Сæрдæ æ тæмæни бацудæй, хор æ араугæ тунтæй æгæрдæр ма тавуй, зæнхæбæл цæруйнагæй цидæриддæр ес, уони берæ цæмæйдæртæй гъигæ даруй. Уæлдайдæр ба – адæми. Уæхæн ни, æвæдзи, нæ разиндзæнæй, нури тæвдæ бонигъæдæй ка нæ истухсуй, сатæг рауæн иссерунбæл ни ка нæ фæййархайуй. Кондиционертæ æма вентилятортæ уомæн еуцæйбæрцæдæр агъазгæнæг бæргæ ‘нцæ, фал уонæй пайда кæнгæй дæр зæрдæбæл дарун гъæуй уой, æма алцæмæй дæр бæрцæ зонун гъæуй.

Уæлдæфи температурæ цæйбæрцæбæл бæрзонддæр уа, уоййасæбæл си тауæггур (кислород) минкъийдæр ес. Уомæ гæсгæ адæймагæн уолæфун дæр зиндæр фæууй, зæрдæ æма тогдадзинтти хизæгбæл фулдæр уæзæ фæууй, тогдадзинттæ фæуурухдæр унцæ, тог æндæр рауæнтæмæ фулдæр райдайуй кæлун æма бауæри хæйттæ барæсуйунцæ. Уе ‘нæнездзийнадæ цæмæй ма фæккеуа, уой туххæй хорбони гъæунги минкъийдæр рæстæг унбæл архайетæ, уæлдайдæр, еуæндæс сахаттемæй ба æхсæрдæс сахаттемæ. Кæд уин фадуат нæййес, уæд хораууон рауæнтæ агоретæ, уæ сæртæбæл тæнæг сæрбæттæнтæ бабæттетæ, кенæдта ходæ никкæнетæ. Ескумæ цæугæй, уæ хæццæ хæссетæ, дохтир уин ци хуастæ рафинста, уони. Æ амунддзийнæдтæ ин æнæмæнгæ æнхæст кæнетæ. Уæледарæс гъæуама уа, уæлдæф хуарз кæми хезуй, уæхæн. Къахидарæс – рæуæг æма æнæ бæрзонд къелтæй.

Сæрди инод бæнтти фулдæр æргом æздахун гъæуй сувæллæнттæмæ. Тар уæледарæс сæбæл нæ гъæуй кæнун, æнæ сæр æмбæрзтæй сæ гъæунгæмæ ма уадзетæ. Ультрафиолетон тунтæ зæран хæссунцæ ирæзгæ бауæрæн, уомæ гæсгæ сæ æнæ уæледарæсæй 15-20 минуттемæй фулдæр ма уадзетæ хормæ. Кæдзос уæлдæфмæ сæ ракæнетæ сæумæй æма изæрæй, рæстæмбес нимадæй 2-3 сахатти изæрæй дæр æма сæумæй дæр.

Еци рæстæгæй испайда кæнун гъæуй, цæмæй сабийтæ фулдæр гъазонцæ, зуймон син уомæн уоййасæ фадуат нæ фæууй. Æма еу æнæмæнгæ æнхæсткæнуйнаг фæткæ: сувæллони хæдзарæмæ ку бакæнайтæ, уæд ин æ бауæрмæ лæмбунæг æркæсетæ, гæбу ибæл, миййаг, нæ ниххуæстæй? Кæд ибæл ниффедар æй, уæд æй уæхуæдтæ рафтаунбæл ма архайетæ, дохтирмæ ‘й æвæстеуатæй фæххонетæ. Сувæллæнттæмæ тæвди хуæрун нæ фæццæуй, уомæ гæсгæ син фулдæр дæттетæ  донгун хуæруйнаг, рæзæ, халсартæ, уæдта уотид дон.

Дзедзедай сувæллæнтти дарæсти æгæр тохун нæ гъæуй, ахиддæр син гъæуй хуæруйнаг дæттун. Мадтæлтæ сæхуæдтæ дæр еци рæстæг гъæуама фулдæр ниуазонцæ дон. Сабийти кæдзос уæлдæфмæ ракæнгæй, уæ хæццæ райсетæ сæрмагонд дзаумау дони кенæ, адгин ка нæй, уæхæн кампоти хæццæ.

Куд  æй ес базонæн, сувæллонæн тæвдæ æй æви нæ, уой? Æ ростæ иссурх унцæ, æ бауæри тæвдæ исхезуй, фæккæуй мади æхсир коргæй.

