзæуæгигъæуи ци фембæлдтитæ адтæй, уонæй:

– Нæ размæ берæ гъæугæ ахсгиаг нисантæ æвæрæн, къæпхæнгай косдзинан сæ исæнхæст кæнунбæл. Нæ дзæуæгигъæуккаг æмгустгæнгути ба зæрдиагæй хонæн, берæ уæрæсейаг регионти минæвæрттæ кæми архайдзæнæнцæ, еци форум «Синергия культур»-мæ. Еци урух æмбурд уодзæнæй Нальчикки сæрди кæрони, æ архайгутæ æрдзордзæнæнцæ фæсевæдон политики фарстатæбæл, æригæнтти профессионалон ахуради хуæрзгъæдæдзийнадæ æма æ дæснидзийнадæ бæрзонддæр кæнунбæл.

*  *  *

АБХАЗИ ÆРÆМБУРД КОДТА ÆРДХУАРД АДÆМТИ МИНÆВÆРТТÆ

Еугæр дзубанди цæуй нæ синхаг республики хæццæ хæлар рахастдзийнæдти туххæй, уæд зæгъун гъæуй уой дæр, æма Кæсæг-Балхъари дзиллæй Цæгат Иристони ка цæруй, уонæн ес сæхе национ еугæндтæ, кæцитæ æнтæстгинæй архайунцæ куд нæ республики царди, уотæ еугуркавказаг мадзæлтти дæр.

«Мæздæги кæсгæнтти Цæдес»-и минæвæрттæ хæлардзийнади балций рæстæг Абхазий.

Зæгъæн, Мæздæги националон-культурон центр «Мæздæги кæсгæнтти Цæдес»-и æхсæнади сæрдар Руслан Факов æма æ хуæдæййевæг, Мæздæги культури Галауани директор Вячеслав Хабитов, куд Æхсæндуйнеуон Черкесаг Ассоциаций иуонгтæ, уотæ хуæрзæрæги хунд æрцудæнцæ Абхазимæ, уоми сæ республики исарæзти фæдбæл цитгингæнæн мадзæлтти архайунмæ. Не ’мзæнхонтæй уæлдай ма Уæрæсейаг делегаций адтæнцæ Кæсæг-Балхъари, Адыгейи, Хъæрæсе-Черкесий, Краснодари краййи минæвæрттæ дæр.

Абхазий сæйраг сахар Сухумий æхсæнадон-политикон мадзæлтти арæзт æрцудæй, уоми архайдтонцæ Турки, Сирий, Израили æма европаг бæститæй цалдæрей минæвæрттæ дæр.

Мадзали ахсгиагдзийнадæ уомæй бæлвурд дæр æй, æма си ке æрæмбурд æнцæ игъустгонд политиктæ æма æхсæнадон архайгутæ, культури номдзуд минæвæрттæ: адæмти ’хсæн рахастдзийнæдтæмæ цæстдарæг Совети иуонг Хаути Сохроков, Адыгей, Кæсæг-Балхъари, Хъæрæсе-Черкесий, Абхазий республикити адæмон финсæг, Уæрæсей Фæллойни Бæгъатæр Исхак Машбаш, Æхсæнадон организаций «Адыгэ Хасэ»-й сæрдар Валерий Майрамуков (Абхази).

Æмбурди архайгути кадгин уавæри исиуазæг кодта Абхазий Президент Бадре Гунба. Æ радзубандий уотæ загъта:

– Абхази тухст уавæрти ку бахаудтæй æма агъазгъæуагæ ку æййафта, уæд аци Ассоциаци, фиццагидæр æ фарс ка рахуæстæй, уони хæццæ адтæй. Мæ зæрдæ дарун, уæ архайд нæ еумæйаг хæдзарæ ке федардæр кæнуй, уобæл. Мæ зæрдæ ма дарун, идарддæр дæр еци куст никки федардæр æма ахедгæдæр ке кæндзæнæй, цæмæй дуйней сабурдзийнадæ федардæр кæна, адæмти ’хсæн рахастдзийнæдтæ ба никки федардæр кæнонцæ, уобæл. Æнсувæрти хузæн адæм ци бæсти цæрунцæ, еци Уæрæсе махæн æй нæ устурдæр æма хъазардæр лимæн.

Иуазгутæ сæхецæн æнæмæнгæ исæнхæст кæнуйнаг ихæсбæл банимадтонцæ, Абхазий сæрбæлтау тохи æ цард ка иснивонд кодта, уони номерæнæн цæугæдон Гумистай сæрти хеди размæ ци мемориалон циртдзæвæн æвæрд ес, уой сæрмагондæй бабæрæг кæнун. Ами къæдзæхи фарсбæл финст æрцудæй: «Æносмæ кадæ Абхазий Бæгъатæртæн» – абхазаг æма уруссаг æвзæгтæбæл. Иуазгутæ хъæбæр бахъонц кæнгæй, æримистонцæ æдзард хъазауатонти рохс нæмттæ, сæ номерæни мемориали фарсмæ исæвардтонцæ деденгутæ.

*  *  *

… Ци мадзали кой кæнæн, е исфедудта берæ аллихузон зæрдæбæлдарæн хабæрттæ æма цаутæй. Хъæбæр гъæздуг æма зæрдæмæдзæугæ рауадæй æ культурон программæ дæр. Æма иуазгутæ, сæхемæ æздæхуни рæстæг сæ фусунтæн хъæбæр бозæй арфæ кæнгæй, куд дзурдтонцæ, уотемæй сæ устурдæр бæлдæ æй, цæйбæрцæдæр рæстæги фæсте бабæй аци таурæхъон бæстæ бабæрæг кæнун.

Æрмæг бацæттæ кодта ГАТИЙТИ Светланæ