НÆКÆСИ!..

Еугæр дзубанди сувæллæнтти туххæй рацудæй, уæд еу гъуддаги туххæй ма зæгъуйнаг ан. Цæветтонгæ, рагæйдæр уотæ ‘й: сувæллонмæ хуæрун нæ цæуй, зæгъгæ, уæддæр æй хестæртæ нæ ниууадздзæнæнцæ, цалинмæ тæбæгъи цидæриддæр ес, уой нæ бахуæра, уæдмæ.

Уотемæй ба, нигулæнгермайнаг специалистти гъудимæ гæсгæ, еци фæткæ раст нæй. Дууадæс анзей уæнгæ, дан, кæбæл цæуй, уонæн тухæй неци хуæрун кæнун гъæуй, уомæн æма сæмæ хуæрун алкæд æмхузон нæ цæуй – кенæ æфсес нæбал фæззонунцæ, кенæ ба хуæруйнаги уиндæй сæ зæрдæ исхæссуй. Сабийтæн хуæрун кæнуни гъуддагмæ уæлдай лæмбунæгдæр æма лæдæргæдæр цæстдард гъæуама цæуа аци тæвдæ рæстæги.

Гъæунги уæлдæфи тæвдæ 25 градусемæй фулдæр ку уа, уæд дзедзедай сувæллони æндæмæ ма хæссетæ  11 сахаттемæй ба 15 сахаттей уæнгæ, уæ хæццæ райсетæ хулуй салфеткæ кенæ донпурхгæнæн, сабийи цæсгон æма си къохтæ хулуй кæнетæ.

Тæвдæ бони бауæр фулдæр дон харз кæнуй, уомæ гæсгæ ба ниуазун гъæуй 2,5-3  литри аллихузи дæнттæ, уæдта цайтæ. Сæ еугуремæй хуæздæртæ – тауæгадæ ци гагарæзи ес, етæ: хæлæрдзи, туацъæ, лимони дон. Еугуремæй хуæздæр ба – минералон дон æнæ газæй, цай, уæлдайдæр – цъæх цай. Адгин дæнттæ æдонуг нæ сæттунцæ, карз ниуæзтæй ба æгириддæр  нæ гъæуй хе хинцун. Ехгун донæй пайда кæнун дæр дохтиртæ нæ амонунцæ, уомæн æма расайуй хъурти аллихузон незтæ, уони хæццæ ангинæ дæр.

Цæхгун, сонгун хуæруйнæгтæй мийнасæ кæнун фæстæдæрмæ уагътæ, фулдæр хуæретæ халсартæ æма рæзæ. Тæвдæ бони адæймаг бæллуй донæй хе æрæхснунмæ. Уотæ кæнун нæ гъæуй. Тæвдæ уавæрæй уазал уавæрмæ сонт рацæунæй тогдадзинттæ рампулунцæ, тоги æлхъивдадæ исбæрзонд уй. Уогæ ба, гъæунги æма хæдзари медæгæ температурити ‘хсæн хецæндзийнадæ 5 градусемæй фулдæр гъæуама ма уа. Кондиционер 2-3 метремæй хæстæгдæр гъæуама ма уа адæймагмæ, кенæдта, дæргъвæтийнæ рæстæг ци незтæй тухсуй, етæ фæттухгиндæр унцæ, уæхæн рæстæг адæймагмæ æмхец æнцæ респираторон незтæ дæр.

Хор ци адæймаги ниццæва, уой рази ку фæууайтæ, уæд æй, фиццагидæр, бахæссун гъæуй сатæгмæ, кæд фадуат ес, уæд æй æ фæсонтæбæл нихъхъан кæнетæ, æ къохти буни ин ести байвæретæ, цæмæй æ сæрæй уæлдæр уонцæ æма ин минкъийгай, фал ахид дон дæттетæ.

Еу загъдæй, аци æгæрæй-æгæрдæр тæвдæ бæнтти лæмбунæгдæрæй кæсетæ уæ хелæдæруйнади уавæрмæ, ци гæнæн æма амал ес, уомæй уæхе гъæуай кæнетæ. Нæ зæрдæ ба уин уой зæгъуй, æма æнæнез, уодæнцойнæ бæнттæ уæбæл фулдæр кæнæд!

ТОМАЙТИ Фатимæ, Æрæдони райони сæйраг педиатр.